بررسی عوامل اجتماعی – فرهنگی مؤثر بر اهداء عضو و بافت پس از مرگ مغزی (مطالعه موردی: شهروندان یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه یزد

2 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه یزد

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی توسعه اقتصادی دانشگاه یزد

چکیده

پیشرفت علم و تکنولوژی در زمینه دانش پزشکی، امید به بهبود بسیاری از بیماری­های ناشی از تخریب اعضا را ایجاد کرده است. که پیوند عضو اغلب بهترین یا تنها راه نجات این بیماران است. هدف این پژوهش بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی مرتبط با اهداء عضو در بین شهروندان یزدی است. که به روش پیمایشی انجام شده است پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش شامل ترکیبی از سؤالات پرسشنامه سلامت جهانی و محقق ساخته است که روایی آن از طریق صوری و پایایی از طریق آلفای کرونباخ به‌دست آمده است که با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به‌عنوان حجم نمونه به شیوه نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شدند. به این صورت که در مرحله اول تعداد 20 محله از محلات شهر به شیوه تصادفی انتخاب شدند و در مرحله بعد در داخل محلات به شیوه سیستماتیک خانوارها انتخاب شده و در مرحله سوم در داخل خانوار منتخب یک نفر از افراد بالای 18 سال به تصادف پرسشنامه را تکمیل کرده است. در خانوار اول فردی که فاقد کارت اهداء عضو بوده است پرسشنامه تکمیل نموده، اما خانوارهای بعدی یک در میان از فردی که دارای کارت اهداء عضو بوده به تکمیل پرسشنامه اقدام کرده است در مواردی که افراد خانواده دارای کارت اهداء عضو نبود به خانواده مجاور مراجعه می‌شد و این کار تا پیدا شدن فرد واجد شرایط ادامه پیدا می‌کرد. یافته‌های پژوهش نشان داد متغیرهای میزان تحصیلات، میزان آگاهی افراد در زمینه اهداء عضو، وجه نظر مثبت به اهداء عضو و اعتماد اجتماعی با اهداء عضو رابطه مستقیم و معناداری دارد و متغیرهای ذکر شده در مجموع توانستند 39 درصد از تغییرات اهداء عضو را تبیین نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The study of the socio-cultural factors affecting the organ's donation after the brain death (Case study:citizen of yazd)

نویسندگان [English]

  • akbar zaree abyaneh 1
  • zeynab shakiyan 2
  • leili bonyad 3
3 department sociology Yazd - Faculty of Social Sciences, Yazd University
چکیده [English]

The progress of science and technology in the field of medical science, hoping to improve many diseases which cause organ damage, organ transplantation is often the best or only way to save these patients. The aim of this research was to study of the socio-cultural factors related to organ donation among yazdi citizens. The study method is survey add questionnaire used in this study consisted of a combination of questionnaires global health, and researcher made its validity through formal reliability through Cronbach's Alpha obtained. Using Cochran formula, 384 people were selected as sample size in a multi-stage sampling. In the first stage, 20 family were selected randomly from family, and in the next stage, they were selected in a systematic manner in family, and in the third stage, in the selected family, one person over the age of 18 was randomly assigned a questionnaire. Has completed. In the first household, a person who does not have a donation card has completed a questionnaire, but the next households among one who has a donation card has completed a questionnaire. In cases where the family members do not have a donation card, they should go to the adjacent family. It continued until a qualified person was found.

کلیدواژه‌ها [English]

  • awareness؛ physician trust
  • organ donation؛ organ transplant؛ education؛ attitude؛ brain death
احمدیان، شمسی؛ حقدوست، علی­اکبر و محمدعلیزاده، سکینه (1388). «مقایسه نظرات خانواده­های بیماران مرگ مغزی رضایت‌دهنده و امتناع‌کننده از اهدای عضو در زمینه عوامل مرتبط با تصمیم اتخاذ شده»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دوره شانزدهم، شماره 4: 353-363.
افضل آقایی، منور؛ خورسند وکیل­زاده، علی؛ رحمانی‌فر، فریده؛ محمدنیا، نیلوفر و ابراهیم خالقی (1386). «عوامل مرتبط با اهداء عضو و بافت پس از مرگ مغزی در بیمارستان‌های آموزشی علوم پزشکی مشهد در طی سال‌های 1385-1392»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مشهد، سال 59(3): 148-154.
افضلی، محمدعلی (1393). «مرگ مغزی از منظر فقه شیعه و طب جدید»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 24(113): 233-222.
امیرکافی، مهدی (1375). اعتماد اجتماعی: اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
آزاد ارمکی، تقی و کمالی، افسانه (1383). «اعتماد، اجتماع و جنسیت»، مجله جامعه­شناسی ایران، 5(1): 132-100.
بیرو، آلن (1376). فرهنگ علوم اجتماعی، (ترجمه باقر ساروخانی)، تهران: انتشارات کیهان.
برومند؛ محمدعلی و اصغری، فریبا (1390). «آیا مردم تهران با اهدای عضو نزدیکانشان پس از مرگ مغزی موافق هستند؟»، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، 5(1): 58-51.
بزمی، شبنم؛ کیانی، مهرزاد و رضوانی، سودابه (1388). «بررسی جنبه‌های اخلاقی و حقوقی پیوند اعضاء». فصلنامه اخلاق پزشکی، 10(3): 88-101.
بوردیو، پی­یر (1384). نظریه کنش، دلایل عملی و انتخاب عقلانی، (ترجمه مرتضی مردمی­ها). تهران: نقش و نگار.
پیرسون، کریستوفر (1380). گفتگو با آنتونی گیدنز، (ترجمه علی­اصغر سعیدی). تهران: کویر.
توکلی، امیرحسین؛ رسولیان، مریم و قدری گلستانی، مهدی (1384). «مقایسه افسردگی و شاخص‌های رضایت‌مندی در خانواده­های دارای فرد فوت‌شده مرگ مغزی در دو گروه اهداءکننده و غیر اهداءکننده اعضا»، مجله روانپزشکی و روان­شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 11(4): 418-413.
چلبی، مسعود (1381). بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران: مؤسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ادبیات.
شکرایی­فرد، لیلا (1386). تحلیل جامعه‌شناسی اهدای عضو و بافت پس از مرگ مغزی در بین شهروندان تهرانی، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
حاتمی، علی‌اصغر و مسعودی، ندا (1391). «مبانی فقهی پیوند اعضاء از مردگان مغزی و تحلیل ماده واحده راجع به پیوند اعضاء مصوب 1379»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، 1(1): 105-128.
روشه، گی (1376). جامعه­شناسی تالکوت پارسونز، (ترجمه عبدالحسین نیک­گهر). تهران: تبیان.
شاهسون، علیرضا (1376). بررسی نگرش کارمندان ادارت شهر کرمان نسبت به اهدای عضو خود و بستگان بعد از تشخیص مرگ مغزی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، کرمان: دانشگاه علوم پزشکی کرمان.
شکور، عباس و رضایی، ساناز (1379). «بررسی میزان آگاهی و نگرش افراد بالای 15 سال شهر تهران در مورد مرگ­مغزی و اهدای اعضای پیوندی بعد از مرگ در وابستگان»، مجله علمی پزشکی-قانونی، 6(21): 28-24.
صادقیان، ندا (1388). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر انتخاب درمان نازایی در زنان نازا، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
صادقیان، هدی (1386). پیوند اعضاء در فقه و حقوق موضوعه ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
طباطبایی، سید محمود (1392). «نقدی به موضوع‌شناسی مرگ مغزی از دیدگاه لغوی، فقهی و پزشکی»، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، 6(2): 16-1.
ظهور، علی‌رضا و بزرگ مقام، مسعود (1382). «نگرش شهروندان تهرانی به پیوند اعضاء و اهدای عضو در مرگ مغزی»، مجله پزشکی ارومیه، 14(1): 50-55.
عباسی دولت‌آبادی، زهرا؛ فراهانی، بهناز؛ فشارکی، محمد و نجفی­زاده، کتایون (1398). «تأثیر آموزش در ارتباط با مرگ مغزی و اهدای عضو بر نگرش و آگاهی دانشجویان پرستاری»، مجله پرستاری مراقبت ویژه، 3(3): 112-109.
عباسی، زینب و پیمان، اکرم (1391). «بررسی مرگ مغزی و پیوند اعضاء در ایران»، فصلنامه حقوق پزشکی، 6(20): 43-54
عابدی، حیدر علی؛ محمدی، محبوبه و عبدیزدان، غلامحسین (1391). «تجارب خانواده‌های بیماران مرگ مغزی از ارتباط و آشنایی با خانواده و فرد گیرنده‌ی عضو»، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 13(1): 98-91.
عبدالهی، محمد (1383). «جامعه­شناسی بحران هویت»، مجله نامه پژوهش، 1(2 و 3): 83-63.
عبدالهی، محمد و شکرایی­فرد، لیلا (1386). «تحلیل جامعه‌شناسی اهدای عضو و بافت پس از مرگ مغزی در بین شهروندان تهرانی»، فصلنامه علوم اجتماعی، 37: 38-1.
قادی پاشا، مسعود؛ نیکیان، یدالله؛ صالحی، محمد و تاج­الدینی، زهره (1387). «بررسی نگرش پزشکان نسبت به اهدای عضو و میزان آگاهی از قوانین و مقررات و روند انجام آن در مرگ مغزی»، مجله پزشکی قانونی، 14(50): 116-112.
گل­نژاد، توران (1374). بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد کارکنان بخش درمانی بیمارستان­های شهر تهران در مورد پیوند اعضا و اهدای عضو، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه علوم پزشکی.
گیدنز، آنتونی (1384). جامعه­شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
متولی‌زاده، سعید و زکیانی، شعله (1386). «مرگ مغزی و اهداء عضو»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 9(2(پی در پی 22)): 5-6.
مجتهدی، یوسف (1394). چالش مفهوم عضو در حقوق ایران با تأکید بر نقد رای وحدت رویه شماره 740-18/1/1394 دیوان عالی کشور، پنجمین همایش سراسری طب و قضا، قانون مجازات اسلامی از منظر پزشکی قانونی، ساری 29-27 آبان ماه.
محسنی، منوچهر (1382). جامعه­شناسی پزشکی، تهران: طهوری.
محسنی، منوچهر (1379). بررسی آگاهی­ها و نگرش­ها و رفتارهای اجتماعی-فرهنگی در ایران، تهران: دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی.
مقدم، سمیه (1391). بررسی جامعهشناختی نگرش زنان به مسائل اجتماعی مربوط به خودشان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
مهدی الشریف، محمد؛ میرشکاری، محمدحسن و جلیلی، مهدی (1393). «مشروعیت و ماهیت قراردادی پیوند عضو از انسان زنده»، فصلنامه اخلاق پزشکی، 8(31): 190-149.
منظری، زهرا سادات (1390). فرآیند مواجه با اهدای عضو در خانواده بیماران مرگ مغزی و طراحی مدل پرستاری، رساله­ی دکترای تخصصی (p.h.D)، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
ودادهیر، ابوعلی؛ جواهری، فاطمه و عباسی خودلان، فرزاد (1392). مطالعه عوامل اجتماعی- فرهنگی مؤثر در گرایش به اهدای اعضای بدن (نمونه موردی افراد 18 سال به بالا شهر کاشان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی مولی.
Bilgel, H. (2004). “A survey of the public attitudes towards organ donation in a Turkish community and of the changes that have taken place in the 12 years”, Journal of Transplant International , vol. 17: 126-130
Kesselring, A.; Kainz, M. and Kiss, A. (2007). “Trumatic Memories Of Relatives Regarding Brain­death, Request For Organ Donation And Interactions With Professionals In The ICU”. Amrican journal of Transplantatin Proceedings, 7: 211-217.
Kim, JR.; Elliott, D. and Hyde, C. (2004). “The influence of sociocultural factors on organ donation and transplantation in korea: findings from key informant interviews”. Journal Transcult Nurs; 15: 147-154.
Lopez, JS.; Martinez, MJ.; Scandroglio, B. and Martinze Garcia, JM. (2008). “Family Perception Of The Process Of Organ Donation Qualitative Psychosocial Apalysis Of The Subjective Interpretation Of Donor And Nondonor Families”. SpamjournalPsychologic, 11(1): 125-136.
Martinez, J.; López, JS.; Martín, AMartín, MJ.; Scandroglio, B. and Martín, JM. (2001). “Organ donation and family decision-making within the Spanish donation system”, Journal social science & medicine, 53: 405-421.
Sque, M.; Long, T.; Payne, S. and Allardyce, D. (2008). “Why Relatives do not Donate Organs for Transplant: Sacrifice ‘or’ Gift of Life”, Journal of Advanced Nursing, 61(2): 44-134.
Siminof, LA.; Mercer, MB.; Graham, G. and Burant, C. (2007). “The Reasons Families donate Organ for Transplantation: Implication for Policy and Practice. Journal trauma Acute Care Surg, 62: 969-978.
Sanner, MA. (2007). “Tow perspectives on organ donation: experiences of potention donor families and intensive care physicians of the same event”. Journal Critcare, 22(4): 296-304.
Shu-HsunChu. (2001). “Impact of cadaveric organ donation on tawanese donor familie”. Journal Psychosomatic Medicine, 63: 67-78.
Sque, M.; Long, T. and Payne, S. (2005). “Organ donation: key factors influencing families decision making”. Journal of TransplantationProceedings, 37(2): 543-546.