تحلیل گفتمان انتقادی فساد در مطبوعات ایران دهۀ 90

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد، مدیریت و علوم‌اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 کارشناس‌ارشد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد، مدیریت و علوم‌اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار گروه گردشگری و هتل‌داری، دانشکدۀ اقتصاد، مدیریت و علوم‌اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

فساد به‌معنای تبدیل روابط اجتماعی به مبادله‌ای سودمندانه و درعین‌حال تبعیض‌آمیز است که طی آن اهداف عام جای خود را به اهداف خاص می‌دهد و مقام، منصب، رابطه‌گرایی، رانت‌خواری جایگزین قانون‌گرایی، امانت‌داری، شایسته‌سالاری، شرافت می‌شود. در این تحقیق به بررسی وضعیت فساد در مطبوعات ایران پرداخته‌ایم. در این تحقیق چهار روزنامۀ شرق، روزنامۀ اعتماد، روزنامۀ کیهان، روزنامۀ وطن امروز ازطریق روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب‌شده‌اند. هرکدام از روزنامه‌های انتخاب‌شده داری گفتمان متفاوتی هستند به‌گونه‌ای که هرکدام از آن‌ها بادید متفاوت فساد را بازتاب می‌دهند و سعی شده است با انتخاب این روزنامۀ‌ها تاحدود زیادی جریان‌های سیاسی و گفتمان‌های مختلف پوشش داده شود. در مراجعه به هر روزنامه، به‌طور خاص به دهۀ 90 نظر شده و این بازۀ زمانی مورد بررسی قرار گرفته است؛ زیرا مطالب مربوط به فساد در این بازۀ زمانی و در این روزنامه‌ها برجسته‌تر از قبل بوده است.با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و هم‌چنین نمونه‌گیری معیار، متون، گزارش‌ها، مقالاتی انتخاب شده‌اند که دارای بیشترین اطلاعات و معیارهای محقق در موضوع موردمطالعه هستند و تلاش خواهد شد تا تنوع نمونه نیز به‌خوبی رعایت و حفظ شود. برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های پژوهش، از روش‌های تحلیل متنی«فرکلاف» استفاده‌شده است. با استفاده از روش فرکلاف به نقش ساختارها در بازتاب فساد و ایدئولوژی‌های پنهان ازلحاظ زبان‌شناسی و متنی پرداخته شده است. براساس یافته‌ها، به‌طورکلی روزنامه‌ها به‌جای این‌که به بررسی ساختاری مسألۀ فساد و‌ دادن راه‌کار برای حل مسأله بپردازند، درگیر افشاگری فساد و انتساب این فسادها به دورۀ مدیریت گفتمان مخالف هستند و یک نوع گفتمان سخن‌پراکنی در مطبوعات حاکم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of Corruption in the Iranian Press of the 1990s

نویسندگان [English]

  • Majid Movahedmajd 1
  • Hasan Khoshnod 2
  • Zahra Moaven 3
1 Professor, Department of Sociology and Social Planning, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 M.A. in Sociology, Department of Sociology and Social Planning, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Tourism and Hotel Management, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Corruption means the transformation of social relations into beneficial yet discriminatory exchanges in which general goals give way to specific goals, and status, position, relativism, and rent-seeking replace legalism, fidelity, meritocracy, and honor. In this study, we have examined the situation of corruption in the Iranian press. In this study, four newspapers, Shargh, Etemad, Kayhan, and Vatan-e Emrooz, were selected through purposive sampling. Each of the selected newspapers has a different discourse, each of which reflects a different perspective on corruption, and an attempt has been made to cover a wide range of political currents and discourses by selecting these newspapers. Four newspapers, Vatan-e Emrooz, Shargh, Etemad and Kayhan, have been used to do the work, and each of these dailies has selected a number of texts based on theoretical examples as examples to analyze and interpret the issue of corruption. In referring to each newspaper, special attention has been paid to the 90s and this period has been examined; Because the issues related to corruption have been more prominent in this period and in these newspapers than before. Using purposive sampling as well as standard sampling, only texts, reports, articles have been selected that have the most information and criteria of the researcher in the subject under study. An attempt was made to observe and preserve the diversity of the sample. To answer the research questions, “Fairclough” textual analysis methods have been used. Using Fairclough method, the role of structures in reflecting corruption and hidden ideologies has been studied linguistically and textually. According to the findings, in general, newspapers, instead of structurally examining the issue of corruption and providing solutions to solve the problem, have engaged in exposing corruption and attributing these corruptions to a period when the management of opposition discourse prevails and there is a kind of discourse in the press.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intertextuality
  • Transparency
  • Corruption
  • Critical Discourse
  • Press
  • Iran

مراجع

- احمدی، علی اکبر؛ همایونی، غلامحسین؛ و عسگری ده‌آبادی، حمیدرضا، (1394). فساد اداری و مالی در سازمان‌های امروزی. تهران: نشر فوژان.
- آقازاده، فردوس، (1390). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- ایمان، محمدتقی، (1390). روش‌شناسی تحقیقات کیفی. شیراز: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- بیابانی، غلامحسین؛ و ذوقی، بهنام، (1397). «رسانه‌ها ابزاری برای ترویج شفافیت و مقابله با فساد سیاسی و مالی، رسانه». شمارۀ 3، صص: 85-104.
- تفنگ‌چی، سینا؛ و کاظمی، هاجر، (1396)، «تحلیل گفتمان انتقادی سیاست‌های رسانه‌ای بی‌بی‌سی فارسی (مطالعۀ موردی: برنامۀ «صفحۀ 2 آخر هفته»)». مجله مطالعات رسانه‌ای، دورۀ 12، شمارۀ 36-37، صص: 76-65.
- خندان، عباس، (1395)، «فساد اداری و سیاسی: تأثیرات متقابل و نقش عوامل اجتماعی». مجلۀ اقتصاد مقداری، دورۀ 13، شمارۀ 51: صص: 78-49.
- دوگراف، خیالت؛ واخنار، پیتر؛ و فون‌مارفیک، پتریک، (1394). چشم‌اندازهای نظری فساد. ترجمۀ هانیه هژبرالساداتی، داوود حسینی‌هاشم‌زاده، جلیل یاری، محمد فاضلی، تهران: آگاه.
- ذوالفقاری، ابوالفضل؛ صابردمیرچی، حسین؛ و باقری بنجار، عبدالرضا، (1396). «بازنمایی جامعۀ مدنی در مطبوعات (تحلیل گفتمان جامعۀ مدنی در مطبوعات ایران در دورۀ 1393-1388)». جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، دورۀ 3، بهار و تابستان، شمارۀ 9، صص: 78-43.
- رهنورد، فرج‌‌الله؛ طاهر پورکلانتری، حبیب الله؛ و رشیدی، اعظم، (1389). «شناسایی عوامل مؤثر بر فساد مالی در بین کارکنان دستگاه‌های اجرایی».  پژوهش‌نامه‌ای مدیریت اجرایی، دورۀ 10، شمارۀ 1، صص: 51-35.
- سازمان بین‌المللی شفافیت، (2005). گزارش جهانی فساد اداری در سال 2005 تهران. معاونت امور مدیریت و منابع انسانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
- سپهردوست، حمید؛ فطرس، محمدحسن؛ و برجیسیان، عادل، (1395). «بررسی مقایسه‌ای کانال‌های تأثیرگذاری فساد بر رشد اقتصادی در اقتصادهای رانتی و غیررانتی». فصلنامۀ نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال 3، شمارۀ 10، صص: 88-39.
- فرقانی، محمدمهدی، (1382). «جایگاه مطبوعات در سیاست ملی ارتباطی و رسانه‌ای». مجلس و پژوهش، شمارۀ 42، صص: 166-119.
- فرکلاف، نورمن، (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران، مهران نبوی، و محمد مهاجر، تهران: وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- لاک، تری، (1393)، تحلیل گفتمان انتقادی. مترجم:رضا خیرآبادی و سیما بهمنی، نشر: خط سفید.
- Fairclough, N., (1995). Media Discouse. London: Edward Arnold. Blackburn, K. K. C. Neanidis.
- Fairclough, N., (2005). “Blair’s Contribution to Elaborating a New ‘Doctrine of International Community’”. Journal of Language and Politics, NO. 4(1), Pp: 41-63.
- Fairclough, N., (2003). Analysing Discourse: Textual Analysis for Social Research. Psychology Press.
- Fairclough, N., (1992b). Discourse and Social Change. Cambridge: Polity Press.
- Fairclough, N., (1993). “Critical Discourse Analysis and the Marketization of Public Discourse: The Universities”. Discourse & Society, No. 4(2), Pp: 133-168.
- Iwasaki, I. & Suzuki, T., (2012). “The Determinants of Corruption in Transition Economies”. Economices Letters, No. 114(1), Pp: 54-60. 
- Isyaku, H.; Hasan, H. & Kunalan, R., (2016). “A Study on the Use of Corruption Metaphors in the Online Media of Nigeria, Iraq and Malaysia”. Journal of Applied Linguistics and Language Research, No. 3(7), Pp: 68-84.
- Školkay, A. & Ištoková, A., (2016). Media Coverage of corruption: The role of inter-media Agenda Setting in the Context of Media Reporting on Scandals.
- Tallapessy, A., (2015). “The Discourse of Corruption: Appraisal in Indonesian Media”. Sino-US English Teaching, No. 12(6), Pp: 457-463.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 10، شماره 19
اسفند 1400
صفحه 43-70

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار