تبیین جامعه‌شناختی رضایت از زندگی براساس تعارض در ایفای نقش‌های چندگانه و پیامدهای آن در بین زنان متأهل شهرداری تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، رشته گروه‌های اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد، گروه جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد، گروه جامعه‌شناسی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مقاله حاضر با هدف تبیین جامعه‌شناختی رضایت از زندگی براساس تعارض در ایفای نقش‌های چندگانه و پیامدهای فردی- اجتماعیِ آن در بین زنان متأهل شهرداری تهران در سال 1397 انجام شد. روش تحقیق پیمایشی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان زن متأهل شاغل در نواحی مختلف شهرداری شهر تهران در سال 1397 به تعداد 5600 نفر بود. نمونه آماری به روش تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای و با استفاده از فرمول کوکران 360 نفر انتخاب و موردمطالعه قرار گرفتند. در تدوین چارچوب نظری از نظریه تعارض نقش گرینهاوس و بیوتل (1985)، رویکرد کمیابی و انباشتگی و نظریه امتداد بهره گرفته شد. ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه محقق ساخته بود. جهت سنجش اعتبار پرسشنامه از اعتبار محتوایی و جهت سنجش پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد که برای همه متغیرها بالای 7/0 به‌دست‌آمده و مورد تأیید قرار گرفت. رضایت از زندگی زنان در سطح متوسط و 53% گزارش شد. نتایج رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر نیز نشان داد: تعارض در ایفای نقش‌های چندگانه به​همراه استرس کاری، فرسودگی جسمی، تعجیل و تأخیر در کارها، درگیری خانوادگی، کاهش حمایت‌های اجتماعی در خانه و محل کار، کاهش رضایت از شغل و ساختار قدرت در خانه در مجموع موجب کاهش رضایت از زندگی زنان می‌شوند که حمایت‌های اجتماعی، ساختار قدرت و رضایت از شغل تا حدی موجب تعدیل اثرات و پیامدهای منفی تعارض در ایفای نقش‌های چندگانه می‌شوند. بااین‌وجود؛ در مجموع تأثیر همه عوامل موردمطالعه به میزان 5/35% کاهش رضایت از زندگی زنان متأهل شاغل را تبیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological specification of life satisfaction on the bases of multiple role-playing conflict and its individual- social consequences among married women of Tehran municipality

نویسندگان [English]

  • Adineh Adeeb 1
  • Bagher Saroukhani 2
  • Mansour Vosoughi 3
1 Ph.D. student in sociology groups, Islamic Azad university of Tehran, science and research branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present article was done with the aim of sociological specification of life satisfaction on the bases of multiple role-playing conflict and its individual- social consequences among female employees of Tehran municipality in 2018. The method of this research is survey descriptive and the statistical society were all married female employees in different districts of Tehran municipality in 2018; who were 5600 people and among them 360 employees were selected and studied in random cluster multi-stage method through Cochran formula. The theoretical framework of the study was developed through Greenhous and Beutell (1985) conflict theory, rare and accumulation approach and extension theory. Researcher`s self-made questionnaire was used as the instrument of the study. The validity of the questionnaire was content validity and the reliability was gained through Cronbach’s alpha, which was more than 0.7 for all variables and approved. Women`s quality of life was in average level and reported 53%. The results of multiple regression and path analysis revealed that multiple role-playing conflict alongside job stress, physical burnout, rush and delay at affaires, family quarrel, social support reduction at home and office, job satisfaction reduction and power structure at home, cause the reduction of women`s life satisfaction. Social supports, power structure and job satisfaction to some extent effect on balancing negative effects of multiple role-playing. However, all variables specify 35.5% of married female employees` life satisfaction reduction.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multiple Role-Playing Conflict
  • Individual- Social Consequences
  • Life Satisfaction
  • Women

مراجع

اعزازی، شهلا. (1389). جامعه‌شناسی خانواده؛ با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
افشانی، سید علیرضا و هاتفی​راد، لیدا. (1396). «بررسی عوامل مرتبط با تعارض نقش شغلی- خانوادگی زنان با تأکید بر متغیرهای شغلی و سازمانی»، جامعه‌شناسی کاربردی، 4(پیاپی 68)، 18-1.
امیرسالاری، یعقوب. (1388). «رابطه بین تعارض کار – خانواده و خانواده – کار با رضایت شغلی دبیران دوره دبیرستان فیروزآباد فارس»، دانشگاه اصفهان، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
بابائیان، علی؛ محمدی مهموئی، علی؛ علیزاده، حسین و کرمی، ذبیح اله. (1391). «تأثیر تعارض کار- خانواده و استرس شغلی بر فرسودگی شغلی کارکنان پلیس ناجا»، فصلنامه انتظام اجتماعی دانشکده علوم و فنون انتظامی، 4(4)، 35-52.
بلالی، اسماعیل؛ محبی، سیده فاطمه و حسینی، شیماسادات. (1396). «واکاوی کیفی چالش‌های ایفای همزمان نقش‌های دانشجویی و خانوادگی»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 19(75)، 62-31.
جواهری، فاطمه؛ سراج​زاده، سید حسین و رحمانی، ریتا. (1389). «تحلیل اثرات اشتغال زنان بر کیفیت زندگی آنان»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 8(2)، 162-143.
حیدری، آرمان و دهقانی، حمیده. (1395). «واکاوی کیفی پیامدهای اشتغال زنان متأهل و بسترهای تعدیل‌کننده آن (موردمطالعه معلمان آموزش‌وپرورش شهر دلوار)»، جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 3(8)، 95-73.
دلپسند، کامل؛ ایار، علی؛ خانی، سعید و محمدی، پریخان. (1391). «حمایت اجتماعی و جرم: مطالعه تطبیقی جوانان مجرم و عادی شهر ایلام»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1(2)، 120-89.
راس، رندال و آلتمایر، الیزابت. (1397). استرس شغلی، ترجمه غلام‌رضا خواجه پور، تهران: نشر بازتاب.
رستگار خالد، امیر. (1383). «بررسی تعارض نقش‌های شغلی – خانوادگی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن»، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد، 4:48-35.
رستگار خالد، امیر. (1385). خانواده، کار و جنسیت، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
رستگارخالد، امیر و محمدی، میثم. (1392). «بررسی تعارض کار- خانواده در بین پرستاران زن و مرد شهرستان سبزوار و رابطه‌ی آن با رضایت کاری»، مطالعات راهبردی زنان، 61، 96-59.
زیبائی­نژاد، حسین. (1388). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
ساروخانی، باقر. (1393). مقدمه‏ای بر جامعه‏شناسی خانواده، تهران: انتشارات سروش، چاپ هجدهم.
شعبانی بهار، غلامرضا؛ فراهانی، ابوالفضل و باقریان فاضل، فاطمه. (1391). «تعیین رابطه‌ی بین تعارض کار - خانواده و کیفیّت زندگی رؤسا و نائب رؤسای هیأت‌‌های ورزشی استان همدان»، دوفصلنامه  پژوهش‌نامه‌ی مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 8(15)، 109-122.
شیخی، محمدتقی. (1388). جمعیت و تنظیم خانواده، با افزودگی فصل یازدهم: آینده نگری جمعیت، تهران: نشر شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
صیف، محمدحسن و یادگار، میترا. (1393). «تبیین فرسودگی شغلی زنان شاغل با تأکید بر نقش متغیرهای سازمانی و روان‌شناختی». فصلنامه زن در توسعه و سیاست، 12(4)، 626-611.
مرادی، محبوبه؛ دره، ایمان و عسگری، محمد. (1392). «رابطه بین صفات شخصیت، حمایت اجتماعی و باورهای کلیشه‌ای جنسیتی با تعارض کار- خانواده در زنان کارآفرین شهر اراک»، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3(1)، 173-155.
مهدوی، محمدصادق و صبوری خسروشاهی، حبیب. (1382). «بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده»، مطالعات اجتماعی- روانشناختی زنان (مطالعات زنان)، 1(2): 68-27.
میرفلاح، راحله؛ دموچالی، راحله و سلیمی، سعیدباقر. (1397). «کیفیت زندگی کارکنان اداری بیمارستان‌های دولتی شرق گیلان»، مدیریت عملیات خدمات، 2، 56-34.
وبر، ماکس. (1392). مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. ترجمه: احمدرضا صدراتی، تهران: نشر مرکز.
هاشم­زاده، ابوالفضل؛ علمی، محمود و باقری، ربابه. (1389). «بررسی میزان تعارض کار- خانواده و عوامل مرتبط با آن در بین زنان شاغل همسردار شهر تبریز»، زن و مطالعات خانواده، 7: 151-133.
Afzal, S. and Farooqi, Y. A. (2014). “Impact of Work Family Conflict/Family Work Conflict on Job Satisfaction and Life Satisfaction: A Case Study of a Public Sector University, Gujranwala Division, Pakistan”. International Journal of Multidisciplinary Sciences and Engineering, 5(8), 31-36.
Berger, L. (2018). “Working mother’s satisfaction: The influence of time demands and time- based conflict”. Journal of mental disorders and treatment, 4(2), 1-8.
Canivet, C. and et al. (2010). “Conflict between the work and family domains and exhaustion among vocationally active men and women”. Social science and medicine, Mar 2, http://dx.doi.org/10.1016/j.socscimed.2009.12.029.
Diner, E. (2003). “Personality cultures objective well-Bing emotional and cognitive evolution of life”. Annual Review of psychology, 53, 403-425.
Eby, L. T., Casper, W. J., Lockwood, A., Bordeaux, C., Brinley, A. (2005). “Monograph Work and family research in IO/OB: Content analysis and review of the literature (1980˚ 2002)”. Journal of Vocational Behavior, 66, 124-197.
Frone, M.R. Russell, M. & Cooper, M.L. (1992). “Antecedents and outcomes of work-family conflict: a model of the workfamily interface”. Journal of Applied Psychology, 77, 65-78.
Gaither, C.A., Kahaleh, A. A. & Doucette, W. R. (2008). “A modified model of pharmacists` job stress: the role of organizational, extra- role and individual factors on work- related outcomes”. Research in social and administrative pharmacy, 4, 231-243.
Grandey, A. A., Cordeiro, B. L. and Crouter, A. C. (2005). “A longitudinal and multi-source test of the work–family confict and job satisfaction relationship”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78: 1–20.
Greenhause, J. H. and Beutel, N. J. (1985). “Sources of Conflict between Work and Family Roles”. Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
Higgins, C. A. & Duxbury, L. E. & Lee, C. (1994). “Impact of life-cycle stage and gender on the ability to balance work and family responsibilities”. Family Relations, 43(2), 144-150.
Kaplan, W., Chandler, F.W., Ajello, L., Ganthier, R., Higgins, R. & Cayouette, P. (1975). “Equine pahechyphomycosis caused by Drechslera spiciferia. Can”. The Canadian Veterinary Journal, 16, 205-208.
Karimi, L. (2001). A test model of the work– family interface: as study of Iranian employees. PHD thesis. Curtin University of Technology. School of Psychology, Dissertations, Academic -- Doctorate -- Western Australia.
Khursheed, A., Mustafa, F., Arshad, I. and Gill, Sh. (2019). “Work-Family Conflict among Married Female Professionals in Pakistan”. Management Studies and Economic Systems (MSES), 4(2), 123-130.
Lambert, E., Hogan, N. L. and Altheimer, I. (2010). “The Association between Work-Family Conflict and Job Burnout among Correctional Staff: A Preliminary Study”. American Journal of Criminal Justice Just, 35: 37-55.
Liwanag Calub, C. and Calub, F.L. (2018). Marriage, family, career: Multiple role conflict of married women. College of Education, Tarlac State University, Tarlac City, Philippines.
Parks, J.B. and Parra, L.F. (1994). “Job Satisfaction of Sport Management Alumnae/i”. Journal of Sport Management, 8(1), 49-56.
Roxburgh, S. (1999). “Exploring the work and family relationship”. Journal of family lssue Beverly Hillis, 2(6), 772.
Selvarajan, T. T., Cloninger, P. A. & Singh, B. (2013). “Social Support and Work– Family Conflict: A Test of an Indirect Effects Model”, Journal of Vocational Behavior, 83, 486-499.
Somashekher, C. (2018). “Work - Family Conflict among Women Employees in Bangalore City. International Journal of Research in Sociology and Anthropology (IJRSA), 4(1), 1-7.
Swanson, V. and Power, K. G. & Simpson, R. J. (1998). “Accupational stress and family life: A comparison of male and female doctors”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 71(3), 237-260.
Tenbrunsel, A. E., Brett, J. M., Maoz, E., Stroh, L. K. and Reilly, A. H. (1995). “Dynamic and static work-family relationships”. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 63: 233.
Thomas, L. T. & Ganster, D. C. (1995). “Impact of Family-Supportive Work Variables on Work-Family Conflict and Strain: A Control Perspective”. Journal of Applied Psychology,80(1), 6-15.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 9، شماره 16
شهریور 1399
صفحه 37-60

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار