تحلیل بوردیویی نقش سرمایه‌های اقتصادی و فرهنگی در تبیین سلامت روانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

سلامت هر جامعه‌ای مبتنی‌بر سلامت خانواده است که این خود متأثر از مجموعه تعاملاتی است که در بین افراد این نهاد وجود دارد. در این‌میان، سلامت روانی مطلوب زنان و مادران، می‌تواند تأثیر به‌سزایی در سلامت و توسعۀ جامعه داشته باشد؛ چراکه سلامت زنان، به‌ویژه مادران، از مفاهیم زیربنایی در توسعه و رفاه اجتماعی است. در این‌راستا، پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی جامعه‌شناختی رابطۀ بین سرمایۀ اقتصادی و سرمایۀ فرهنگی با سلامت روانی زنان متأهل شهر تبریز براساس دستگاه نظری «پی‌یر بوردیو» انجام شده است. روش تحقیق مورداستفاده در پژوهش حاضر، از نوع پیمایشی است. جامعۀ آماری شامل کلیۀ زنان متأهل شهر تبریز می‌باشد که 400 نفر از آنان با استفاده از فرمول کوکران و به شیوۀ نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای به‌عنوان نمونۀ آماری پژوهش جهت گردآوری داده‌ها انتخاب شدند. هم‌چنین، جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و نوع روایی ابزار اندازه‌گیری، محتوایی از نوع اعتبار صوری می‌باشد. جهت سنجش پایایی نیز، از تکنیک آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که هم‌بستگی بین سرمایۀ فرهنگی و سرمایۀ اقتصادی با تمامی مؤلفه‌های  متغیر سلامت روانی (علایم جسمانی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در عملکرد اجتماعی، افسردگی) مورد تأیید واقع‌شد. هم‌چنین نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیونی نیز نشان‌داد که متغیرهای مستقل تحقیق 38% از تغییرات متغیر سلامت روانی را تبیین نموده‌اند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Bourdieu Analysis of the Role of Economic and Cultural Capital in Explaining Mental Health

نویسنده [English]

  • Mousa Saadati
Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

The health of any society is based on the health of the family, which itself is affected by the set of interactions that exist among the people of this institution. Meanwhile, the optimal mental health of women and mothers can have a great impact on the health and development of the society. Because the health of women, especially mothers, is one of the basic concepts in social development and welfare. In this regard, the current research was also conducted with the aim of sociologically investigating the relationship between economic capital and cultural capital with the mental health of married women in Tabriz based on Pierre Bourdieu’s theoretical framework. The research method used in the present research is survey type. The statistical population includes all married women in Tabriz city, 400 of whom were selected using Cochran’s formula and stratified random sampling as the statistical sample of the research to collect data. Also, SPSS software was used to analyze the data. The tool for collecting information is a questionnaire, and the type of validity of the measurement tool is face validity. Cronbach’s alpha technique was also used to measure reliability. The results of the research indicate that the correlation between cultural capital and economic capital was confirmed with all the variable components of mental health (physical symptoms, anxiety and insomnia, impaired social functioning, depression). Also, the results of the regression analysis showed that the independent variables of the research explained 38% of the changes in the mental health variable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental Health
  • Cultural Capital
  • Economic Capital
  • Married Women
  • Pierre Bourdieu
- احمدی، بتول؛ علی‌محمدیان، معصومه؛ زاهدی، فرزانه؛ و فرزدی، فرانک، (1386). سیمای سلامت زنان. جلد 1و 2. تهران: انتشارات روابط عمومی شورای فرهنگی- اجتماعی زنان.
- احمدی، حبیب؛ مرزبان، مریم؛ و روحانی، علی، (1390). «بررسی عوامل اجتماعی-فرهنگی مرتبط با سلامت روانی دانشجویان دانشگاه شیراز». مجله جامعه شناسی مطالعات جوانان، 1 (1): 9-35.
- امیراحمدی، رحمت‌اله؛ نوابخش، مهرداد؛ و زنجانی، حبیب‌الله، (1395). «بررسی نقش سرمایۀ فرهنگی-اجتماعی بر مشارکت شهروندان در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: شهر مشهد)». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 5 (8): 143-123.
- ایمان، محمدتقی؛ و سروش، مریم، (1393). «مقایسه بین نسلی سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دسترس زنان در شیراز». نشریه زن در توسعه و سیاست، 11 (4): 530-509. 
- بک، لس؛ بنت، اندی؛ دسفور ادلز، لورا؛ گیبسون، مارگارت؛ اینگلیز، دیوید؛ جاکوبز، رونالد؛ و وودوارد، یان، (1395). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی فرهنگی. ترجمۀ‌ غلامرضا حداد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). 
- بنی‌فاطمه، حسین؛ علیزاده‌اقدم، محمدباقر؛ شهام‌فر، جعفر؛ و عبدی، بهمن، (1393). «جنسیت و سلامتی: بررسی نقش جنسیت در تفاوت‌های سطوح سلامت». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 3 (4): 29-1.
- بوردیو، پی‌یر، (1389). شکل‌های سرمایه؛ سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. به‌کوشش: کیان تاجبخش، ترجمۀ افشین خاکباز. تهران: انتشارات شیرازه.
- بون ویتز، پاتریس، (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پیر بوردیو. ترجمۀ‌ جهانگیر جهانگیری، حسن پورسفیر، تهران: نشر آگه.
- بیابانگرد، اسماعیل؛ و جوادی، فاطمه، (1383). «سلامت روان‌شناختی نوجوانان و جوانان شهر تهران». رفاه اجتماعی، سال 4 (14): 155-139.
- پرهوده، فرزاد؛ همتی، بهزاد؛ امیری، سلمان؛ مرادی، اکبر؛ و پیری، همایون، (1394). «تأثیر سرمایه اقتصادی-اجتماعی بر سلامت (جسمی-روانی) زنان سرپرست خانوار شهرستان گیلانغرب». کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما.
- جمشیدی‌ها، غلامرضا؛ و پرستش، شهرام، (1386). «دیالکتیک منش و میدان در نظریۀ عمل پیر بوردیو». نامۀ علوم اجتماعی، 30: 1-32.
- حضوری، کلثوم. (1386). «بررسی وضعیت زنان خشونت دیده قبل و بعد از طرح شکایت در کلانتری». مطالعات امنیت اجتماعی، 3 (8 و 9): 94-75.
- دانش، پروانه؛ شربتیان، محمدحسین؛ و طوافی، پویا، (1395). «تحلیل جامعه‌شناختی خشونت خانگی علیه زنان و رابطه آن با احساس امنیت در خانه (مطالعه موردی: زنان 18-54 ساله شهر میانه)». فصلنامه پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 6 (16: 1): 47-72.
- ریتزر، جرج، (1392). نظریه‌ی جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن. ترجمۀ‌ خلیل میرزایی، علی بقایی‌سرابی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
- صالحی‌امیری، سیدرضا؛ و سپهرنیا، رزیتا، (1394). الگوی ارتقای سرمایۀ فرهنگی در ایران. تهران: انتشارات ققنوس.
- صوفیانی، حکیمه، (1386). «بررسی رابطۀ ابعاد شخصیت و ابعاد کمال‌گرایی با سلامت عمومی دانشجویان دانشگاه تبریز». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی.
- عابدی، سیده مرضیه؛ موسایی، میثم؛ بقایی‌سرابی، علی؛ و قدیمی، بهرام، (1399). «بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر سلامت اجتماعی زنان با تأکید بر دین‌داری». علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی، 30: 219-243.
- فتحی‌آشتیانی، علی، (1389). آزمون‌های روان شناختی ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: مؤسسه انتشارات بعثت.
- فصیحی، امان‌الله، (1389). اسلام و سرمایه اجتماعی: با تأکید بر رویکرد فرهنگی. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- فکوهی، ناصر، (1384). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان شناسی. تهران: نشر نی.
- قادری، مهدی؛ ملکی، امیر؛ و احمدنیا، شیرین، (1395). «از سرمایۀ فرهنگی بوردیو تا سرمایۀ فرهنگی مرتبط با سلامت به تعبیر آبل: کاربرد شاخص‌های نوین در تبیین سبک زندگی سالم». رفاه اجتماعی، 16 (62): 9-58.
- گرنفل، مایکل، (1393). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو. ترجمۀ‌ محمدمهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.
- لهسائی‌زاده، عبدالعلی؛ و مرادی، گلمراد، (1386). «رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان در مهاجران». رفاه اجتماعی، 7 (26): 180-161.
- محمدی، جمال؛ ودادهیر، ابوعلی؛ و محمدی، فردین، (1391). «مناسبات سرمایۀ فرهنگی و سبک زندگی: پیمایش در میان شهروندن طبقه متوسط شهر سنندج، کردستان». جامعه‌شناسی ایران، 13 (4): 23-1.
- منتظری، علی؛ رستمی، طاهره؛ طاووسی، محمود؛ حائری‌مهریزی، علی‌اصغر؛ و نقی‌زاده، فاطمه، (1397). «گزارش نهایی طرح تحقیقاتی رابطه سرمایۀ فرهنگی و سلامت روان در جمعیت شهری ایران». پژوهشکدۀ علوم بهداشتی، مرکز تحقیقات سنجش سلامت، گروه پژوهشی سلامت جامعه، جهاد دانشگاهی.
- هال، جان آر؛ و نیتس، مری جو، (1391). فرهنگ از دیدگاه جامعه‌شناختی. ترجمۀ‌ فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات سروش.
- هزارجریبی، جعفر؛ مهری، اسدالله، (1391). «تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی». علوم اجتماعی، 59 (19): 41-88.
- Bourdieu, P., (1986). The Forms of Capital in Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. New York: Greenwood Press.
- Bourdieu, P., (2002). The field of cultural production, or: The economic world reversed Pierre Bourdieu, Contemporary sociological theory. edited by: Calhoun, C., Gerteisr, J., Moody, J., Pfaff, S., Virk, I, by Blackwell Publishers. 
- Bourdieu, P. & Passeron, J. C., (1999). Reproduction in Education, Society, and Culture. Sage Publications.
- Bourdieu, P. & Wacquant, L., (1989). “Towards a Reflexive Sociology: A workshop with Pierre Bourdieu”. Journal of sociological Theory, 7(1): 26-63.
- Daglass, K., (2006). “The Role of Culture in Mental Health and Physical Capital”. Journol of Organizational Behavior, 61(1): 560-555.
- Fisher, C., (2007). “Health a difficult beast: The interrelation ships between domestic violence, womens health and health sector an Australian case stady”. Social Science & Medicine, 65: 1742-1750.
- Flora, C.; Emery, M.; Fey, S. & Bregendahl, C., (2005). Community capitals: a tool for evaluating strategic interventions and project, north central regional center for rural development. Iowa State University.
- Grenfell, M. & Hardy, C., (2007). Art Rules: Pierre Bourdieu and the Visual Art. Oxford: Berg Press.
- Jan, w. L., (2006). “Social capital, neighbourhood environments and health: development of measurement tools and exploration of links through qualitative and quantitative research”. PhD. Dissertation. school of Population Health, The University of Western Australia.
- Johnson, D, P., (2008). Contemporary sociological theory an integrated multi-level approach. Springer Science & Business Media.
- Kamin, T.; Kolar, A. M. & Steiner, P., (2013). “The Role of Cultural Capital in Producing Good Health: A Propensity Score Study”. Slovenian Journal of Public Health, 52(2): 108–118.
- Loxton, D.; Schofield, M.; Hussain, R. & Mishra, G., (2006). “Psychological health in midlife among women who have ever lived with a violent partner or spouse”. Journal Of Interpersonal violence, 8: 1092-1107.
- Moore, R., (2004). Education and Society: Issues and Explanations in the Sociology of Education. Cambridge: Polity Press.  
- Pressley, A. M., (2015). “Cultural capital, social capital and communities of practice in social marketing”. Dissertation of Doctor of Philosophy, Marketing & Strategy Section, Cardiff Business School, Cardiff University.
- Soroka, V. & Rafaeli, S., (2006). “Invisible Participants: How Cultural Capital Relates to Lurking Behavior”. Proceedings of The 15th International Conference on World Wide Web, 163-172. 
- Taylor, P., (2007). Investigating Cultural and Identity, London Collins Quoted in Communication Studies: The Essential Resource Cultural. Communication and Context, 199-200.
- Ybrant, H. & Kerstin, A., (2010). “Peer Aggression and Mental Health Problems, Self-Esteem as a Mediator”. School Psychology International, 31(2): 146-163.