تدوین سناریوهای آیندۀ ارزش‌های خانواده در ایران با استفاده از سناریو ویزارد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم‌اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استادیار گروه مدیریت، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم‌اجتماعی، گروه علوم‌اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

خانواده، اساسی‌ترین نهاد اجتماعی است که ارزش‌ها را به نسل جدید انتقال می‌دهد. این ارزش‌ها نقش اساسی در رشد و نمو افراد دارد. امروزه با تغییراتی که در ساحت‌های مختلف جامعه پیش‌آمده، حوزۀ خانواده و ارزش‌های آن نیز تغییر کرده است؛ لذا پژوهش حاضر به‌دنبال آینده‌های بدیل برای خانواده است. درواقع هدف پژوهش حاضر آینده‌پژوهی و سناریونگاری آیندۀ ارزش‌های خانواده در ایران با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع و CIB است. نتایج تحقیق مربوط به سال 1398 و افق آینده، سال 1418 ه‍.ش.است. در مرحلۀ اول به 17 نفر از خبرگان حوزۀ علوم‌اجتماعی پرسش‌نامه داده شد. در مراحل دوم و سوم نیز پنل‌های 10 نفره‌ای از خبرگان تشکیل شد. امتیازها در ماتریس متقاطع وارد شد تا تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هرکدام از عوامل سنجیده شود. متغیرهای دو وجهی در نرم‌افزار میک‌مک به‌عنوان ورودی‌های نرم‌افزار سناریوویزارد تجزیه‌و‌تحلیل شدند و 4 سناریوی سازگار به‌دست آمد. مطلوب‌ترین سناریو سناریوی شمارۀ 1 است که بر وضعیت ایده‌آل و آرمانی خانواده و افزایش قدرت آن در پرتو آزادی و چارچوب قوانین جدید تأکید می‌کند. نامطلوب‌ترین سناریو، سناریوی شمارۀ 4 است که کاهش قدرت خانواده تا حد فروپاشی آن را به‌همراه دارد و این فروپاشی در جامعه‌ای اتفاق می‌افتد که با انواع محدودیت‌ها در حوزه‌های مختلف روبه‌روست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Development of Future Scenarios of Family Values in Iran Using Wizard Scenario

نویسندگان [English]

  • Mohsen Niazi 1
  • Esmaeil Mazrouei 2
  • Shiva Aghabozorgizadeh 3
1 Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
2 Assistant Professor of Management, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
3 PhD Student in Social Sciences, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
چکیده [English]

The family is the most fundamental social institution that transmits values ​​to the new generation. These values ​​play an essential role in the development of individuals. Today, along with the changes that have occurred in various areas of society, the area of the family and its values ​​have also changed, so the present study seeks alternative futures for the family. Actually, this paper focuses on futurology and scenario planning on the future of family values ​​in Iran using cross-sectional analysis and CIB. The results of the research are related to the year 2019 and the future horizon is the year 2039. In the first stage, 17 experts in the field of social sciences were given a questionnaire. In the second and third stages, panels of 10 experts were formed. Scores were inserted into the cross-sectional matrix to measure the effectiveness and effectiveness of each factor. Double-digit variables were analyzed in MicMac software as scenario software input and 4 compatible scenarios were obtained. The most desirable scenario is scenario number 1, which emphasizes the ideal situation of the family and increases its power in freedom of action and new laws. The most unfavorable scenario is scenario number 4, which reduces the power of the family to the point of collapse and this collapse occurs in a society that faces all kinds of limitations in different areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Values
  • Scenario Writing
  • Influence
- آزادارمکی، تقی؛ و ظهیری‌نیا، مصطفی، (2011). «بررسی سنخ‌های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده». خانواده‌پژوهی، شمارۀ 6 (23)، صص: 297-279.
- افشارکهن، جواد؛ و رضائیان، محمود، (1397)، «مقایسه بین نسلی رابطه نظام ارزشی افراد و نگرش به پایداری خانواده». جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، دورۀ 5، شمارۀ 12، صص: 326-293.
- خضرنژاد، عمر، (1389). «بررسی ارزش‌های سنتی - مدرن در حوزه خانواده در شهر بوکان (سال 1388 - 1389)». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد علوم‌اجتماعی، دانشکدۀ علوم‌اجتماعی و اقتصادی، مرکز پیام نور تهران.
- دارابی، مسعود؛ و کلاشلو، حسن، (1395). «بررسی تأثیر شبکه اجتماعی تلگرام و مکانیسم تأثیرگذاری آن بر ارزش‌های خانواده (مورد مطالعه: جوانان شهر تهران)». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دورۀ 15، شمارۀ 33، صص: 1-42.
- رابینگتن، ارل؛ و واینبرگ، مارتین، (1389). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی. ترجمۀ رحمت‌الله صدیق‌سروستانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- رضاییان‌قیه‌باشی، احد؛ و مرزبان، احسان، (1398). «شناسایی پیشران‌ها، عدم قطعیت‌ها و سناریوهای آینده محیط‌زیست ایران». مجلۀ سلامت و محیط‌زیست، دورۀ 12، شمارۀ 4، صص: 531-554.
- روستایی، لیلا، (1390). «بررسی ارزش‌های خانوادگی و تغییرات آن در ایران (1385-1379)». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد علوم‌اجتماعی، دانشگاه پیام‌نور استان تهران.
- سرایی، حسن؛ و اوجاقلو، سجاد، (1392). «مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران مطالعه موردی: زنان شهر زنجان». مجلۀ مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 5، شمارۀ 4، صص: 42-19.
- عسگری، پیمانه؛ عزیزآبادی‌فراهانی، فاطمه؛ نوابخش، مهرداد؛ و صالحی‌امیری، سیدرضا، (1397). «آینده‌پژوهی سرمایه فرهنگی در خانوادۀ ایرانی به روش مدل‌سازی». فصلنامۀ آینده‌پژوهی مدیریت، دورۀ 29، شمارۀ 112، صص: 118 -103.
- علی‌اکبری، سعیده؛ و صبوری‌خسروشاهی، حبیب، (1397). «مقایسه بین ارزش‌های والدین و فرزندان (مورد مطالعه: کلیه خانواده‌های دارای فرزند 30-15 سال ساکن شهر تهران)». مطالعات علوم‌اجتماعی ایران، سال 15، شمارۀ ۵۶، صص: 97 - 133.
- کنوبلاخ، هربرت، (1390). مبانی جامعه‌شناسی معرفت. ترجمۀ کرامت‌اله راسخ، نشر نی: تهران.
- مدیری، فاطمه؛ و مهدوی، محمدصادق، (1394). «ارزش‌های پست‌مدرن خانوادگی در تهران». خانواده‌پژوهی، سال 11، شمارۀ 43، صص: 296-281.
- مدیری، فاطمه، (1397). «گونه‌های مختلف ارزش‌های خانوادگی و همبسته‌های اقتصادی اجتماعی آن در شهر تهران». جامعه‌شناسی کاربردی، سال 29، شمارۀ 1، صص: 166-147.
- مولایی، احمدرضا؛ صنایعی، علی؛ و انصاری، آذرنوش، (1397). «شناسایی و سنجش پیشران‌های کلیدی مؤثر در تعیین حس مکان مقاصد گردشگری مطالعه موردی: شهر اصفهان». مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 7، شمارۀ 26، صص: 67-52.
- موسوی، میرنجف؛ جلالیان، اسحاق؛ و کهکی، فاطمه سادات، (1396). «تدوین سناریوهای عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری استان آذربایجان غربی با استفاده از سناریوویزارد». گردشگری شهری، دورۀ 4، شمارۀ 3، صص: 49-62. 
- موسوی‌زاده، مینا، (1394). «استراتژی‌های شهروندان تهرانی در مواجهه با ارزش‌های سنتی خانواده». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد علوم‌اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
- ورزی‌کناری، امین؛ حیدرآبادی، ابوالقاسم؛ و پهلوان، منوچهر، (1398). «نوسازی فرهنگی و ارزش‌های خانواده در بین دانش‌آموزان دبیرستانی استان مازندران». مجلۀ مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 11، شمارۀ 3، صص: 78-65.
- هاشمی‌نژاد، سهراب؛ عیوضی، محمدرحیم؛ حاجیانی، ابراهیم؛ و گلجانی امیرخیز، ایرج، (1397). «سناریوهای آینده خانواده در ایران». فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دورۀ 13، شمارۀ 81، صص: 82-47. 
- عظیمی‌هاشمی، مژگان؛ اعظم کاری، فائزه؛ بیگناه، معصومه؛ و رضامنش، فاطمه، (1394). «ارزش‌ها، نگرش‌ها و الگوهای کنش جوانان در خصوص همسرگزینی و روابط پیش از ازدواج». راهبرد فرهنگ، شمارۀ 29، صص: 212-179.
- Andres de los reyes christine ohannessian sarah racz, (2018), “Discrepancies Between Adolescent and Parent Reports About Family Relationships”. Child Development Perspectives, Vol. 13, Issue 1, Pp: 53-58.
- Ben Geoffrey, Madras Christian College, India, (2019). “Toward a Christian Definition of Marriage: A Historical, Sociological, and Theological Approach”. Journal of Sociology and Christianity, Vol 9, No 1.
- Poletti-Hughes, J. & Williams, J., (2019). “The effect of family control on value and risk-taking in Mexico: A socioemotional wealth approach”. International Review of Financial Analysis, No. 36, Pp: 369-381.
- Kai, Z.; Mian Z. & Sharon F., (2017). “Testing two mechanisms linking work to family conflict to individual consequences: do gender and gender role orientation make a difference?”. The international Journal of human resource management, Vol. 30, Issue 6, Pp: 988-1009.
- Greenhaus, J. & Parasuraman, S., (1999). “Research on work, family, and gender: current status and future directios”. In: G. N. Powell (Ed), Handbook of gender and work (Pp: 391-412), Sage Publication, Inc.
- Kathleen, E. H. & Timothy A. O., (2019). “Conventional and cutting –Edge: definitions of family in LGBT communities”. Sexuality Research and social policy, Vol. 16, No. 1, Pp: 1-13.
- Astrachan, J.; Astrachan, B. C.; Campopino, G. & Bau, M., (2020), “Values, Spirituality and Religion: Family Business and the Roots of Sustainable Ethical Behavior”. Journal of Business Ethics, Vol. 163, No. 2, Pp: 637-645.