بررسی رابطۀ بین اعتماد اجتماعی و آگاهی از حقوق شهروندی با نقش میانجی سرمایۀ سیاسی (موردمطالعه: شهروندان شهر اهواز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‏‌شناسی، گروه جامعه‏‌شناسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

2 استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 استادیار گروه جامعه‏‌شناسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

چکیده

آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی شهروندان در امور جامعه از مباحث چالش برانگیز است، بر این‌اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ بین اعتماد اجتماعی و آگاهی از حقوق شهروندی با نقش میانجی سرمایۀ سیاسی درمیان شهروندان شهر اهواز است که از دیدگا‌ه‌های جامعه‌شناختی در این رابطه استفاده شده ‏است.   این پژوهش به‌صورت پیمایشی و ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامۀ محقق ساخته می‌باشد. جامعۀ آماری پژوهش شامل شهروندان 20 تا 65 سال شهر اهواز، که حجم نمونه براساس فرمول کوکران 526 نفر تعیین شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده نیز با استفاده از نرم‌افزار Amos و Spss انجام‌گرفت. ازلحاظ زمانی این پژوهش در سال 1400-1399 اجرا شده است. نتایج تحقیق نشان می‎دهد که متغیرهای اعتماد اجتماعی و سرمایۀ سیاسی تأثیر معناداری بر متغیر وابسته (آگاهی از حقوق شهروندی) دارد؛ هم‌چنین نتایج نشان‌داد که متغیر سرمایۀ سیاسی نقش میانجی‎ را در رابطۀ اعتماد اجتماعی با متغیر آگاهی از حقوق شهروندی دارا می‎باشد. در بخش مدل اندازه‏گیری، ضریب آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی، میانگین واریانس استخراج شده و بارهای عاملی برای همۀ سازه‏های پژوهش و در بخش مدل ساختاری نیز شاخص‎های T-Value، ضرایب مسیر، ضریب تعیین، نشان می‌دهد مدل نهایی از برازندگی نتایج قابل‌قبولی برخوردار است. برمبنـای یافته‌هـا، میانگیــن شــاخص ترکیبــی متغیرها در ســطح متوســط ارزیابــی می‌شــود. درمجموع متغیرهای پژوهش توانسته‏اند 55% از واریانس متغیر آگاهی از حقوق شهروندی را تبیین کنند. نتایج نشان می‏دهد، مدل از برازش قابل‌قبولی برخوردار می‌باشد و دو متغیر اعتماد اجتماعی و آگاهی از حقوق شهروندی از میانگین بالایی برخوردار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Relationship Between Social Trust and Awareness of Citizenship Rights with the Mediating Role of Political Capital (Case Study: Ahvaz Citizens)

نویسندگان [English]

  • Saleh Salehi 1
  • Ali Hossein Hossenzadeh 2
  • Yousef Amini 3
1 P.h.D. student Sociology, Department of Sociology, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran
2 Professor, Department of Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran
چکیده [English]

Awareness of citizens’ citizenship rights and duties in the affairs of society is one of the most challenging topics, based on this, the purpose of this article is to investigate the relationship between social trust and awareness of citizenship rights with the mediating role of political capital among the citizens of Ahvaz city, from the point of view of Sociological methods have been used in this regard. Method: This research is a survey and the tool for collecting information is a researcher’s questionnaire. The statistical population of the research includes citizens aged 20 to 65 in Ahvaz city, whose sample size was determined based on Cochran’s formula of 526 people, and after separating the incomplete questionnaires, 506 were collected and analyzed. Analysis of the collected data was also done using Amos and Spss software. In terms of time, this research was carried out in 1399-1400. Findings: The research results show that the variables of social trust and political capital have a significant effect on the dependent variable (awareness of citizenship rights). Also, the results showed that the variable of political capital has a mediating role in the relationship between social trust and the variable of awareness of citizenship rights. In the measurement model section; Cronbach’s alpha coefficient, composite reliability, average variance extracted and factor loadings for all research constructs, and in the structural model section, T-Value indices, path coefficients, coefficient of determination, show that the final model has acceptable results. . Based on the findings, the average of the combined index of the variables is evaluated at the medium level. In total, the variables of the research were able to explain 55% of the variance of the variable of awareness of citizenship rights. Conclusion: The results show that the model has an acceptable fit and the two variables of social trust and awareness of citizenship rights have a high average.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizenship Rights
  • Social Trust
  • Political Capital
  • Citizens
  • Ahvaz
- اسکافی، مریم، (1386). «بررسی میزان آگاهی جوانان از حقوق و تکالیف شهروندی و عوامل مؤثر برآن درشهر مشهد». علوم اجتماعی، 4 (1): 33-1.
- امام‌جمعه‏زاده، سید جواد؛ رهبرقاضی، محمودرضا؛ عیسی‌نژاد، امید؛ و مرندی، زهره، (1391). «بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان». پژوهشنامه علوم سیاسی، 7 (4: 28): 34-7.
- آیباغی‌اصفهانی، سعید؛ ممویی، نهال؛ و مرادی‌رفعت، میترا، (1393).«بررسی تاثیر رهبری بصیر بر شادی و رفتارهای آوایی کارکنان مطالعه موردی: فولادمبارکه اصفهان». دومین همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در علوم مدیریت و حسابداری، تهران، https://civilica.com/doc/382203.
- بوردیو، پی‌یر، (۱۳۸۰). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی. ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران: انتشارات نقش و نگار.
- بهرامی، ولی؛ نیازی، محسن؛ سهراب‌زاده، مهران، (1398). «بررسی میزان آگاهی از حقوق شهروندی و عوامل مرتبط با آن (موردمطالعه: شهروندان استان لرستان». برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی، 11 (38): 35-47.
- پاتنام، رابرت، (۱۳۸۰). دموکراسی و سنت‏های مدنی. ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
- پاتنام، رابرت، (۱۳۸۹). سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه. ترجمۀ کیان بخش، چاپ دهم، تهران: نشر شیرازه.
- پاتنام، رابرت، (۱۳۸۹). جامعه برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی. ترجمۀ افشین خاکباز و حسن پویان، چاپ پنجم، تهران: انتشارت شیرازه.
- پیران، پرویز، (۱۳۷۶). «شهر شهروندمدار». اطلاعات سیاسی- اقتصادی، 11 (۱۱۹ - ۱۲۰): ۵۱-۴۶.
- پیران‏نژاد، علی؛ و عبادی، نغمه، (1391). «سرمایه سیاسی و اینترنت. بررسی سطح سرمایه سیاسی و تأثیر استفاده از اینترنت بر ابعاد آن». علوم مدیریت ایران، 7 (28): 26-1.
- توسلی، غلامعباس؛ و نجاتی‌حسینی، سید محمود، (1383). «واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران». جامعه‌شناسی ایران، 5 (۲): 62-32.
- حبیب‌پورگتابی، کریم؛ و موسوی‌خورشیدی، سید حمیدرضا، (1395). «رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی (مطالعه موردی: شهروندان قم)». رفاه اجتماعی، 16 (62): 392-359.
- حسینی، سید جواد، (1398). «حقوق شهروندی و ارتقای حکمرانی مطلوب شهری». راهبرد سیاسی، 3 (۹): ۴۳-۶۲.
- چنگیزی، علی؛ و چنگیزی، پریسا، (1394). «نقش سرمایه اجتماعی در اعتماد سیاسی». نخستین همایش بین‌المللی جامع علوم اجتماعی ایران.
- دهقانی، مهدیه، (1393). «میزان آگاهی دانش‌آموزان متوسطه از حقوق شهروندی در شهرستان میناب». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، رشته مدیریت آموزش، دانشگاه الزهرا (س).
- دهقانی، حمید؛ و همکاران، (1390). «بررسی تأثیر سرمایه اقتصادی بر شادی جوانان». راهبرد فرهنگ، 12 و 13: 182-159.
- ذوالفقاری، اکبر؛ و جعفری‌علی‌آبادی، عاطفه، (1397). «تبیین اعتماد سیاسی ایرانیان به مثابه سرمایه سیاسی، فراتحلیل پژوهش‏های موجود». جامعه‏شناسی سیاسی ایران، 1 (3): 61-31.
- ذوالفقاری، ابوالفضل؛ و همکاران، (1398). «بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش به دموکراسی». پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد.
- رستگار، خالدامیر؛ و عظیمی، هاجر، (1391). «بررسی ابطه سرمایه اجتماعی با شهروندی دموکراتیک مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه تهران». علوم اجتماعی، 59: 133-91.
- زارع‌شاه‌آبادی، اکبر؛ و همکاران، (۱۳۹۷). «سنجش میزان آگاهی دانشجویان دانشگاه یزد از حقوق و وظایف شهروندی: درک احساس هویت جمعی». مطالعات ملی، ۱۹ (۲: پیایی ۷۴): ۹۷-۱۱۲.
- سام‌آرام، عزت‌اله؛ و برزگرپاریزی، فاطمه، (1395). «بررسی احساس برخورداری از حقوق شهروندی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در بین جوانان ۱۵-۲۹ ساله شهر سیرجان». برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 7 (۲۷): ۷۵-۱۱۶.
- ستوان، صادق، و همکاران، (1394). «بررسی جامعه شناختی تاثیر اعتماد اجتماعی بر مشارکت سیاسی زنان بلوچ (مطالعۀ موردی: زنان بلوچ بالای 18 سال)». همایش ملی روان‌شناسی و مدیریت آسیب‌های اجتماعی، چابهار، https://civilica.com/doc/556759.
- سردارنیا، خلیل‏الله، و همکاران، (1388). «تأثیرحکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی بر اعتماد سیاسی (مطالعۀ موردی: شهرهای مشهد و سبزوار)». پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 5 (1: 17): 165-135.
- شهریاری، ابوالقاسم، و همکاران، (1395). «بررسی عوامل موثر بر آگاهی از حقوق اساسی». جامعه‌شناسی کاربردی، 27 (63: 3): 168-147.
- شهریاری، اکبر، (1396). «ابهامات و موانع قانونی حقوق شهروندی». قانون کار، 4 (4): 130-109.
- شیانی، ملیحه؛ و زارع، حنان، (1397). «شهروندی شهری؛ حقوق و تکالیف شهروندان در تهران». برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 9 (34): 136-95.
- صادقی‌گیل‎زاده، رحیم، (1388). «بررسی عوامل مؤثر بر میزان آگاهی شهروندان نسبت به حقوق شهروندی (مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشکدۀ مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، دانشکدۀ مدیریت و علوم اجتماعی، گروه جامعه‏شناسی.
- صفایی، ابراهیم؛ و ابراهیمی، جعفر، (1396). «مقایسه نگرش کارکنان و زندانیان زندان خلخال نسبت به حقوق شهروندی». مطالعات جامعه‌شناسی، 9 (۳۴): ۶۹-۹۰.
- عبادی، نغمه؛ قلی‏پور، آرین؛ و پیران‏نژاد، علی، (1393). «شناسایی عوامل اثرگذار بر سرمایه سیاسی». فرآیند مدیریت و توسعه، 27 (88): 51-29.
- علیاری، لورا؛ عباس‎زاده، محمد؛ و میرزایی، حسین، (1389). «بررسی تأثیر سرمایه اقتصادی و میزان رضایت از خدمات شهری بر میزان مشارکت شهروندان شهر ارومیه در تفکیک و جمع‏آوری زباله‏های خانگی». مطالعات جامعه‏شناسی، 2(7): 74-57.
- فالکس، کیث، (۱۳۸۸). شهروندی. ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
- کاستلز، استفان؛ و ستون‌آلستر، دیوید، (1399). مهاجرت و شهروندی. ترجمۀ فرامرز تقی‌لو، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
- کلمن، جیمز، (۱۳۷۷). بنیادهای نظری اجتماعی. ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
- گنجی، محمد؛ و نیازی، محمد؛ و همکاران، (1394). «نقش سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی در میزان احساس شهروندی». مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 6(7): 56-29.
- لبیبی، محمدمهدی؛ خوش‎فر، غلامرضا؛ و همکاران، (1397). «اعتماد اجتماعی و مشارکت سیاسی در شهروندان شهر گرگان». رفاه اجتماعی، 18(70): 240-209.
-محسنی، رضاعلی، (1389). «ابعاد و تحلیل حقوق شهروندی؛ راه کارهایی برای تربیت و آموزش حقوق شهروندی». مطالعات سیاسی، 3(10): 131.
- منصوریان، محمدکریم؛ و قدرتی، حسین، (1388). «اعتماد اجتماعی و تعیین کننده‌های آن؛ رهیافت نهاد محور یا رهیافت جامعه محور مورد مطالعه شهر سبزوار». جامعه‌شناسی کاربردی، 20 (2): 215-189. 
- محمدی‌فر، نجات؛ شهرام‌نیا، امیرمسعود؛ و مسعودنیا، حسین؛ و حاتمی، عباس؛ و همکاران، (1396). «بررسی رابطۀ میان استیفای حقوق شهروندی با نوع مشارکت سیاسی در شهر اصفهان». جامعه‌شناسی کاربردی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، 28(2): ۱۴۷-۱۶۲.
-نبوی، سیدعبدالحسین؛ ارشاد، فرهنگ؛ و فاضل، سید حسام‌الدین. (1389). «عوامل مؤثر بر احساس شهروندی درمیان دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز». رفاه اجتماعی، 10(38): 103-89.
-نوروزی، حسین؛ و سهیل، نجات، (1395). مدلسازی معادلات ساختاری به زبان ساده. چاپ اول، ناشر: فوژان.
- هدایت‌زاده، حسام‌الدین ؛ و شیر خداپرستی، رامین؛ باقری‌قره‌بلاغ، هوشمند؛ و غلامی، محمدرضا، (1397). «بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی، تعهد شهروندی افراد، و مشارکت اجتماعی با حقوق شهروندی در بین شهروندان شهر سمنان». مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، 8(28): ۱۸۹-۲۱۵.
- Booth, J. A. & Richard, P. B., (2007). “Social and political capital in Latin American democracies”. Prepared for presentation at the Symposium on the Prospects for Democracy in Latin America, University of North Texas, April 5-6.
- Bourdieu, P., (1981). “Language and Symbolic Power (G. Raymond & M. Adamson, Trans.)”. Cambridge: Polity Press. Quoted in Daniel Schugurensky. (2000). Citizenship learning and democratic engagement: political capital revisited Paper presented at the 41st Annual Adult Education Research Vancouver: AERC, June 2-4.
- Blumentritt, T. & Rehbein, K., (2008). “The Political Capital of Foreign Subsidiaries: An Exploratory Model”. Business & Society, 47(2): 242-263.
- Coleman, J., (2019). “Social Trust” and Self-actualization (New York: Free Press); Hamish Hamilton, as described in “Cultural Commentary”. The Economist (November 9, 2019).
- Glaser, E., .(2020). “The effects of work systems with high effects on employee service-oriented organizational citizenship behavior”.
- Glaser, E.; David, L.; Leibson, I.; Scheinkeman, J. A., & Christian, L. S., (2000). “Measuring Trust”. Quarterly Journal of Economics, 811-846.
- Garson, G. D .(2016). “PARTIAL LEAST SQUARES (PLS-SEM)”.Statistical Publishing Associates, Asheboro, NC 27205 USA.
- Heater, D., (2004). Citizenship: “the civic ideal in world history, political and education”. Manchester University Press.
- Joseph, H.; Jr, F.; Hult, T.; Tomas, G.; Ringle, C. & Sarstedt, M., (2014). “A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM)”. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. partial least squares: Concepts, methods and applications in marketing and related fields. Berlin: Springer.
- Kwong, K. & Kay, W., (2013). Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM).
- Mercy, C., (2017). Social capital & good governance of a government  in Action Research Brief.
- Paxton, P., (2002). “Social capital & democracy: an interdependent relationship”. American Sociological Review, 67(2): 254-277.
- Schugurensky, D., (2000). Citizenship learning and democratic engagement: political capital revisited. Paper presented at the 41st Annual Adult.
- Techniques Using Smart PLS, (2013). Marketing Bulletin. 24, Technical Note 1.
- Turner, B. S., (2000). Liberal citizenship and cosmopolitical virtue, in A. Vanderbery, ed. citizenship and democracy in Global Era, London: Macmillan. 
- Turner, B, S., (2001). “The erosion of citizenship”. British Journal of Sociology. 52 (2).
- Turner, B. & Hamilton, P. (eds) (1994). Citizenship: Critical Concepts. London: Routledge.