نوع باور مردان به اشتغال زنان؛ مطالعه‌ای کیفی در شهر یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشیار گروه جمعیت‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

اشتغال زنان یکی از موضوعات مهم اجتماعی و فرهنگی است که هم‌چنان با موانع و چالش‌هایی مواجه است. یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در این زمینه نوع نگاه مردان به اشتغال زنان است که هدف پژوهش حاضر، واکاوی این نوع نگاه در بین مردان یزدی است. مطالعه در سال 1398 در شهر یزد انجام شد و روش مطالعه، نظریۀ زمینه‌ای اشتراوس و کوربین است. با معیار اشباع داده‌ها و رعایت اخلاق پژوهش، 21 مرد به‌روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری و با مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته وارد مطالعه شدند. تحلیل داده‌ها با کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد، که درنهایت منجر به استخراج 38 مفهوم، 7 مقولۀ اصلی و 1 مقولۀ هسته‌ای شد. مقوله‌های اصلی پژوهش شامل: عوامل علّی (جامعه‌پذیری سنتی، ساختارهای ‌نابرابر جنسیتی)، عوامل زمینه‌ای (بسترهای تسهیل‌کنندۀ پذیرش اشتغال، تناسب و زنانه شدن محیط و شرایط کاری)، عامل مداخله‌گر (بازتعریف ارزشی شغل زنان)، استراتژی‌ها (کنش‌سازگارانه و ناسازگارانه با پذیرش شغل زن) و پیامدها (فرصت‌ها و تهدیدهای پذیرش اشتغال زن)، می‌باشد. نتایج پژوهش نشان‌داد که با وجود تغییرات وسیع اجتماعی، بیشتر مشارکت‌کنندگان، شغل زنان را همراه با دغدغه‌های اجتماعی مورد پذیرش دارند. این پذیرش که در مطالعۀ حاضر تحت‌عنوان مقولۀ هسته باور مشروط برساخت گردید از یک‌سو به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی و از سوی دیگر به ماهیت شغل و بستری که زن در آن مشغول است مربوط است؛ لذا، باور مشروط، زنان را در محدوده‌های شغلی خاصی تعریف می‌کند، که ضمن توجه به مؤلفه‌های فرهنگی جامعه، نقش‌های اصلی زنان در خانواده را تحت‌الشعاع قرار ندهد. سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و فرهنگی در جهت توزیع و بسط مشاغل زنانه مرتبط با بسترهای اجتماعی و فرهنگی از یک‌سو و حفظ کیان خانواده ازسوی دیگر پیشنهاد می‌گردد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Type of Men’s Belief in Women’s Employment: A Qualitative Study in Yazd City

نویسندگان [English]

  • Maryam Shahsavari 1
  • Maliheh Alimondegari 2
  • Ahmad Kalateh sadati 3
1 M.A.Student in Demography, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 Associate Professor in Demography, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 Associate Professor in Sociology, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Women’s employment is one of the most important social and cultural issues that still faces obstacles and challenges. One of the most important components in this regard is the attitude of men towards women’s employment. The aim of the present study is to analyze men’s perception and attitudes towards women’s employment. The study was conducted in 2019 in Yazd and the study method is Grounded Theory (GT) of Strauss and Corbin. Based on data saturation criteria and research ethics, 21 men entered the study using Purposeful and theoretical sampling and semi-structured interviews. Data analysis was performed by open, axial and selective coding. which finally led to the extraction of 38 concepts, 7 main categories and 1 core category. The main categories of the research include: causal factors (traditional socialization, unequal gender structures), contextual factors (facilitating platforms for employment acceptance, appropriateness and feminization of the environment and working conditions), intervening factors (value redefinition of women’s jobs), strategies (action compatible and incompatible with the acceptance of women’s employment) and consequences (opportunities and threats of accepting women’s employment). The study found that despite widespread social change, most participants accepted women’s jobs with its social concerns. This acceptance, which was explored in the present study as the conditional belief, is most concerned with the social and cultural contexts on the one hand, and the nature of the job and the context in which women work. Therefore, conditional belief defines women in certain job areas, which, while paying attention to the cultural components of society, does not overshadow the main roles of women in the family. Social and cultural policies are proposed in order to distribute and expand women’s jobs related to social and cultural contexts on the one hand and to preserve the integrity of the family on the other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women Employment
  • Masculinity
  • Conditional Belief
  • Family
  • Yazd City

مراجع

- استراوس، آنسلم؛ و کوربین، جولیت، (1390). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمۀ بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- ادیب، آدینه؛ ساروخانی، باقر؛ و وثوقی، منصور، (1399). «تبیین جامعه‌شناختی رضایت از زندگی براساس تعارض در ایفای نقش‌های چندگانه و پیامدهای آن در بین زنان متأهل شهرداری تهران». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 9(16): 60-37. 
- رازقی‌نصرآباد، حجیه بی‌بی، (1401). «زمینه‌های تعارض میان نقش‌های شغلی و خانوادگی و راهبردهای مقابله‌ای با آن: مورد مطالعه زنان شاغل در شهرداری شهر تهران». زن در توسعه و سیاست، 20(1): 131-164.
- صادقی، رسول؛ و شهابی، زهرا، (1398). «تعارض کار و مادری: تجربۀ گذار به مادری زنان شاغل در شهر تهران». جامعه‌شناسی کاربردی، 30 (1): 91- 104. 
- بلالی، اسماعیل؛ بختیاری‌سفر، زهره؛ محمدی، اکرم؛ و محققی، حسین، (1395). «عوامل مؤثر بر تضاد نقش‌های زنان و رابطۀ آن با تعارضات خانوادگی در شهر همدان». جامعه‌شناسی کاربردی، 27(4): 117-132.
- کوهپایی، علیرضا؛ خندان، محمد؛ عرب، زهرا؛ مبینی‌زاده، وجیهه؛ و مومنیان، سمیه، (1394). «بررسی وضعیت سلامت روان زنان شاغل در صنایع استان قم در سال ۱۳۹۳: فرصت‌ها و چالش‌ها». مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۱۴ (۸): ۷۰۰-۶۹۱.
- موسوی، کمال‌الدین، (1384). «بار تکفل و عوامل فرهنگی-اجتماعی مؤثر بر آن با تأکید بر مسأله اشتغال زنان». مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، 3(8): 31-46.
- حسین‌پور، فاطمه؛ علیزاده‌اقدم، محمدباقر؛ و عباس‌زاده، محمد، (1400). «فهم خانه‌داری به‌عنوان یک شغل و چالش‌های آن از منظر زنان خانه دار شهر قم». برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 13 (46): 95- 137.
- اعزازی، شهلا، (1387). جامعه‌شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. تهران: روشنفکران و مطالعات زنان، چاپ ششم.
- افراسیابی، حسین؛ و مداحی، جواد، (1395). «بازنمایی و تبیین نقش اوقات فراغت در اعتیاد به سیگار در میان دانشجویان». برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 26: 179- 216.
- آبوت، پاملا؛ و والاس، کلر، (1395). جامعه‌شناسی زنان. ترجمۀ منیژه نجم‌عراقی، تهران: نشر نی.
- توسلی، افسانه؛ رݣݣفیعی‌خونانی، فاطمه، (1387). «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به اشتغال در خارج از منزل (کارمندان زن سازمان بیمۀ خدمات درمانی)». پژوهش‌نامۀ علوم اجتماعی، 2(2): 5-33.
- جارالهی، عذرا، (1374). «اثر اشتغال زنان کارگر بر میزان مشارکت زوجین در امور خانواده». علوم‌ اجتماعی، 4 (7 و 8): 136-150.
- حیدری، آرمان؛ و دهقانی، حمیده، (1395). واکاوی کیفی پیامد‌های اشتغال زنان متأهل و بسترهای تعدیل‌کنندۀ آن (مورد مطالعۀ معلمان آموزش و پرورش شهر دلوار)». جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 3(8): 73- 95.
- خواجه‌نوری، بیژن؛ پرنیان، لیلا؛ و همت، صغری، (1392). «جهانی شدن فرهنگی و نگرش مردان به نقش زنان (مطالعۀ موردی مردان شهر شیراز)». نشریه زن در فرهنگ و هنر، 5(3): 433-447.
- رازقی‌نصرآباد، حجیه بی‌بی؛ علی‌مندگاری، ملیحه؛ و محمدی‌پور ندوشن، علی، (1394). «بررسی تعارض کار-خانواده و رابطه آن با رفتار باروری (مطالعه‌ای در بین زنان شاغل در آموزش و پرورش شهر یزد)». نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 10(19): 193-165.
- رستگارخالد، امیر، (1385). «زنان شاغل و تأثیر منابع کنترل فشار بر ترکیب نقش‌های شغلی-خانوادگی آنان». مباحث بانوان شیعه، 8: 7- 36.
- رستگارخالد، امیر، (1382). سنجش تعارض نقش‌های شغلی و خانوادگی زنان شاغل. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- رضایی، صفرعلی، (1393). «رابطۀ اشتغال زنان و باروری در ایران براساس نتایج سرشماری‌های کشور، با تأکید بر سرشماری سال 1390». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه یزد.
- رفعت‌جاه، مریم؛ و خیرخواه، فاطمه، (1391). «مسائل و چالش‌های اشتغال زنان در ایران از دیدگاه شاغلان پست‌های مدیریتی». مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی،  1(2):  130 - 156.
- روان‌بخش، صدیقه؛ و امینی‌سابق، زین‌العابدین، (1397). «بررسی ابعاد و موانع فرهنگی اشتغال زنان روستایی». چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت. کارآفرینی و توسعۀ اقتصادی.
- ربیعی، کامران؛ و یزدخواستی، بهجت، (1398). «مدرنیزاسیون و تغییر نگرش: مقایسه و تحلیل نگرش زنان شهری و روستایی به انواع مشاغل (مورد مطالعه: استان اصفهان)». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 8 (14): 127-99.
- ریترز، جرج، (1380). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی، انتشارات علمی.
- سیدان، فریبا؛ و خلیفه‌لو، عباس، (۱۳۸۷). «خانواده و ارتقای شغلی زنان: بررسی عوامل مؤثر بر میزان ارتقای شغلی زنان شاغل در اداره‌های دولتی شهرستان اسکو، با تأکید بر خانواده». مطالعات زنان، 6(2): 89- 110.
- سیدان، ابواقاسم؛ و رضایی‌ازغندی، الهه، (1393). «بررسی نگرش دانشجویان مرد شهرستان تربت‌حیدریه نسبت به اشتغال زنان». دوازدهمین کنگره پژوهشی سالیانه دانشجویان علوم پزشکی شرق کشور، همایش ملی جایگاه و نقش زنان در مدیریت جهادی.
- عسکری‌ندوشن، عباس؛ عباسی‌شوازی، محمد جلال؛ و پیری‌محمدی، مریم، (1395). «سن ایده آل ازدواج و عوامل تعیین‌کنندۀ آن در شهر یزد». مطالعات راهبردی زنان، 19(73): 35-63.
- علیقلی، منصوره، (1395). «بررسی رابطه بین مشارکت زنان در نیروی کار و توسعه اقتصادی کشورهای اسلامی». مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 4(2): 63- 86.
- فروتن، یعقوب، (1387). «رهیافتی جمعیت‌شناختی به اشتغال زنان: با ملاحظاتی بر وضعیت ایران». نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 3(6): 193- 171
- کار، مهرانگیز، (۱۳۷۲). زنان در بازار کار ایران. تهران: انتشارات روشنگران.
- لهسایی‌زاده، عبدالعلی، (1380). «عوامل مؤثر بر نگرش مردان نسبت به نقش زنان در جامعه (مطالعۀ موردی شهر شیراز)». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 16(2) (پیاپی ۳۲): 99- 130.
- مرکز آمار ایران، (1398). چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار. دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری: 3.
- هرندی، فاطمه؛ فلاح‌محسن‌خانی، زهره، (1385). «بررسی وضعیت نابرابری جنسیتی در بازار کار ایران (با استفاده از نماگرهای کار شایسته)». برنامه‌ریزی و بودجه، 11(5): ۷۷-۹۹.
- Assaad, R.; Krafft, C. & Selwaness, I., (2022). “The Impact of Marriage on Women's Employment in the Middle East and North Africa”. Feminist Economics, 28(2): 247-279.
- Badenas-Flora, G., (2015). “A qualitative study of male and female perceptions in differences in the working and domestic sphere: A comparison of the French and Finnish cultures”. Intercultural Communication- Department of Communication: 88.
- Best, D. L., (2004). “Gender stereotypes”. in: Ember, C.R. and Ember, M. (Eds), Encyclopedia of Sex and Gender: Men and Women in the World’s Cultures, Volume I: Topics and Cultures A-K, Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York, NY.
- Biri, El-W.; Brian F. P. & T-Neal, G., (1991). “An analysis of the correlates of men's attitude toward women's roles in Libya”. International Journal of Sociology of the Family, 21: 129-144.
- Budhwar, P. S.; Mellahi, K.; Elamin, A. M. & Omair, K., (2010). Males' attitudes towards working females in Saudi Arabia. Personnel Review.
- Foroutan, Y., (2008). “Women’s employment, religion and multiculturalism: Socio-demographic emphasis”. Journal of Population Research, 25(1): 63-90.
- Ghai, S., (2018). The anomaly of women's work and education in India. No. 368, Working Paper.
- Hearn, J. & Parkin, P. W., (1992). “Gender and organizations: a selective review and a critique of a neglected area”. in: Mills, A.J. and Tancred, P. (Eds), Gendering Organizational Analysis, Sage Publications, Newbury Park, CA.
- Maier, M., (1997). “We have to make a MANagement decision’: Challenger and the dysfunctions of corporate masculinity”. in: Prasad, P., Mills, A.J., Elmes, M. and Prasad, A. (Eds), Managing the Organizational Melting Pot: Dilemmas of Workplace Diversity, Sage Publications, Newbury Park, CA.
- Maqsood, R. A. K. H. S. H. A. N. D. A.; Chaudhry, B.; Zia, Q. & Cheema, A., (2005). “Problems of employed women at Faisalabad–Pakistan”. Journal of Agriculture & Social Sciences, 1(3): 245-247.
- McDonald, P., (2000). “Gender equity, social institutions and the future of fertility”. Journal of Popu- lation Research, 17(1): 1-16
- Mostafa, M. M., (2005). “Attitudes towards women managers in the United Arab Emirates: The effects of patriarchy, age, and sex differences”. Journal of Managerial Psychology, 20(6): 522-540.
- Ng, K. & Hase, S., (2008). “Grounded suggestions for doing a grounded theory business research”. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(2): 155-170.
- Rhode, D. L. & Kellerman, B., (2007). “Women and leadership: the state of play”. in: Kellerman, B. and Rhode, D.L. (Eds), Women and Leadership: The State of Play and Strategies for Change, John Wiley & Sons, New York, NY
- Sakalli-Ugurlu, N. & Beydogan, B., (2002). “Turkish college students' attitudes toward women managers: The effects of patriarchy, sexism, and gender differences”. The Journal of psychology, 136(6): 647-656.
- Schreiber, P. J., (1998). “Women’s career development patterns”. New Directions for Adult and Continuing Education, 80: 5-13.
- Ume Habiba, R. A. & Rasheed, A., (2016). “Public Attitude towards Women’s Employment: Perceptions of Working Women in Urban Pakistan”. Middle-East Journal of Scientific Research 24 (8): 2444-2449.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 11، شماره 21
اسفند 1401
صفحه 9-44

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار