مدرنیزاسیون و تغییر نگرش: مقایسه و تحلیل نگرش زنان شهری و روستایی به انواع مشاغل (مورد مطالعه: استان اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

در میان نظریه‌های توسعه، شاید نظریه‌ی مدرنیزاسیون را بتوان جامعه‌شناختی‌ترین آن‌ها دانست. پرسش اساسی پژوهش حاضر آن است که موافق نظریه متعارف مدرنیزاسیون، زیستن در شهر که در مقایسه با روستا که از سطح توسعه اقتصادی ـ اجتماعی بالاتری برخوردار است باعث گرایش بیشتر زنان به کار و اشتغال شده یا خیر؟ در واقع، شناخت تفاوت زنان شهری و روستایی استان اصفهان در گرایش به اشتغال و فعالیت در انواع مختلف مشاغل هدف پژوهش حاضر بوده است. روش اصلی انجام تحقیق پیمایش بوده است. کل حجم نمونه 1815 نفر بود که از این تعداد 1017 نفر شهری و 798 نفر روستایی بوده‌اند. در پژوهش حاضر گرایش زنان به 29 شغل در سه دسته‌ی «مشاغل سنتی»، «مشاغل سنتی در قالبی نوین» و «مشاغل نوین» مورد مطالعه قرار گرفته است. براساس یافته‌ها ملاحظه می‌شود که اگرچه زنان روستایی در کل نسبت به زنان شهری تمایل بیشتری به شاغل شدن در انواع مشاغل دارند، ولی هر چه از مشاغل سنتی به سمت مشاغل نوین حرکت کنیم از معناداری این تفاوت کاسته می‌شود به‌نحوی‌که در اغلب مشاغل نوین تفاوت معناداری بین زنان روستایی و شهری دیده نمی‌شود. نتیجه اصلی پژوهش حاضر آن است که در شرایط فعلی ایران، مدرنیزاسیون و توسعه اقتصادی ـ اجتماعی بیش از آنکه بر سطح تمایل زنان به شاغل شدن اثرگذار باشد بر نوع گرایش آنان به انواع مشاغل اثرگذار است. شهری شدن موجب می‌شود که زنان تمایل کمتری به شاغل شدن در مشاغل سنتی داشته باشند و از مشاغلی که همراه با نقش‌های سنتی زنانه است دوری کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modernization and Attitude Change: Comparing and Analyzing the Attitudes of Urban and Rural Women toward Jobs (Case Study: Isfahan Province)

نویسندگان [English]

  • Kamran Rabiei 1
  • Behjat YazdKhasti 2
چکیده [English]

Among development theories, perhaps the theory of modernization can be considered the most sociological one. The main presumption of modernization theory is that changes in material conditions lead to changes in attitudes, values, and lifestyles. One of these material processes is “Urbanization”. The main question of the present study is whether in line with modernization theory, living in a city that has a higher level of socio-economic development than a rural one, has it been a factor that makes women more willing to work or not? In fact, the purpose of this study was to identify the differences between urban and rural women in Isfahan province in their tendency to work in different types of jobs.
     The main method of conducting this research has been survey, using multi-stage sampling. In the first stage, among the twenty cities of Isfahan province, three cities of Isfahan, Shahreza and Semirom were selected with high, medium and low levels of development. In the second stage, individuals were selected and studied based on two variables of age group and residential area by quota sampling method. The total sample size is 1815, of which 1017 are urban and 798 are rural. In the present study, the tendency of women to 29 jobs in three categories: "Traditional jobs", "Traditional jobs in the new form" and "Modern jobs" was studied. The findings show that although rural women in general are more willing to be employed in a variety of jobs than urban women, this difference in tendency is not significant for most modern jobs. The main finding of the present study is that in the current situation of Iran, modernization and socio-economic development, rather than affecting the level of women's willingness to work, affect the type of their tendency to work in a variety of jobs. Urbanization causes women to be less inclined to work in traditional jobs and to avoid jobs associated with traditional feminine roles.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernization
  • Attitude Change
  • Women’s Employment
  • Rural-Urban Duality
  • Traditional Jobs
  • Modern Jobs
احمدی، سیروس و حیدری، آرمان. (1393). «بررسی تفاوت‌های جنسیتی در احساس ناامنی»، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال سوم، شماره 1، 44-31.
اسماعیلی، رضا. (1385). بررسی شاخص‌های توسعه اجتماعی و سطح‌بندی آن در شهرستان استان اصفهان. رساله دکتری، اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان.
بنی­فاطمه، حسین (1375). مشکلات زنان ایران و تجربه تعاونی زنان چینی در آفرینش اشتغال زنان، مجموعه مقالات همایش ملی تعاون.
تانکیس، فرن. (1388). فضا، شهر و نظریه‌ی اجتماعی: مناسبات اجتماعی و شکل‌های شهری، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
تونیس،‌ فردیناند. (1381). «گمینشافت وگزلشافت». در مدرنیته: مفاهیم انتقادی جامعه سنتی و جامعه مدرن، ویراسته مالکوم واترز،‌ ترجمه منصور انصاری، ‌تهران: انتشارات نقش جهان.
جلایی­پور، حمیدرضا. (1385). «چهار ارزیابی جامعه‌شناختی از موقعیت زنان 84-1376»، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 5، شماره 21، 72-39.
حسینی، زهرا. (1380). ضرورت‌ها و محدودیت‌های اشتغال زنان، رودهن: همایش ملی بررسی راهکارهای علمی ایجاد اشتغال.
دادورخانی، فضیله. (1385). «توسعه روستایی و چالش‌های اشتغال زنان»، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 55، 188-171.
راودراد، اعظم. (1380). «تغییرات نقش زنان در جامعه و تلویزیون»، پژوهش زنان، دورۀ اول، 133 ـ‌156.
راهب، غزال. (1384). «درنگی در مفهوم روستا». مجله محیط‌شناسی، شماره 41، 116-105.
ربیعی، کامران. (1385). ورود زنان به عرصه‌ی عمومی در فرآیند تاریخ اجتماعی‌ایران، همایش بین‌المللی نقش زنان در توسعه علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، اصفهان: مرکز مطالعات و تحقیقات دانشگاه اصفهان.
ربیعی، کامران. (1394). مدرنیزاسیون و جهان ایرانی، پژوهشکده مطالعات اسلامی اصفهان.
رستگار خالد، امیر. (1384). «گسترش نقش زنان در جهت حمایت‌های شغلی ـ خانوادگی»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شماره 4، 165-126.
رضوی­زاده، نورالدین. (1384). «بررسی تأثیر رسانه بر تمایل به تغییر سبک زندگی روستایی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 12، شماره 31، 111-114.
زیمل، ‌گئورگ. (1372). کلان‌شهر و حیات ذهنی، ترجمه یوسف اباذری، ‌نامه علوم اجتماعی،‌ جلد دوم،‌ شماره سوم (6)، دانشگاه تهران.
ساروخانی، باقر. (1381). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سروش.
سراج­زاده، سید حسین، جواهری، فاطمه و رحمتی، الهام. (1394). «پوشش زنان و احساس امنیت در فضاهای عمومی». مجله مطالعات اجتماعی‌ایران، دوره 9، شماره 2، 159-135.
شادی­طلب، ژاله. (1381). توسعه و چالش‌های زنان ایران. تهران: نشر قطره.
صادقی فسایی، سهیلا و لاریجانی، مهسا. (1392). «آزار جنسی در محیط کار تهدیدی بر امنیت اجتماعی». مجله مطالعات اجتماعی‌ایران، دوره هفتم، شماره 2، 111-87.
صبوری، رباب. (1389). بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان شاغل در محیط کاری سازمان‌ها و ادارات دولتی شهر تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز.
عبداللهی، محمد. (1383). «زنان و نهادهای مدنی»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره پنجم، شماره 2، 99-63.
علیخواه، فردین و نجیبی ربیعی، مریم. (1384). «زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 22، 131-109.
غلامی، منیر. (1380). موانع اشتغال رسمی زنان، رودهن: همایش ملی بررسی راهکارهای علمی ایجاد اشتغال.
فوران، ‌جان. (1380). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، ‌چاپ سوم، ‌تهران: خدمات فرهنگی.
قیداری سجاسی، حمدالله و صادقلو، طاهره و شهدادی، علی. (1394). «اثرات جهانی‌شدن بر تغییرات سبک زندگی در نواحی روستایی»، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره هفتم، شماره 4، 188-153.
کار، مهر انگیز. ( 1380). مشارکت سیاسی زنان: موانع و امکانات، چاپ دوم، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
کاستللو، وینسنت فرانسیس. (1383). شهرنشینی در خاورمیانه، ترجمه پرویز پیران و عبدالعلی رضایی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
کدی، نیکی آر. (1383). نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
کومار،‌ کریشان. (1381). «مدرنیزاسیون و صنعتی شدن»، آمده در مدرنیته: مفاهیم انتقادی جامعه سنتی و جامعه مدرن. ویراسته مالکوم واترز، ‌ترجمه منصور انصاری،‌ تهران: انتشارات نقش جهان.
گیدنز، آنتونی. (1387). جامعه‌شناسی، با همکاری کارن بردسال، ترجمه حسن چاوشیان، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
لهسایی­زاده، عبدالعلی و جهانگیری، جهانگیر و خواجه‌نوری، بیژن. (1384). «بررسی مشارکت اقتصادی زنان روستایی: مطالعه‌ی موردی استان فارس»، مجله انجمن جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شماره 3، 145-124.
مارکس، کارل و فردریک، انگلس. (1380). مانیفست کمونیست، آمده در مانیفست، پس از 150 سال. ویراسته لئو پانیچ و کالین لیز، ترجمه حسن مرتضوی، چاپ دوم، تهران: نشر آگه.
محسنی، رضاعلی؛ میکائیلی، جعفر و طالبپور، اکبر. (1395). «تبیین جامعه‌شناختی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری ـ مورد مطالعه شهر تهران»، دو فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، سال پنجم، شماره 9، 154-125.
محمدی اصل، عباس. (1381). جنسیت و مشارکت: درآمدی بر جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی زنان ایرانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات روشنگران.
مدنی قهفرخی، سعید. (1386). ارزیابی سریع وضعیت تن‌فروشی در شهر تهران با تأکید بر رفتارهای پرخطر مرتبط با ایدز، وزارت بهداشت و درمان، دفتر جمعیت سازمان ملل متحد در ایران.
مهدوی، محمدصادق. (1381). بررسی موانع و مشکلات اشتغال زنان در بخش‌های دولتی، مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری.
هاشمی، سید علی. (1381). «اشتغال زنان و هزینه‌های آن از دیدگاه بنگاه اقتصادی»، پژوهش زنان. دوره 1 شماره 4، 137-112.
Afzal, A., Ali, T., Ahmad, M., Zafar, M. I., Niazi, S. K., & Riaz, F. (2009). “Identification of factors hampering women empowerment in agricultural decision making and extension work in district Okara, Punjab, Pakistan”, Pakistan Journal of Agricultural Science, 46(1), 64-68.
Ahmad, A. (1998). Country briefing paper: Women in Malaysia, Asian Development Bank.
Bentley, I. (2004). Urban transformations: Power, people and urban design, Routledge.
Bergmann, B. R. (1971). “The effect on white incomes of discrimination in employmen”, Journal of Political Economy, 79(2), 294-313.
Blau, F. D. (1997). Trends in the well-being of American women, 1970-1995(No. w6206), National Bureau of Economic Research.
Cavalcanti, T. V., & Tavares, J. (2011). “Women prefer larger governments: Growth, structural transformation, and government size”, Economic Inquiry, 49(1), 155-171.
Durrani, L. H. (1976). “Employment of women and social change”, Change in Tunisia: Studies in the social sciences, 57-72.
Eisenstadt, S. N. (2001). “The civilizational dimension of modernity: Modernity as a distinct civilization”, International sociology, 16(3), 320-340.
Eisenstadt, S. N. (Ed.), (2017). Multiple modernities, Routledge.
Entwisle, B., Henderson, G. E., Short, S. E., Bouma, J., & Fengying, Z. (1995). “Gender and family businesses in rural China”, American Sociological Review, 36-57.
Goldenberg, S. (1997). Thinking sociologically, Oxford University Press, USA.
Hall, T. (1998). Urban Geography, Routledge Contemporary Human Geography, Routledge.
Harvey, D. (1985). Consciousness and the urban experience: Studies in the history and theory of capitalist urbanization (Vol. 1). Johns Hopkins University Press.
He, C. (2003). Orient Renaissance: Three Roads to the Modernization. Beijing: commercial press.
Inglehart, R. (1997). Modernization and postmodernization: Cultural, economic, and political change in 43 societies, Princeton university press.
Inglehart, R. (2018). Culture shift in advanced industrial society, Princeton University Press.
Inglehart, R., & Baker, W. E. (2001). “Modernization's challenge to traditional values: Who's afraid of Ronald McDonald?”, The Futurist, 35(2), 16.
Inglehart, R., & Welzel, C. (2005). Modernization, cultural change, and democracy: The human development sequence. Cambridge University Press.
Krause, N., & Markides, K. S. (1985). “Employment and psychological well-being in Mexican American women”, Journal of Health and Social behavior, 15-26.
Palmer, G. L. (1957). “Attitudes toward work in an industrial community”, American Journal of Sociology, 63(1), 17-26.
Pile, S. (1999). What is a City. In Massey, D. B., Allen, J., & Pile, S. (Eds.). (1999) City worlds, Psychology Press, 3-52.
Vendrik, M. C. (1997). Bandwagon and habit effects on female labor force participation, METEOR, Maastricht research school of Economics of Technology and Organizations.
Wagner, D. G., Ford, R. S., & Ford, T. W. (1986). “Can gender inequalities be reduced?”, American Sociological Review, 47-61.
Wirth, L. (1938). “Urbanism as a Way of Life”, American journal of sociology, 44(1), 1-24.
Zaretsky, E. (1986). “Capitalism, the family, and personal life”, Harpercollins.