وضعیت سرمایۀ اجتماعی در استان کردستان؛ آسیب‌ها، راهبردها و برنامه‌های تقویت سرمایۀ اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار جامعه‌شناسی و پژوهشگر پژوهشکدۀ کردستان‌شناسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

سرمایۀ اجتماعی یک سازۀ نظری و سیاستی به‌شمار می‌رود و به میانجی سنجش سرمایۀ اجتماعی به‌مثابه نبض‌سنجی اجتماعی می‌توان جهت و آهنگ تغییرات جامعه در ساحت‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و نیز پیامدهای سیاست‌گذاری عمومی و اجتماعی را شناسایی و تحلیل نمود. پژوهش حاضر با هدف واکاوی وضعیت سرمایۀ اجتماعی در بین نمونه‌ای از شهروندان استان کُردستان به انجام رسیده است. این پژوهش به روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسش‌نامه درمورد 1007 نفر از شهروندان استان کُردستان در بازۀ سنی20 تا 54 سال انجام گرفت. شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای بوده است. برمبنای یافته‌ها، میانگین شاخص ترکیبی سرمایۀ اجتماعی در سطح متوسط ارزیابی می‌شود. کمّ و کیف سرمایۀ اجتماعی، به‌ویژه در بُعد سرمایۀ اجتماعیِ کلان پایین است و این مسأله نشان از زوال اعتماد عمومی به اهمیت و موفقیت عملکرد نهادها در حوزه‌های چهارگانۀ اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. نوع غالب سرمایۀ اجتماعی در استان کردستان، سرمایۀ اجتماعیِ خُرد است و سرمایۀ اجتماعی میانی در سطح متوسط قرار دارد. براساس نتایج تحلیل واریانس، میانگین سرمایۀ اجتماعی بر حسب جنسیت، ردۀ سنی، وضع تأهل، سواد، وضع فعالیت پاسخ‌گویان تفاوت می‌پذیرد. در بخش پایانی پژوهش، با نظر به مختصات سرمایۀ اجتماعی، آسیب‌ها و مخاطرات، راهبردها، برنامه‌ها و مجریانِ ارتقای سرمایۀ اجتماعی در کُردستان ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Situation of Social Capital in Kurdistan Province; Injuries, Strategies and Programs to Strengthen the Social Capital

نویسنده [English]

  • Omid Ghaderzadeh
Associate Professor of Sociology and Researcher, Institute of Kurdistan Studies, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

Social capital is considered as a theoretical and political structure and through the evaluation of social capital as a social pulse measurement, the direction and pace of changes in society in social, cultural, economic and political fields as well as the consequences of public and social policy can be identified and analyzed. The present study was conducted with the aim of investigating the situation of social capital among a sample of citizens of Kurdistan Province. This research was conducted by survey method and It has been done among the citizens of Kurdistan Province. This research was conducted through a survey method by using a questionnaire on 1007 citizens of Kurdistan province in the age range of 20 to 54 years. The sampling method was multi-stage cluster. Based on the findings, the average composite index of social capital is assessed at an average level. The scarcity of social capital is low, especially in the dimension of macro-social capital, and this indicates the decline of public confidence in the importance and success of the performance of institutions in the four economic, political, social and cultural spheres. The predominant type of social capital in Kurdistan Province is micro-social capital and the middle social capital is at a medium level. Based on the results of analysis of variance, the average social capital varies according to gender, age group, marital status, literacy, activity status of respondents. In the final part of the article, considering the characteristics of social capital, the harms and risks, strategies, programs and implementers of social capital promotion in Kurdistan are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Associate Professor
  • Department of Sociology
  • Faculty of Humanities and Social Sciences
  • University of Kurdistan
  • Sanandaj
  • Iran

مراجع

- باقری، مهدیه؛ صدیق اورعی، غلامرضا؛ و یوسفی، علی، (1397). «مسأله تعامل اجتماعی در جامعۀ ایران؛ بازکاوی مشکلات تعامل در مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی ایران». مسائل اجتماعی، شمارۀ 10 (1)، صص: 80-53.
- پاتنام، رابرت، (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی. مترجم: محمدتقی دلفروز، تهران: روزنامه سلام.
- پاتنام، رابرت، (1384). «جامعه برخوردار، سرمایۀ اجتماعی زندگی عمومی». در: کیان تاجبخش، سرمایۀ اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، مترجم: افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: شیرازه.
- جمالی، فیروز؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ و قنبری، ابوالفضل، (1388). «تحلیلی بر روند نابرابری درنقاط شهری استان‌های ایران (1365-1385)». تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 24 (95)، صص: 28-1.
- چلبی، مسعود، (1393). تحلیل نظری و تطبیقی در جامعه‌شناسی. تهران: نی.
- چلبی، مسعود؛ و مبارکی، محمد، (1384). «تحلیل رابطه سرمایۀ اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان». مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، شمارۀ 6 (2)، صص: 44-3.
- دواس، دی. ای.، (1381). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. مترجم: هوشنگ نایبی، تهران: نی.
- دورکیم، امیل، (1381). تقسیم‌کار اجتماعی. مترجم: باقر پرهام، تهران: مرکز.
- رفیع‌پور، فرامرز، (1388). سرطان اجتماعی فساد. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- روشنفکر، پیام، (1385). «سرمایه جدید، فردگرایی و بعداخلاقی سرمایۀ اجتماعی».خردنامه همشهری، شمارۀ 3، صص: 6-1.
- شارع‌پور، محمود، ‌(1380). «فرسایش سرمایه‌اجتماعی و پیامدهای آن». نامۀ انجمن جامعه‌شناسی ایران، شمارۀ 3، صص: 112-101.
- عبداللهی، محمد؛ و موسوی، محمدطاهر، (1385). «سرمایۀ اجتماعی در ایران وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان‌شناسی گذار». رفاه اجتماعی. شمارۀ 6 (25)، صص: 234-195.
- عبداللهی، محمد، (1380). «توسعۀ اجتماعی از دیدگاه جامعه‌شناسی امروزی». مجموعه مقالات همایش توسعۀ اجتماعی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
- فیلد، جان، (1388). سرمایۀ اجتماعی. مترجم: غلامرضا غفاری و حسین غفاری، تهران: کویر.
- قادرزاده، امید؛ و معیدفر، سعید، (1389).«گونه‌ها و سطوح سرمایۀ اجتماعی در اجتماعات قومی (مطالعه موردی مناطق کردنشین)». مجلۀ انسان‌شناسی، شمارۀ 8 (12)، صص: 123-105.
- قادرزاده، امید.، محمدپور، احمد و قادری، امید. (1391).«برساخت اجتماعی پدیدۀ تجارت مرزی:ارائه یک نظریه‌ زمینه‌ای در شهرستان مریوان». فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، شمارۀ 9، صص: 35-8.
- قادرزاده، امید؛ و رادمان، مهدی، (1397). «بی‌تفاوتی اجتماعی جوانان و گسست اجتماعی- فرهنگی (مطالعه‌ پیمایشی جوانان شهر بوکان)». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شمارۀ 39 (1)، صص: 76-59.
- قادرزاده، امید؛ و کریمی، ایوب، (1399). «فعالیت در سازمان‌های مردم نهاد؛ برساخت شبکه ارتباطی جدید به‌مثابه جایگزین محدودیت‌های ساختاری: ارائه نظریه زمینه‌ای». دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران. شمارۀ 11(1)، صص: 232-203.
- محمدزاده، حسین؛ و خانی، سعید، (1397). «زمینه‌های تاریخی و اجتماعی مؤثر بر شکاف قومی در ایران». مطالعات اجتماعی ایران، شمارۀ 12 (3)، صص: 147-125.
- مرکز بررسی‌های استراتژیک، (1395). مسأله‌شناسی راهبردی استان کردستان. تهران: ریاست جمهوری
- مرکز ملی رصد اجتماعی شورای اجتماعی کشور، (1394). سنجش سرمایۀ اجتماعی گزارش کشوری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
- مشفق، محمود، (1394).«مقایسه ویژگی‌های جمعیتی مناطق مرزی و غیرمرزی و تبعات امنیتی آن». پژوهش‌نامه مطالعات مرزی. شمارۀ 3 (2)، صص: 154-121.
- نیسی، عبدالکاظم، (1389). «شاخص توسعۀ انسانی در استان‌های ایران». علوم بهداشتی، شمارۀ 2 (2)، صص: 62-52.
- ولکاک، مایکل.؛ افه، کلاوس، و همکاران، (1389). سرمایۀ اجتماعی: اعتماد ، دموکراسی و توسعه. مترجم: حسن پویان و افشین خاکباز، تهران: شیرازه 
- Brehm, J. & Rahn, W., (1997). “Individual-Level Evidence for the Causes and Consequences of Social Capital”. American Journal of Political Science, No. 41 (3), Pp: 999–1023.
- Edwards, B. & Michael W. F., (1998). “Civil Society and Social Capital Beyond Putnam”. American Behavioral Scientist, No. 42 (1), Pp: 124–39.
- Knack, S. & Keefer, Ph., (1997). “Does Social Capital Have an Economic Payoff? A Cross-Country Investigation”. Quarterly Journal of Economics, No. 52, (4), Pp: 1251–87.
- Krishna, A., (2002). Active social capital: Tracing the Roots of Development and Democracy. Columbia University Press books.
- Laitin, D. D., (1995). “The Civic Culture at 30”. American Political Science Review, No. 89 (1), Pp: 168–73.
- Levi, M., (1996). “Social and Unsocial Capital”. Politics and Society, No. 24, Pp: 45–55.
- Putnam, R. D., (1995). “Bowling Alone: America’s Declining Social Capital”. Journal of Democracy, No. 6 (1), Pp: 65–78.
- Putnam, R. D.; Leonardi, R. & Raffaella Y. N., (1993). Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton: Princeton University Press.
- Rothstein, B., (2001). “Social Capital in the Social Democratic Welfare State”. Politics and Society, No. 29 (2), Pp: 207–241.
- Schneider, M., Teske, P.; Marschall, M., Mintrom, M. & Roch, Ch., (1997). “Institutional Arrangements and the Creation of Social Capital:The Effects of Public School Choice”. American Political Science Review, No. 91(1), Pp: 82–93
- Stone, W., (2002). “Measuring Social Capital: Towards a Theoretically Informed Measurement Framework for Researching Social Capital in Family and Community Life”. Research Paper, No. 24, Australian Institute of Family Studies, Melbourne, Available at http: //www.aifs.gov.au/institute/pubs/stone.html.
- Tarrow, S., (1977). Between Center and Periphery:Grassroots Politicians in Italy and France. New Haven: Yale University Press.
- Wade, R., (1994). Village Republics: Economic Conditions for Collective Action in South India. San Francisco: Institute for Contemporary Studies.
- Walzer, M., (1995). “The Concept of Civil Society”. No. 7–28. In Walzer (ed.),Toward a Global Civil Society. Oxford, U. K.: Berghahn Books.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 10، شماره 19
اسفند 1400
صفحه 9-41

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار