تجربه جوانی و تولید فضای اجتماعی: مردم‌نگاری انتقادی پرسه‌زنی جوانان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: خیابان پاسداران شهر سنندج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان

2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی

چکیده

سیطره‌ی سرمایه‌داری بر زندگی روزمره و میل آن به سامان­دهی حیات عمومی/خصوصی همواره از رهگذر سازماندهی فضا تحقق یافته است. ازجمله فضاهای سازماندهی­شده فضاهای شهری­اند که هویت­یابی، لذت­جویی، معناسازی و کلاً تعامل­های روزمره‌ی افراد را تنظیم و کنترل می­کنند. در شهر سنندج خیابان پاسداران یگانه خیابانی است که دارای حال­وهوایی متفاوت است. پژوهش حاضر کوشیده است تا این تولید فضای شهری را با تکیه بر دستگاه مفهومی لوفور و به‌کارگیری روش مردم­نگاری انتقادی تحلیل کند. برای انجام این کار از چند مجرا وارد میدان مطالعه شده­ایم: مصاحبه‌ی عمیق و فوکوس گروپ با پرسه­زنان (جوانان ١٨-٣٠ سال)، مشاهده‌ی مستقیم فضا و مشاهده‌ی مشارکتی. تحلیل تماتیک داده­ها نشان­گر آن است که پراکتیس­ها، قواعد و بازنمایی‌های فضایی حاکم بر این خیابان از پرسه­زنانِ جوان «سوژه­هایی مدگرا» ساخته و عمل فراخواندن جوانان به پذیرش گفتار مصرف­گرایی را با موفقیت انجام می­دهد. این فضا با «اِعمال تدابیر خُرد انضباطی» بر جوانان آنها را غرق در زندگی روزمره‌ی خیابانی می­کند که تماماً متناسب با قواعد خود فضا شکل گرفته است. جوانان در متن این نوع ساختارها و سامانه‌های فرهنگی حاکم به عمل «نمایش جوانی» (نمایش مردانگی و نمایش زنانگی) دست می­زنند؛ اما این عمل گویای هیچ­گونه مقاومت رادیکالی در برابر قواعد فضا نیست. به­علاوه، این نمایش جوانی پیوندی ناگسستنی با سن­وسال جوانان دارد و همین نشان می­دهد که «تجربه­کردن زندگی» در این فضا به­هیچ­رو دال بر گشودگی خود فضا نیست. آنچه بر این فضا سیطره دارد ساختارهای اجتماعیِ «مناسبات سرمایه­» است که به میانجی ساختارهای فرهنگی حاکم، تجربه جوانی را تولید و بازتولید می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The expeience of the youth and the production of social space: critical ethnography of the flanour in urban spaces (case study: Sanandaj)

نویسندگان [English]

  • Jamal Mohamadi 1
  • jahanghir mahmoodi 2
1 Associate professor of Sociology at University of Kurdistan
چکیده [English]

According to Lefebvre’s theory of space, the dominance of capitalism on everyday life and its tendency to organize private/public life, leisure time, consumptive activities and symbolic interactions has always been actualized through managing spaces. The most obvious organized spaces in late modernity are urban spaces which can regulate and control the processes of sense-making, identification, getting pleasure and all the usual interactions of people. In Sanandaj, Pasdaran is the only street that owes these attributes and has a different atmosphere. This research attempts to analyze this special difference through relying on Lefebvre theory and using critical ethnography. For doing this and to describe the everyday experiences of flaneurs, we have used various techniques: deep interviews with flaneurs (18-26 age), direct observation, participatory observation and semiotic analysis of some images. The thematic analysis of data, gathered through interviews and participatory observation along with semiotic analysis of some images, show that practices, regulations and special representations in this street make individuals “subjects of emulation”, means that urban space as ideology has been successful in interpllating the youth to accept consumption discourse. This space, through “imposing micro disciplines”, makes the youth to accept a kind of everydayness that is structured according to the special regulations thoroughly. The youth “represent youth” in the context of this everyday life, but this is not a kind of resistance to the special practices and regulations. This space is dominated by capitalistic images and is not at all an open space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • consumptive activities
  • practices
  • regulations
  • special representations
  • of resistance

مراجع

الدن، استوارت (١٣٩٤). سیاست فضا وجود دارد، زیرا فضا سیاسی است، در درآمدی بر تولید فضا، ترجمه آیدین ترکمه، تهران: نشر تیسا.
بارکر، کریس (١٣٩١). مطالعات فرهنگی: نظریه و عملکرد، ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بنت، اندی (١٣٨٦). فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه لیلا جوافشانی، تهران: نشر اختران.
توانا، سهیل (١٣٩٤). «پرسه‌زنی، جامعه‌شناسی انتقادی و زندگی روزمره (نمونه موردی: خیابان گلسار شهر رشت)»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 11(41): ٣٩-٦٨.
دوسرتو، میشل (١٣٨٢). راه رفتن در شهر، در مطالعات فرهنگی (مجموعه مقالات)، سایمون دورینگ، ترجمه شهریار واقفی‌پور، نیما ملک محمدی، تهران: نشر تلخون
رهبری، لادن و شارع‌پور، محمود (١٣٩٣). «جنسیت و حق به شهر: آزمون نظریه لوفور»، جامعه‌شناسی ایران، سال ١٥، شماره 1، 24-46.
ژلینتین، آندری (١٣٩٤). تولید فضای هانری لوفور، در درآمدی بر تولید فضا، ترجمه آیدین ترکمه، تهران: انتشارات تیسا.
شفیعی، معصومه و علی‌خواه، فردین (١٣٩٣). «فضا و بازتولید قدرت: مطالعه‌ای درباره تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌های تهران»، تحقیقات فرهنگی ایران، 7 (شماره ١(پیاپی٢٥)): ١٢٢-٩٥.
کاظمی، عباس و اباذری، یوسف (١٣٨٣). «زندگی روزمره و مراکز خرید در شهر تهران»، مجله انسان‌شناسی، 3(6): ١١٦-٩٧.
کاظمی، عباس (١٣٨٨). پرسه‌زنی و زندگی روزمره ایرانی، تهران: نشر آشیان.
گاتدینر، مارک (١٣٩٤). مارکس زمان ما: لوفور و تولید فضا، در درآمدی بر تولید فضا، ترجمه آیدین ترکمه، تهران: نشر تیسا.
لاجوردی، هاله (١٣٨٤). «نظریه‌های زندگی روزمره»، نامه علوم اجتماعی، 26: ١٤٠-١٢٣.
لوفور، هانری (١٣٩٤). فضا، فرآورده اجتماعی و ارزش مصرفی، درآمدی بر تولید فضا، ترجمه آیدین ترکمه، تهران: نشر تیسا.
محمدپور، احمد و بهمنی، مریم (١٣٨٩). «زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها»، دو فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 12(47): ٤١-٧٢.
Habersack, S. (2010). The lived space of the youth: the social production and reproduction of urban space at night in Pune, India, University of Wien.
Highmore, B. (2002). Everyday Life and Cultural Theory, London: Routledge.
Lefebvre, H (1971). Everyday Life in the Modern World, London: Allen Lane the Penguin Press.
Lefebvre, H. (1991). The production of space, Oxford: Blackwell.
Merrifield, A. (2006). Henri Lefebvre: A Critical Introduction, London & New York: Taylor & Francis Group.
Schmidt, C. (2008). Henri Lefebvre Theory of the production of space: Towards a three-dimensional dialectic, in Space, Difference, Everyday life, London: Routledge.
 
 
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 7، شماره 12
شهریور 1397
صفحه 45-69

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار