مطالعه جامعه‌شناختی تهدیدات و فرصت‌های شیفت‌کاری در کادر درمان متأهل بیمارستان‌های شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، گرایش بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی ، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

شیفت‌کاری پدیده‌ای چندبعدی است که علاوه‌بر بهبود وضعیت اقتصادی فرد شیفت‌کار با ایجاد اختلالات خانوادگی و فردی به‌عنوان یکی از چالش‌های تأثیرگذار بر کیفیت زندگی پرسنل کادر درمان بیمارستانی مطرح است. پرسنل کادر درمان ازجمله گروه‌های شاغل هستند که به‌دلیل شیفت‌کاری نسبت به‌سایر افراد بیشتر در معرض اختلالات فوق هستند. هدف این پژوهش مطالعه جامعه‌شناختی تهدیدات و فرصت‌های مرتبط با شیفت‌کاری کارکنان متأهل کادر درمان در بیمارستان‌های شهر تهران براساس معادلات ساختاری است. پژوهش حاضر به‌روش تحلیلی، از نوع همبستگی در جامعه آماری کادر متأهل درمانی بیمارستان‌های شهر تهران در سال ۱۳۹6 انجام شد که 593 نفر از آن‌ها به‌روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق ساخته با استفاده از دیگر تحقیقات بود که پایایی آن توسط افراد خبره به‌صورت صوری و روایی آن توسط تکنیک تحلیل عاملی تأییدی (ایموس) با بار عاملی 3/0 و بالاتر مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل‌های آماری براساس معادله ساختاری در برنامه SPSS و AMOS انجام یافت. مقادیر رگرسیونی مدل ساختاری نشان داد زندگی شیفت‌کاری بیشترین اثر را به میزان ۵۶/۰- بر متغیر امید به آینده و کمترین اثر را به میزان ۲2/۰- بر متغیر قدرت انطباق‌پذیری اجتماعی دارد. نتایج بیانگر تأثیر معنی‌دار شیفت‌کاری بر ازخودبیگانگی، سلامت اجتماعی، ارتباطات درون خانواده‌ای، نظارت‌های درون خانواده‌ای، قدرت انطباق‌پذیری اجتماعی، سرمایه اجتماعی، رضایت از زندگی، گرایش به طلاق و امید به آینده در سطح 99 درصد (001/0>p) بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological examination of threats and opportunities related to shift work of medical married personnel of Tehran hospitals

نویسندگان [English]

  • Samira Hesme 1
  • Asghar Mohammadi 2
  • Esmail jehanbakhsh 2
1 Azad university Dehaghan branch, Esfahan, Iran
2 Assistant Professor of sociology department, Islamic Azad university – Dehaghan branch, Iran
چکیده [English]

Shift work is a multi-dimensional phenomenon which, in addition to, improving economic status of job shift person is regarded as an effective challenge on the life quality of medical personnel through creating family and personal disorders. Medical personnel are of practitioner groups that because of shift work are exposed to the above mentioned disorders more than other people. The purpose of the present research was to sociologically examining threats and opportunities related to shift work of medical married personnel of Tehran hospitals based on structural equations. The present research is analytical, correlational which was done among statistical population of medical married personnel of Tehran hospitals in 2017 of which 593 were chosen and studied as the sample through the use of simple random sampling. Using other researches the researcher-made questionnaire was used to collect data and its reliability was formally confirmed by the experts and its validity was confirmed by confirmatory factor analysis (Amos) with factor loading of (0.3) and more. Statistical analyses were done based on structural equations using Spss and Amos. The regression amount of the structural model represents that shift work has the most (-0.56) and the least (-0.22) effect on hope to the future and social adaptability, respectively. The results showed that the meaningful effect of shift work on alienation, social health, intra family relationships, intra family supervision, social adaptability, social asset, life satisfaction, tendency to divorce and hope to the future was at 99% level (P˂0.001).

کلیدواژه‌ها [English]

  • shift work
  • Family life
  • Medical personnel
آقازاده، سمانه. (1395). بررسی رابطه‌ی بین مدیریت کیفیت جامع و مدیریت دانش با رضایت شغلی پرستاران بیمارستان حضرت فاطمه (س) تهران، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
آشفته تهرانی، امیر. (1389). جامعه‌شناسی کار و پیشه، تهران: انتشارات بهمن برنا.
احمدی، خدابخش و خدادادی سنگده، جواد. (1394). «بررسی وضعیت نظارت والدین بر نوجوانان در خانواده‌های نظامی»، مجله علوم مراقبتی نظامی، 2(3)، 127-133.
اسماعیلی، ایرج. (1389). «بررسی میزان فرسودگی شغلی در میان کارکنان زن نوبت کار و اداری زندان‌های استان تهران در سال 1388»، اصلاح و تربیت، 104، 49-53.
اصغری، مهدی؛ احمدنژاد، ایمان؛ رحمانی، عبدالرسول؛ صادقی، احمد؛ عباسی نیا، مرضیه؛ رضایی، احسان و احسنی، هادی. (1392). «بررسی اختلالات و مشکلات ناشی از نوبت‌کاری در یکی از صنایع خودروسازی»، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 5(1)، 7-14.
اسفندیاری، غلامرضا. (1381). «بررسی میزان افسردگی در پرستاران شاغل در بیمارستان سنندج»، دانشگاه علوم پزشکی، ۶(۱)، 31-35.
بسحاق، محمدرضا. (1394). مدل‌سازی معادلات ساختاری در علوم انسانی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
بشیری، ابوالقاسم. (1384). «ازخودبیگانگی»، معرفت، 91، 71-83.
بلشیده، کیومرث؛ درویشی، مهسا و کرایی، امین. (1390). «بررسی نقش میانجی گر تعارض کار – خانواده در رابطه میان تعارض بین کارکنان و بارِکاری با فرسودگی شغلی در پرستاران زن بیمارستان‌های آموزشی درمانی شهر اهواز»، فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، (1)، 16-26.
باقری، مریم و ولیزاده زارع، نجمه. (1385). «شب کاری و عوارض آن بر سلامتی پرستاران»، مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی بویه گرگان، 3(1)، 43-48.
پیامی بوساری، میترا. (1374). بررسی وضعیت حمایت‌های اجتماعی و ارتباط آن با افسردگی شغلی پرستاران مراقبت‌های ویژه، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
توسلی، غلامعباس. (1375). جامعه‌شناسی کار و شغل، تهران: انتشارات سمت.
توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه. (1384)، «مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، 11(4)، 1-32.
ثابتی، زینب؛ اوقانی اصفهانی، فرنوش؛ شفیع‌آبادی، عبدالله و فرح‌بخش، کیومرث. (1393). «بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه‌های سبک زندگی بر کاهش تعارضات کار – خانواده پرستاران زن در بیمارستان شهید بهشتی شهرستان کاشان»، فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 8(26)، 175-190.
حاتم، ناهید؛ کشتکاران، ویدا و محمد پور، مریم. (1392). «مقایسه‌ی تعارض کار – خانواده در کارکنان بالینی و غیر بالینی (اداری و پشتیبانی) بیمارستان دولتی شهید فقیهی شیراز: 1389»، دوماهنامه‌ی سلامت کار ایران، 10(3)، 52-60.
حائری، سیده مریم؛ طهرانی، هادی و اولیائی منش، علیرضا. (1394). «عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی کارکنان شاغل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقا سلامت، 3 (4): 311-318.
حبیبی، غلامحسین (1389). روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: نشر جهاد دانشگاهی.
حافظ­نیا، محمدرضا (1389). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت.
خاقانی­زاده، مرتضی؛ عبادی، عباس؛ سیرتی نیر، مسعود و رحمانی، منظر. (1387). «بررسی رابطه‌ی استرس شغلی و کیفیت زندگی کاری پرستاران شاغل در بیمارستان‌های منتخب نیروهای مسلح»، طب نظامی، 10(3)، 175-184.
چوبینه، علیرضا؛ شاهچراغ، بابک؛ کشاورزی، ساره و رهنما، کاظم. (1386). «بررسی مشکلات مرتبط با نوبت‌کاری در تکنسین‌های اتاق عمل بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز، 1385»، فصلنامه سلامت کار ایران، 4(1 و 2)، 48-52.
چلبی، مسعود و حبیبی، محمد. (1377). بررسی تجربی اخلاق کار در ایران (جلد اول و دوم)، منتشر نشده، مرکز پژوهش‌های بنیادی و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی.
دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی، http://avab.behdasht.gov.ir/hospital، (۱3/9/۱۳۹7).
کاروان، احمد و مرادی، علی. (۱۳۹7). «شناخت رابطه بین درک عدالت سازمانی و اخلاق کاری مورد مطالعه: کارکنان سیمان استان ایلام». دوفصلنامه پژوهش­های جامعه شناسی معاصر، 7(13)، 183-208.
روش بلاو، ا و اسپنله. (1372). مفهوم نقش در روان‌شناسی اجتماعی، مطالعات تاریخی-انتقادی، ترجمه‌ی ا، سروقد مقدم، تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
ره­پرداز، فاطمه و شیرازی، محمود. (1395). «نقش باور به دنیای عادلانه در پیش‌بینی رضایت از زندگی دانشجویان دختر دانشگاه سیستان و بلوچستان»، مطالعات روانشناسی تربیتی، 24، 39-50.
رستگار خالد، امیر (1382). سنجش تعارض نقش‌های شغلی و خانوادگی زنان شاغل، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
ریاحی، محمد اسماعیل؛ وردی نیا، اکبر علی و بهرامی کاکاوند، سیاوش (1386). «تحلیل جامعه‌شناختی میزان گرایش به طلاق»، مجله پژوهش زنان، 5(3)، 109-140.
ریانی، مسعود؛ منصوری، علی؛ جهانی، یونس؛ شهدادی، حسین و خمری، مریم. (1395). «ارتباط بین تعارض کار – خانواده و رضایت زندگی در پرستاران و ماماهای بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی زابل»، علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 20(3)، 48-56.
زمانیان اردکانی، زهرا؛ کاکویی، حسین؛ آیت الهی، سید محمدتقی؛ کریمیان، سید مرتضی و نسل سراجی، جبرائیل. (1386). «بررسی وضعیت سلامت روانی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های شهر شیراز»، مجله‌ی دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 5(4)، 47-54.
زکی، محمدعلی. (۱۳۸۶). «اعتباریابی مقیاس‌های چندبعدی رضایت از زندگی»، روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۳(۱)، 49-57.
سبک­رو، مهدی؛ کلهریان، رضا؛ کامجو، زین‌العابدین و طالقانی، غلامرضا. (1390). «تعارض کار و خانواده: نقش ادراک حمایت‌های سازمانی در قصد ترک خدمت مورد کاوی پرستاران بیمارستان‌های شهر تهران»، مدیریت دولتی، 3(6)، 111-126.
سمیعی، مرسده؛ رفیعی، حسن؛ امینی رارانی، مصطفی و اکبریان، مهدی. (1389) .«سلامت اجتماعی ایران: از تعریف اجماع مدار تا شاخص شواهد مدار»، مسائل اجتماعی ایران، 1(2)، 31-51.
سلامت نیوز (۱۹/۸/۱۳۹۲) مصائب شغلی رادیولوژیست‌ها، http://www.salamatnews.com، (۱0/1/۱۳۹8).
صنوبری، محمد. (1388). «مقدمه‌ای بر سرمایه انسانی»، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، 6(22)، 120-126.
صداقتی فرد، مجتبی؛ فتحی، سروش و نجفی، سکینه. (1392). «بررسی بیگانگی شغلی در نظام اداری ایران موردپژوهش: کارمندان اداره آموزش‌وپرورش شهرستان گرمسار»، فصلنامه تازه­های روان­شناسی تحلیلی شناختی، 4(17)، 9-22.
صفای­پور، مسعود و محلی، یوسف (1396). «بررسی عوامل تأثیرگذار بر مهاجرت با استفاده از مدل معادلات ساختاری و تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی مطالعه موردی شهر اهواز»، مطالعات محیطی هفت حصار، 6(22)، 81-96.
صدفی، ذبیح‌الله. (1395). روش‌های تحلیل آماری پیشرفته با تأکید بر روش‌شناسی و یافته‌های تحقیق، ج 1، زنجان: انتشارات سطر و قلم.
علوی، موسی. (1392). «معرفی روش و کاربرد مدل یابی معادلات ساختاری»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13(6)، 519-530.
عسگری، محمد؛ رفعت، علی و راشدی، علی. (1391). «رضایت شغلی تکنسین‌های اتاق عمل در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی شهر همدان»، پژوهان، 11(1)، 37-40.
فرحناکی، زهرا؛ پور نجف، عبدالحسین؛ کرمی، عطیه؛ عباسی، علی‌محمد و کارچانی، محسن. (1393). «بررسی اختلالات ناشی از نوبت‌کاری در پرستاران بیمارستان‌های آموزشی ایلام»، فصلنامه بیمارستان، 13(1)، 35-41.
فلاحتی، لیلا و رحمتی، داریوش. (1396). «بررسی عوامل مؤثر بر انطباق‌پذیری خانواده با عدم حضور مستمر پدر در خانواده فرماندهان نیروی انتظامی»، فصلنامه منابع انسانی ناجا، 3(49)، 59-90.
قهرمانی، محمد؛ پرداختچی، محمد حسن و شکرزاده، صادق (1386). «بررسی آثار روان‌شناختی، جسمانی، خانوادگی و اجتماعی نوبت‌کاری و علل انتخاب این الگوی کاری»، مجله روانشناسی کاربردی، 1(3)، 301-316.
کشتکاران، طاهره. (1388) «رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز»، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 11(39)، 43-66.
کاووسی، زهرا؛ دهقان میمندی، فاطمه و خوارزمی، عرفان. (1396). «بررسی اختلالات و مشکلات ناشی از نوبت‌کاری در پرستاران بیمارستان‌های منتخب عمومی – آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال 1394»، راهبردهای مدیریت در نظام سلامت، 2(1)، 3-11.
کاکویی، حسین؛ زمانیان اردکانی، زهرا؛ کریمیان، سید مرتضی و آیت­الهی، محمدتقی. (1388). «نیم‌رخ ترشح 24 ساعته هورمون کورتیزول در پرستاران نوبت کار»، ارمغان دانش، 14(1)، 47-56.
کنگاوری، مهدی و سرانجام، بهزاد. (1394). «بررسی میزان مشکلات و عوامل مؤثر بر نوبت‌کاری در پرستاران بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 1393»، سلامت و محیط کار، 1(1)، 50-57.
کاملی، محمد اسماعیل؛ بهتاج، فاطمه؛ پروان، مهرنوش؛ لطفی گلمیشه، فریبا و واحدی برزکی، اکرم. (1397). گزارش آماری سامانه آمار و اطلاعات بیمارستانی (آواب) سال 1396، گروه مدیریت آمار و برنامه‌های امور درمان.
کوزر و روزنبرگ. (1387). نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمه‌ی فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
محسنی، منوچهر. (1394)، جامعه‌شناسی پزشکی، تهران: انتشارات طهوری.
مونک، تیموتی و سیمون فولکارد. (1392) ، نوبت‌کاری مشکلات و رهیافت‌ها، ترجمه‌ی علیرضا چوبینه، شیراز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز.
میر محمدی، سید جلیل؛ مهرپرور، امیر هوشنگ؛ کمالی، زهره و مستغاثی، مهرداد. (1390). «بررسی رابطه نوبت‌کاری با خواب‌آلودگی پرستاران»، مجله طب کار، 3(2)، 31-38.
محسنی تبریزی، علیرضا. (1370). «بیگانگی، مفهوم‌سازی و گروه‌بندی تئوری‌ها»، نامه‌ی علوم اجتماعی، 2(2)، 55-59.
میرزایی، سمیه. (1393). مقایسه‌ی تعارض‌های زناشویی و کیفیت زندگی کاری پرسنل شیفت بیمارستان‌های شهر تهران، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد رشتۀ روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
ملکی‌ها، مرضیه؛ باغبان، ایران و فاتحی­زاده، مریم­السادات. (1387). «بررسی تأثیر کار شیفتی بر تعارض کار – خانواده و رضایت زناشویی»، علوم رفتاری، 2(3)، 253-261.
میهن‌دوست یگانه، مهرانه و خرم‌آبادی، یدالله. (۱۳۹۴). رابطه بین میزان امید به زندگی با فرسودگی شغلی در کارکنان شبکه بهداشت شهرستان بهار، کنفرانس ملی هزاره سوم و علوم انسانی، شیراز، مرکز توسعه آموزش‌های نوین ایران.
نورانی سعدالدین، شهلا؛ هادی­زاده طلا ساز، زهرا؛ شاکری، محمدتقی و مدرس غروی، مرتضی. (1392). «بررسی ارتباط استرس شغلی و شادمانی ماماهای شاغل در بیمارستان و مراکز بهداشتی درمانی شهر مشهد در سال 1392»، زنان مامائی و نازایی ایران، 74(16)، 1-9.
نصراصفهانی، علی؛ فرخی، مجتبی؛ جهانی و امیری، زینب. (1395). « تأثیر سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی کارکنان موردمطالعه پرستاران بیمارستان شریعتی تهران»، جامعه‌شناسی کاربردی، 62(27)، 111-126.
نعیمی، گیتا؛ نظری، علی‌محمد و ثنایی ذاکر، محمدباقر. (1391). «بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و تعارض کار – خانواده با عملکرد شغلی کارکنان شرکت ایدکو پرس ایران خودرو»، فصلنامه‌ی مشاوره‌ی شغلی، 19، 48-59.
نبوی، سید عبدالحسین و شهریاری، مرضیه. (1393). «علل و پیامد تعارض کار خانواده و بررسی بیگانگی از کار به‌عنوان یکی از پیامدهای آن»، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 3(1)، 45-59.
نظرپور، شهلا؛ مهرابی زاده هنرمند، مهناز و عنایتی، صلاح‌الدین. (1386). «مقایسه سلامت روانی پرستاران زن نوبت کار مختلف»، مجله علمی پزشکی، 6(4)، 432-438.
وبر، ماکس (1374)، اقتصاد و جامعه، ترجمه‌ی عباس منوچهری، مهرداد ترابی­نژاد، مصطفی عمادزاده، تهران: نشر مولی.
هزار جریبی، جعفر و آستین افشان، پروانه. (1388). «بررسی عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی با تأکید بر استان تهران»، جامعه‌شناسی کاربردی، 20(1)، 119-146.
هومن، حیدرعلی. (1394). تحلیل داده چند متغیری در پژوهش رفتاری، تهران: نشر پیک فرهنگ.
Beers, TM. (2000). “flexible schedules and shift work: replacing the 9 to 5 workday?”, Monthly labor review, 123(6), 33-40.
Barnes, J.; Davies, K.; Mc Gonagle, A.; Walsh, B. and Fischer M. (2010). “What aspects of shiftwork influence off-shift well-being of healthcare workers?”, Applied Ergonomics, 39(5), 589-596.
Bowen, G.L. and Pittman, J. F. (2006). “The work and family interface: toward a contextual effects perspective”, Minneapolis National council of family relations, 11, 110-115.

Baumstar, K.; Rebeschini, E. and Dalivoust, G. (2009). “Shift work and quality of life among critical care nurses and paramedical personel”‚ A Press Medical‚ 38(3), 346-353.

Colligan, M. J. and Rosa R. R. (1990). “Shift work effect on social and family life”, Occupational Medicine State of Art reviews, 5, 315-322.
Casta, G. (2001). “Shift work health consequences”, International Encyelopaedia of Ergonomics and human factors, 2: 1359-1360.
Ferri, P.; Guadi, M.; Marcheselli, L.; Balduzzi, S.; Magnani, D. and Dilorenzo, R. (2016). “The impact of shift work on the psychological and physical health: a comparison between rotating night shifts and day shifts”‚ Risk management and healthcare policy‚ 9, 203-211.
Keyes, C.L.M and Reitzes, D. C. (2007). “The role of religious identity in the mental health of older working and retired adults”, Aging Mental Health, 11(4), 434-443.
Larson, J. S. (1996) “The world health organization definition of health: social versus spiritual health”, Social Indicators Research, 38, 181-192.
Mauried, L. (2000). “Job uncertainty and health status for nurses western”, Journal Nursing Research, 623-625.
Monk, T. H. and Embrey, D. E. (1981). “In night and shift work: Biological and social aspects”, Oxford Pergamon Press, 473-480.
Ozaki, Muneto (1999). “Negotiating Flexiblility”. International labour office, geneve.
Presser, H.B. (2000). “Nonstandard work schedules and marital instability”, Journal of Martiage and the Family, 62, 93-110.
Suzuki, K.; Ohida, T.; Kaneita, Y.; Yokoyama, E.; Miyake, T. and Harano, S. (2009). “Mental health status, shift work and occupational accidents among hospital nurses in Japan”, Journal of Occupy Health, 46(6), 448-454.
Snyder, CR. )2000.( “Handbook of Hope: Theory, Measure & Applications”, Academic Press, USA.
Snyder, CR.; Harris, C. and Irving, L. M. (1998). “The will and the ways: development and validation of an individual differences measure of hope”. Journal of personality and social psychology, 60, 570-585.
Simon, B.L. (1990). “Impact of shift work on the individuals and families”, Families in Society, 7, 342-348.
Shepard, J. (1972). “Alienation as a process, work as a case in point”, The Sociological Quarterly, 161-173.
Tahgheghi, M.; Rees, Clara.; Brown, S.; Janie, A.; Breen, Lauren J. and Hegney, D. (2017). “What is the impact of shift work on the physiological functioning and resilience of nurses?” An integrative, human factor article, Journal of Advanced Nursing, 73(9), 2065-2083.
White, I. and Keith, B. (1990). “The effect of shiftwork on the quality and stability of marital relation”, Journal of Marriage and the family, 52(2), 453-462.
Yong, M. E. and Long, L. L. (2008). “Counseling and therapy for couples”, New York brooks cool publisher company.