سازوکار دانش و قدرت در تناسب اندام: مطالعۀ جامعه‌شناختی مصرف داروهای نیروزا در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران

2 استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران.

3 استاد گروه اقتصاد، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

4 رئیس سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه دارویی، تهران، ایران.

چکیده

مراقبت و اصلاح بر بدن یکی از دست‌آوردهایی است که امروزه به مُد و سبک زندگی بدل شده است؛ اما آن‌چه اهمیت دارد چگونگی شکل‌دادن به بدن ازطریق مصرف برخی از داروهای مکمل در بازار است. شیوع مصرف برخی از داروهای هورمونی در میان ورزشکاران، به سبب گرایش به داشتن بدنی متفاوت، رواج یافته است. مقالۀ حاضر درپی آن است که بتواند با نشان‌دادن چگونگی بازتولید چنین مسأله‌ای، سازوکار و روابطی را شناسایی و تحلیل کند که بدن را هرچه بیشتر در معرض بازار قرار می‌دهد. برای رسیدن به هدف از مفهوم زیست-قدرت نزد فوکو و مابعد فوکو استفاده و از روش کیفی برای تبیین فعالیت کُنش‌گران بهره گرفته شده است. داده‌های این پژوهش حاصل مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با 35 نفر از افرادی است که هم داروهای هورمونی را مصرف کرده و هم در بازار فروش و خرید آن سهیم هستند. براساس یافته‌های پژوهش، مصرف داروهای هورمونی در بین افراد حاصل گفتمان‌های تناسب‌اندام و سبک زندگی معاصر است که نوعی دانش را در این عرصه تولید کرده است. این دانش به‌واسطۀ گره‌خوردن با روابط مبتنی‌بر سود و بازار داروهای مکمل، موجب شکل‌دهی و تولید فرم‌های خاصی از سوژه‌ها در بازار گردیده است. درحقیقت دست‌کاری و کنترل بدن ازطریق عادی‌سازی مصرف داروهای مکمل صورت‌پذیرفته و سوژه‌های جدید پزشکی و شبه پزشکی توصیه‌گر به مصرف چنین داروهایی، موجب بازتولید آن شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mechanism of Knowledge and Power in Fitness: A Sociological Study of the Use of Energizing Drugs in Iran

نویسندگان [English]

  • Aida Navabi 1
  • Mohammad Tavakol 2
  • Hossein Raghfar 3
  • Faramarz Eekhterraei 4
1 PhD in Economic Sociology, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran
2 Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Economics, Faculty of Social Sciences and Economics, Al-Zahra University, Tehran, Iran.
4 Chairman of the Syndicate of Manufacturers of Pharmaceutical Raw Materials, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Taking care of the body is one of the achievements that has become a fashion and lifestyle today; But what matters is how the body is shaped by taking some of the supplements on the market. The prevalence of some hormonal drugs among athletes is due to the tendency to have a different body. The present article seeks to be able to identify and analyze the mechanisms and relationships that expose the body to the market by demonstrating how to reproduce such an issue. To achieve the goal, the concept of bio-power in Foucault and post-Foucault has been used and a qualitative method has been used to explain the activities of actors. The data from this study are the result of a semi-structured interview with 35 people who have taken both hormonal drugs and share in the market for buying and selling them. According to the research findings, the use of hormonal drugs among individuals is the result of contemporary fitness and lifestyle discourses that have produced a kind of knowledge in this field. This knowledge, by being tied to profit-based relationships and the complementary drug market, leads to the formation and production of specific forms of subjects in Has been marketed. In fact, manipulation and control of the body have taken place through the normalization of the use of complementary drugs, and new medical and quasi-medical subjects recommending the use of such drugs have led to its reproduction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Power
  • Knowledge
  • Market
  • Fitness
  • Energy Drugs

مراجع

- اعتمادی‌فرد، سید مهدی؛ و امانی، ملیحه، (1392). «مطالعۀ جامعه‌شناختی انگیزه‌زنان از گرایش به جراحی‌های زیبایی». پژوهش‌نامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارۀ 2، صص: 22-1.
- توکل، محمد؛ نوابی، آیدا، (1399). «مطالعه جامعه‌شناختی گسترش بازارداروهای هورمونی در ایران». فصلنامۀ تحقیقات اجتماعی ایران، دورۀ 10، شمارۀ 2، (در دست چاپ).
- حدادی‌برزکی، میثم؛ و توکل، محمد، (1395). «تببین رفتارهای مصرفی و خود سکشوال کنندۀ زنان در قالب تئوری خودابژه‌سازی». سومین کنگره ملی روان‌شناسی اجتماعی ایران، تهران، صص: 681-674.
- داویدلو، بروتون، (1392). جامعه‌شناسی بدن. ترجمۀ ناصر فکوهی، تهران: ثالث. 
- ذکایی، سعید، (1386). «جوانان، بدن و فرهنگ تناسب». فصل‌نامۀ تحقیقات فرهنگی، شمارۀ 1، .صص: 146- 117.
- شوشتری‌زاده، فائقه؛ بهرامیان، فاطمه؛ پورقادری، مونا؛ و براتی، حجت‌اله، (1392). «بررسی شیوع مصرف داروها و مکمل‌های نیروزا در ورزشکاران مرد رشتۀ بدن‌سازی شهرستان کرج و عوامل مؤثر برآن در سال 1390». نشریه علمی پژوهشی داشنگاه علوم پزشکی البرز، دورۀ 2، شمارۀ 3، تابستان، صص: 182-175
- علی‌دوست قهفرخی، ابراهیم؛ مخلصی، سعید؛ و شریعتی، جمال‌الدین، (1396). «بررسی میزان مصرف و آگاهی از عوارض جانبی داروهای نیروزا و داروهای کاهش وزن در میان ورزشکاران غیرحرفه‌ای حاضر در باشگاه‌های بدنسازی تهران». پژوهش‌های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش، دورۀ 9، شمارۀ 3، پاییز، صص: 126-113.
- فوکو، میشل، (1394). تولد زیست سیاست. ترجمۀ رضا نجف‌زاده.  چاپ چهارم، نشر نی.
- فوکو، میشل، (1396). تئاتر فلسفه. ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، چاپ ششم. نشر نی.
- قادرزاده، امید؛ خالق‌پناه، کمال؛ و خزایی، سارا، (1393). «تحلیل تجربه‌های زنانه از جراحی زیبایی (مطالعۀ کیفی دلایل و پیامدهای جراحی زیبایی)». زن در توسعه و سیاست، شمارۀ 44، صص: 20-1.
- کاشی، علی؛ نقیبی، سعید؛ شریعت‌زاده، محمد؛ و آقابابا، علیرضا، (1396). «مرور نظام‌مند و فراتحلیل پژوهش‌‌های انجام شده در حوزۀ شیوع مصرف مواد نیروزا در ورزشکاران ایرانی». فیزیولوژی ورزشی، شمارۀ 36، زمستان، صص: 38-17.
- لمکه، توماس، (1396). زیست سیاست، درآمدی پیشرفته. ترجمۀ محمدزهدی گهرپور و فاطمه سادات میراحمدی، تهران: نشر ثالث. 
- سایت ورزشی فیت کلاب: https://fitclub.ir
- Bordo, S., (2004). Unbearable Weight: Feminism, Western culture, and the body. Berkelry: university of california press. 
- Braun, V. & Clarke, V., (2006). “ Using Thematic Analysis in Psychology”. Qualitative Reserech in psycholpgy, No. 2, Pp: 77-101
- Couldry, N., (2010). Why Voice Matters; Culture and Politics after Neoliberalism. Sage Publication. 
- Featherstone, M., (1982). “The Body in Consumer Culture”. Theory culture & society, No. 1(2), Pp:18- 33.
-  Foucualt, M., (2004). Securite, Territoire, Population. Paris, Seuil/Gallimard, P. 22.
- Haddadi Barzoki, M.; Tavakol, M. & Vahidinia, A., (2014). “Effects of Sexual Objectification on Conspicupus Consumption and Materialism”. sex Res Soc Policy, No. 1(2), Pp: 153-162.
- Haddadi, B. M.; Mohtasham, L.; Shahidi, M. & Tavakol, M., (2017). “Self- Objectification and Self-Sexualization Behavior within Consuer Culture”. Applied research in guality of life, No. 12, Pp: 425- 438. 
- Haerinejad, M. J.; Ostovar, A.; Farzaneh, M.R.; Keshavarz, M. & Asian, J., (2016). “The prevalence and Characteristics of Performance-enhancing drug use among body building athletes in the south of Iran, Bushehr”. Sported 2016 Jul 1677, No. 7 (3), Pp: 1-8.
- Jen, P., (1998). “Power and Bodily Practice: Applying the Work of Foucault to An nthropology of the Body”. Department of Anthropology, University of rizona, Tucson.
- Kabiri, S.; Cochran, J. K.; Sharepour, M.; rahmati, M. M. & Shadmanfar, S. M., (2018). “Doping among professional Athletes in Iran: a test of Akers’s  social learning theory”. INT offender their comp criminal, 2018 apr, No. 62(5), Pp. 1-27.
- Marshal, B. L., (2009). “Sexual Medicine, Sexual Bodies and the ‘Pharmaceutical Imagination”. Science as Culture, Vol. 18, No. 2, Pp: 133– 149.
- Mayer, CH., (2016). The Biopolitics of lifesylye: Foucalt, Ethics and Healthy choices. Routledge, Newyork. 
- Peltonen, M., (2006). “From Discousre to Dispositif: Michel Foucault’s two histories”. Historical reflections/reflexions Historiques, Vol. 30, No. 2, Pp: 205- 219.
- Rose, N., (2007). The Politics of Life Itself. Princeton: Princeton University Press. Scambler, G. (ed.) (2006) Habermas, Critical Theory and Health. London: Routledge
- Sarlak, Z., Kashi, A. & Nazarali, P., (2007). Satisfaction of Body shape and Body weight control behaviours among Tehran provinces students. Proceeding of the national congress on physical education and sports sciences: Feb 21- 3 Tehran.
- Sepehri, G., Mousavi Fard, M. & Sepehri, E., (2009). “Frequency of Anabolic steroids abuse in bodybuilder athlete in Kerman city”. Addict Health, No. 1 (1), Pp: 25-9
- Sharp, L. A., (2000). “The Commodification of the body and its part, Annu. Rev. Anthropol, No. 29, Pp: 287-328 
- Sheikh, M.; Kashi, A. & Sarlak, Z., (2012). Prevalence and Risk factors affected to drug abuse among high school students of Iran. Sponsored by Vice-presidency for science and technology of Presidency of Islamic Republic of Iran (INSF). 
- Strauss, A. L., (1987). Qualitative analysis for social saienntists. Cambridge: Cambridge university prees. 
- Vrecko, S., (2016). “Risky bodies, drugs and biopolitics: on the pharmaceutical governance of addiction and other ‘Diseases of Risk’”. Body and society, Pp: 1-23.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 10، شماره 18
شهریور 1400
صفحه 303-333

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار