ارزیابی پیامدهای اجتماعی نوسازی بافت فرسوده در محله‌ی اتابک (خوب‌بخت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا

2 کارشناسی ارشد انسان‌شناسی

چکیده

اطلاق فرسودگی به یک بافت، به معنی تأیید سوء کارکردهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ... آن بافت در نظام شهری است که مانع بازتولید مشخصات محله در درازمدت می‌شود. بافت‌های فرسوده به عنوان فرصتی برای مداخله‌ی موثر برای بهبود زیست شهری همواره مورد توجه مدیریت شهری بوده و در این راستا طی دهه‌های گذشته اقدامات زیادی عمدتاً مبتنی بر مشخصات کالبدی این بافت‌ها در دستور کار نهادهای مسئول قرار گرفته است. به موازات آشکار شدن تبعات نامطلوب مداخلات صورت گرفته در بافت‌های فرسوده، رویکرد نوسازی کالبدی جای خود را به رویکرد مشارکتی و محله‌محور و متمرکز بر الگوی حفظ و اصلاح بافت اجتماعی سپرده است و نوسازی در محله‌ی اتابک واقع در منطقه 15 شهرداری تهران از جمله نخستین اقدامات متکی بر رویکرد اخیر در مدیریت بافت‌های فرسوده محسوب می‌شود. بررسی حاضر با روش ارزیابی تأثیر اجتماعی کوشیده است تا آثار و تبعات اجتماعی ناشی از اجرای این الگوی نوسازی را مورد بررسی قرار دهد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که در کنار برخی تأثیرات مثبت کالبدی، این طرح تأثیرات منفی چون تشدید فرسودگی پلاک‌های نوسازی نشده، افزایش فضاهای بی‌دفاع شهری و تشدید مشکل دسترسی‌ها و معابر به همراه داشته است. از حیث اقتصادی، پیامدهای مثبتی چون افزایش بهره‌ی مالکانه‌ی ساکنین شرکت‌کننده در طرح و ایجاد اشتغال و ارتقای عدالت اقتصادی و در عین حال تأثیرات منفی چون بدهکار شدن و کاهش درآمد تعدادی از ساکنین مشارکت‌کننده در طرح و از بین رفتن توازن عرضه و تقاضای مسکن استیجاری برجای گذاشته است. از حیث اجتماعی تغییر ترکیب اجتماعی محله، کاهش انسجام اجتماعی و حمایت اجتماعی، از هم گسیختن نظام همسایگی پیشین، بروز اختلافات بین ساکنین، تبدیل همسایگی‌های افقی به عمودی، افزایش آسیب‌های اجتماعی و احساس ناامنی و بی‌اعتمادی نهادی مهم‌ترین پیامدهای اجتماعی نامطلوب این طرح محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Social Impacts of Urban Regeneration in Atabak Neighborhood

نویسندگان [English]

  • Soleiman Pakseresht 1
  • Rayehe Rezai 2
چکیده [English]

Dilapidation of an urban fabric refers to its physical, social and economic malfunctions which prevent reproduction of neighborhood in the long run. Delapidated urban fabrics always have seen as an opportunity in hands of urban management for intervention in order to create better urban life, although mostly based on a physical definition of these fabrics. Along with revealing the adverse impacts, the previous physical approach to regeneration replaced by a participatory, community-centered approach which was obliged to preserving the social fabric of dilapidated regions. The first intervention based up on participatory approach was performed in Atabak neighborhood in Tehran and the article aims at assessing the social impacts of the regeneration project using social impact assessment methodology. Findings shows that intensification of dilapidation and the problems with access routes, formation of indefensible urban spaces, indebtedness and income reduction of inhabitants participating the regeneration, removing previous equilibrium between the supply and demand of rental houses, the dissolution of the social composition, social integration, social support and neighborhood relationships in the region, increasing social problems and sense of insecurity and institutional mistrust are among the main adverse impacts of the regeneration projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Regeneration
  • Participatory Regeneration
  • Dilapidated Fabrics
  • Social Sustainability 1