بررسی نقش امید شغلی و بهزیستی معنوی-اجتماعی در فرسودگی تحصیلی دانشجویان (مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی نقش امید شغلی و بهزیستی معنوی-اجتماعی در فرسودگی تحصیلی دانشجویان به انجام رسیده است؛ روش پژوهش پیمایش و جامعۀ آماری آن تمام دانشجویان دانشگاه تبریز را دربر دارد. حجم نمونه برابر با 275 و شیوۀ نمونه‌گیری، طبقه‌ای متناسب با حجم می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و از روش‌های آماری در سطح توصیفی و استنباطی از روش هم‌بستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره و آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفۀ F استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از این است که بین متغیر امید شغلی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز هم‌بستگی نسبتاً قوی و معکوس (459/0-) و معنادار در سطح اطمینان 99% (000/0) وجود دارد؛ در بررسی میزان ضریب هم‌بستگی پیرسون بین متغیر بهزیستی اجتماعی و ابعاد آن با متغیر فرسودگی تحصیلی نیز نتایج حاکی از وجــود هم‌بستگی معکوس (415/0-) و معنادار در سطح اطمینان 99% (000/0) می‌باشد؛ نتایج میزان هم‌بستگی بین ابعاد این متغیر با متغیر وابسته نیز، نتایج حاکی از وجود رابطۀ معکوس بین ابعاد انسجام اجتماعی (567/0-)، شکوفایی اجتماعی (120/0-) و پذیرش اجتماعی (254/0-) می‌باشد؛ درنهایت در بررسی میزان ضریب هم‌بستگی بین متغیر بهزیستی معنوی و فرسودگی تحصیلی نیز نتایج حاکی از وجود رابطۀ قوی و معکوس (774/0) و معنادار در سطح اطمینان 99% (000/0) می‌باشد؛ میزان هم‌بستگی بُعد بهزیستی مذهبی (514/0-) و بهزیستی وجودی (793/0-) می‌باشد؛ درمجموع تحلیل رگرسیون چند متغیره حاکی از این است که مجموع متغیرهای مستقل توانسته‌اند 60% از تغییرات مربوط به متغیر فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز را تبیین کنند. نتایج بررسی تفاوت میانگین میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان بر حسب متغیرهای تحصیلات پدر و مادر و قومیت نیز حاکی از این است که این میانگین فقط به‌لحاظ متغیر تحصیلات پدر با مقدار (735/2f=) و در سطح معناداری 95‌% (044/0) متفاوت می‌باشد. .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Role of Job Hope and Spiritual-Social Well-Being in Students’ Academic Burnout

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Alizadehaghdam 1
  • Mohammad Abbaszadedh 1
  • Marziyeh Saei 2
1 Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 PhD student in Economic Sociology and Development, Department of Social Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the role of job hope and spiritual-social well-being in students’ academic burnout; The research method is survey and its statistical population is all students of Tabriz University. The sample size is 275 and the sampling method is classes proportional to the volume. SPSS software was used for data analysis. Descriptive and inferential statistical methods such as Pearson correlation, multivariate regression and one-way analysis of variance F were used. The results show that there is a relatively strong and inverse correlation (-0.459) and a significant correlation between 99% (0.000) confidence level between job variability and academic burnout of Tabriz University students; In examining the Pearson correlation coefficient between the social well-being variable and its dimensions with the variable of academic burnout, there are results indicating a significant inverse correlation (-0.415) at a confidence level of 99% (0.000); In examining the degree of correlation between the dimensions of this variable and the dependent variable, the results indicate the existence of an inverse relationship between the dimensions of social cohesion (-0.567), social prosperity (-0.120) and social acceptance (-0.254); finally in examining the Pearson correlation coefficient between the spiritual well-being variable and its dimensions with the variable of academic burnout, there are results indicating a significant inverse correlation (-0/774) at a confidence level of 99% (0.000). The correlation dimension is religious well-being (-0.514) and existential well-being (-0.793); In general, multivariate regression analysis indicates that the sum of independent variables has been able to explain 60% of the changes related to the burnout variable of Tabriz University students. The results of examining the difference between the average rate of student burnout in terms of variables of parental education and ethnicity show that this average is different only in the variable of father education (f = 2.735) with a significance level of 95% (0.044).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Burnout
  • Job Hope
  • Social Well-being
  • Social Contribution
  • Social Flourishing

مراجع

- ابراهیمی، نسرین؛ صباغیان، زهرا؛ و ابوالقاسمی، محمود، (1390). «بررسی رابطه امید با موفقیت تحصیلی دانشجویان». پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 60: 1-16. 
- بخارایی، احمد؛ شربتیان، محمد حسین؛ و ایمنی، نفیسه، (1394). «مطالعۀ جامعه‌شناختی سلامت اجتماعی زنان و عوامل مؤثر بر آن (مطالعۀ موردی: زنان منطقۀ چهار شهری تهران)». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 4 (7): 29-54.
- بدری‌گرگری، رحیم؛ مصرآبادی، جواد؛ پلنگی، مریم؛ و فتحی، رحیمه، (۱۳۹۱). «ساختار عاملی فرسودگی تحصیلی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی در دانش‌آموزان متوسطه». اندازه‌گیری تربیتی، ۷: ۱۶۴-۱۷۰.
- برات‌دستجردی، نگین؛ داورپناه، هدایت‌اله؛ و اسماعیلی، معصومه، (1395). «بررسی رابطۀ بین میزان استفاده از شبکۀ اجتماعی فیس‌بوک و سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان 92-1391». جامعه‌شناسی کاربردی، 27‌ (61): 156-143.
- برنا، خاطره؛ موسوی‌نسب، مریم؛ جوهری، زهرا؛ و رمضان‌زاده، محبوبه، (1399). «ارتباط بین سلامت معنوی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر». مجلۀ ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 20 (2): 62-72. 
- بهروزی، ناصر؛ شهنی‌ییلاق، منیجه؛ پورسید، سید مهدی، (1391). «رابطۀ کمال‌گرایی، استرس ادراک شده و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی». راهبرد  فرهنگ، 20: 83-102. 
- پرچم، اعظم؛ فاتحی‌زاده، مریم؛ محققیان، زهرا، (1392). «ابعاد سه‌گانه نظریه امید اسنایدر و تطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم». تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، 10 (1): 1-29. 
- حاتمیان، پیمان؛ و سپهری‌نژاد، مریم، (1397). «پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی براساس دشواری تنظیم هیجان و حمایت اجتماعی در دانشجویان پرستاری». راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11 (1): 59-65. 
- حسین‌پور، الهام؛ عسگری، علی؛ و آیتی، محسن، (1395). «رابطۀ اعتیاد به اینترنت و تلفن همراه با فرسودگی تحصیلی دانشجویان». فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 6 (4): 59-73.
- دهشیری، غلامرضا؛ سهرابی، فرامرز؛ جعفری، عیسی؛ و نجفی، محمود، (1387). «بررسی خصوصیات روان‌سنجی مقیاس بهزیستی معنوی در میان دانشجویان». مطالعات روان‌شناختی دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا، 4 (3): 129-144. 
- رجبی‌پور میبدی، علیرضا؛ و دوست‌حسینی، فهیمه، (1397). «اثر سلامت معنوی بر فرسودگی تحصیلی با نقش میانجی امید به زندگی». اخلاق زیستی، 28: 40-47. 
- شربتیان، محمدحسن، (1391). «تأملی بر پیوند معنایی مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و میزان بهره‌مندی از سلامت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه پیام‌نور مشهد». جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 2 (5): 174-149.
- شیخ‌الاسلامی، علی؛ کریمیان‌پور، غفار؛ و ویسی، روناک، (1393). «پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی براساس کیفیت زندگی دانشگاهی و امید به اشتغال در دانشجویان». روان‌شناسی تربیتی، 12 (39): 25-63. 
- طهماسب‌زاده‌شیخلار، داود؛ شیخی، موریس؛ و عظیم‌پور، احسان، (1397). «نقش بهزیستی اجتماعی و فرسودگی تحصیلی در پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانشجویان».  راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11 (2): 90-83. 
- عبدالله‌تبار، هادی؛ کلدی، علیرضا، محققی‌کمال، حسین؛ ستاره‌فروزان، آمنه؛ و صالحی، مسعود، (1388). «بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان». رفاه اجتماعی، 8 (31 و 30): 189-171.
- عبدی‌زرین، سهراب؛ شریفیانا، سعیده؛ و اکبرزاده، مهدی، (1397). «رشد مسیر شغلی مبتنی‌بر امید براساس اهمال‌کاری تحصیلی و انگیزش تحصیلی». مشاوره شغلی و سازمانی، 11 (40): 115-136..
- عجم‌اکرامی، آسیه؛ رضایی، طاهره؛ و بیانی، علی‌اصغر، (1394). «بررسی رابطۀ امید به‌کار و انگیزش تحصیلی با فرسودگی». دانش و تندرستی، 10(1): 44-50..
- فتحی، منصور؛ فکرآزاد، حسین؛ غفاری، غلامرضا؛ و بوالهری، جعفر، (1392). «عوامل زمینه‌ساز بی‌وفایی زناشویی زنان». رفاه اجتماعی، 13 (51): 109-130. 
- کرمی‌قهی، محمدتقی؛ و زادسر، زینب، (1392). «سنجش بررسی رابطۀ دین‌داری و سبک زندگی (مطالعۀ موردی زنان 20 ساله و بیش تر ساکن شهر تهران). فرهنگ و هنر، 1: 101-85.
- محمدی، مهدی؛ کشاورزی، فهیمه؛ و حیدری، الهام، (۱۳۹۳). «ارائه الگوی علّی کیفیت محیط دانشگاه، انسجام تحصیلی و اجتماعی و فرسودگی تحصیلی». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 4 (16): ۱۱-۲۸.
- محمدی‌فر، یوسف؛ و الماسی‌فرد، محمدرسول، (1399). «تبیین پیشران‌های اجتماعی و اقتصادی تعمیق پدیدۀ بیکاری در کرمانشاه». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 9 (16): 117-141.
- موسوی‌اقدم، سید رحمت‌الله؛ داوری‌فرد، فروزان؛ ویسی، ناهید؛ توان، حامد؛ و صادق‌خانی، اسدالله، (1394). «مقایسه رابطه باورهای دینی و بهزیستی روان‌شناختی با فرسودگی شغلی بالا و پایین». پژوهش در دین و سلامت، 2 (1): 11-18. 
- موسوی، سیده شایسته؛ و هومن، حیدرعلی، (1392). «رابطۀ بین امید با یادگری خود نظم یافته و رضایت‌مندی از تحصیل در بین دانشجویان». تحقیقات روان‌شناختی، 5 (15): 1-15. 
- موسوی، فاطمه؛ و شکری، فرزانه، (۱۳۹۴). «مطالعه پیشرفت تحصیلی دانشجویان براساس پیش‌بینی کننده‌های فرسودگی تحصیلی و تنیدگی زندگی دانشجویان». رویش روان‌شناختی، 4 (۱۰): ۵۹-۸۰. 
- مهدوی‌کنی، محمدسعید، (1387). دین و سبک زندگی. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
- نصیری، حبیب‌اله؛ و جوکار، بهرام، (1387). «معناداری زندگی، امید، رضایت از زندگی و سلامت روان در زنان». پژوهش زنان، 6 (2): 157-176. 
- وبر، ماکس، (1385). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری. ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری، تهران: شرکت انتشارت علمی و فرهنگی.
- وبر، ماکس، (1387). دین، قدرت و جامعه. ترجمۀ احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.
- همتی، رضا؛ و صادقی، اسما، (۱۳۹۷). «تحلیلی بر فرسودگی تحصیلی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان». مسائل اجتماعی ایران، 9 (۲): ۲۳۳-۲۵۷. 
- هوشیاری، جعفر؛ صفورایی‌پاریزی، محمدمهدی؛ و نیوشا، بهشته، (1393). «رابطۀ کارآمدی خانواده با بهزیستی معنوی در دانشجویان و طلاب». مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 8 (15): 87-102. 
- Bernhard, C., (2007). “A survey of burnout among college music majors”. Journal of College Student, 41(2): 392-401.
- Burisch M. A., (2002). “Longitudinal  study  of  burnout:  the relative  importance of dispositions and experiences”. Work & Stress 16 (1): 1 - 7.
- Callaghan, L., (2008). Social Well-Being in Extra Care Housing: An Overview of the Literature. personal social service research unit, established at the universityof kent an Canterbury, www.ukc.ac.uk/PSSRU
- Chang, E.; Lee, A.; Byeon, E.; Seong, H. & Lee, S. M., (2016). “The Mediating Effct of Motivational Types in the Relationship between Perfectionisn and Academic Burnout”. Journal of Personality and Individiual differences, 89: 202-210.
- Jacobs, S. & Dodd, D., (2003). “Student burnout as a function of personality, social support, and workload”. Journal of College Student Development, 44(3): 291-303.
- Keyes, C. L. M. & Shapiro, A., (2004). “Social well-being in the United States: A descriptive epidemiology (pp. 350–372)”. In: O. G. Brim, C. D. Ryff, & R. C. Kessler (Eds.), How healthy are we?: A national study of well-being a midlife, University of Chicago Press.
- Keys, C. M. & Shapiro, A., (2004). “Social wellbeing in the U.S.A. Descriptive Epidemiology”. In: Orville, B, Carol D, Ryff .A & Ronal, C.Kessler (Eds) Healthing Are You? A National Study of wellbeing of Midlife, University of Chicago press. 
- Law, D., (2007). “Exhaustion in university students and the effect of coursework involvement”. Journal of American College Health, 55 (4): 239-45.
- P.Lindfors, J.; Minkkinen, A.; Rimpela, R. H., (2018). “Family and social capital, school burnout and academic achievement: a multilevel longitudinal analysis among Finnish pupils”. International  journal of Adolescence and Youth, 23 (3): 368- 381. 
- Palos, R.; Maricutoiu, L. & Costea, I., (2019). “Relation between academic performance, student engagement and student burnout: A cross-lagged of a two-wave study”. Journal of Studies in Educational Evaluation, 60: 199-204. 
- Salmela-Alo, K.; Kiuru, N.; Pietikainen, M. et al., (2011). “Does school matter? The role of school context in adolescents’ school-related burnout”.European Psychologist, 13(1): 12-23.
- Salmela-Aro, KY, Savolainen, H. & Holopainen, L., (2008). “Depressive Symptoms and School Burnount During Adolescence”. Journal of Youth and Adolescence, 6: 34-45. 
- Sarchami, R.; Rajaei, Sh. & Aalaei, Sh. (2020). “Evaluation of the relationship between religious beliefs and academic achievements of dental students”. Journal of Education and Health Promotion, 9: 1-5. 
- Schaufeli, W.; Martinez, I.; Marquez-Pinto, A. et al., (2002). “Burnout and engagement in university students- a cross national study”. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(5): 464-81.
- Severiens, S. E. & Schmidt, H. G., (2009).” Academic and social integration and study progress in problem based learning”. High Educ. 58(1): 59-69.
- Snyder. C. R., (2000). Handbook of Hop: Theory, measures and Applications. Edited by: C.R. Snyder. U.S.A: Academic Press. 
- Tukaev, S. V.; Vasheka, T. V. & Dolgova, O. M., (2013). “The Relationships Between Emotional Burnout and Motivational, Semantic and Communicative Features of Psychology Students”. Journal of  Procedia - Social and Behavioral Sciences, 82: 553 – 556.
- Tukaev, S. V.; Vasheka, T. V. & Dolgova. O. M., (2013). “The Relationships Between Emotional Burnout and Motivational, Semantic and Communicative Features of Psychology Students”. Journal of  Procedia - Social and Behavioral Sciences, 82: 553 – 556.
- Wachholtz, A. & Rogoff, M., (2013). “The relationship between spirituality and burnout among medical students”. Journal of contemp Med Educ, 1(2): 83-91. 
- Yang, H.-J.; (2004). “Factors affecting student burnout and academic achievement in multiple enrollment programs in Taiwans technical- vocational colleges”. Journal of Educational Development, 24: 283-301.
- Yildirim, İ., (2008). “Relationships between Burnout, Sources of Social Support and Sociodemographic Variables”. Soc Behav Pers Int J., 36(5): 603-16. 
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 11، شماره 21
اسفند 1401
صفحه 45-76

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار