بررسی ارتباط بین ابعاد دینداری و سرمایه روانشناختی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهد

3 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی

چکیده

دینداری پدیده‌ای است که از همان ابتدای پیدایش انسان‌ها در روند تحول جوامع تأثیرگذار بوده است و به موضوعی اساسی و مهم در روند زندگی افراد تبدیل شده است؛ اما از آن‌جایی‌که دینداری در سلامت روان انسان تأثیرگذار است مقاله حاضر در نظر دارد، سرمایه روانشناختی دانشجویان و نقش دینداری آنان را در توسعه این مفهوم مورد بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر، به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه با حجم نمونه 405 نفر در بین دانشجویان دانشگاه تبریز در تمامی مقاطع تحصیلی در سال 94-93 انجام گرفته و از روش نمونه­گیری طبقه­ای تصادفی استفاده شده است. برای تحلیل داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
    یافته­ ها نشان داد که بین دینداری و سرمایه روانشناختی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. به‌بیان‌دیگر، نتایج بیانگر وجود ارتباط مثبت و معنی­دار بین ابعاد متغیر دینداری (مناسکی، تجربی و پیامدی) و ابعاد سرمایه روانشناختی (عزت‌نفس، خودکارآمدی و کانون کنترل) بود. براساس نتایج تحقیق، میانگین نمره دانشجویان برای سرمایه روانشناختی (31/74%)، متوسط رو به بالا ارزیابی شده است. در این تحقیق بعد خودکارآمدی (94/74%) بیشترین میانگین را در ابعاد سرمایه روانشناختی به خود اختصاص داده است. همچنین براساس نتایج تحقیق، سرمایه روانشناختی بیش از همه از بعد مناسکی (355/0= beta) متغیر دینداری متأثر است. در نهایت نتایج بیانگر آن بود که 17 درصد از واریانس متغیر سرمایه روانشناختی، توسط متغیر دینداری قابل تبیین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Relationship between Dimensions of religiosity and Psychological Capital (Case Study: Students of Tabriz University)

نویسندگان [English]

  • hossein mirzaie 1
  • mojtaba mirzaee 2
  • laleh fathi 3
1 Assistant Professor of Sociology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Ph.D. Candidate of Economic Sociology and Development, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
3 Master of Science in Sociology, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Psychological capital as a force for progress, improve individual performance, increased leverage, improving the performance of organizations, institutions and human settlements, increase revenue and competitive advantage, leading to accelerating economic gears communities. The present paper intends to study the Psychological capital of the students and the role of religion in the development of the concept of society members’ religiosity. The method of the present study is survey method and is conducted by using a questionnaire with 405 students as sample among students of Tabriz University in 1393-1394. To fulfill the process, stratified random sampling method is used. For data analysis, Pearson correlation and multiple regression was used. Findings of this paper suggest that there is a positive and significant relationship between religiosity and psychological capital That is, the increasing religiosity leads to an increase in Psychological capital. In addition, the results indicate a significant positive relationship between psychological capital aspects (self-esteem, self-efficacy and locus of control) and dimensions of religion (ritual, experimental, and outcomes The results also show the intermediate to high mean score for the psychological capital of students The authors of the present survey conclude the highest average is allocated to a self-efficacy among the psychological capital dimensions. Also based on research results, psychological capital is mainly affected by the ritual aspect of religiosity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological Capital
  • religiosity
  • Self-Esteem
  • ritual aspect of religion publications
ابراهیم مداحی، محمد و صمدزاده، منا و کیخای فرزانه، محمد مجتبی (1390). «بررسی ارتباط میان جهت‌گیری مذهبی و بهزیستی روانشناختی در دانشجویان»، فصلنامه روانشناسی تربیتی، 2(1): 63-53.
افشانی، سید علیرضا و خرم­پور، یاسین و ممبینی، سجاد (1393). «بررسی رابطه دین و خودشکوفایی»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، 3(1): 29-52.
امام جمعه­زاده، سید جواد و محموداوغلی، رضا و عیسی­نژاد، امید (1389). «بررسی رابطه دینداری و مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه اصفهان»، پژوهشنامه علوم اجتماعی، 6(1): 34-7.
باقری‌پور، اشرف (1389). «یونگ و روانشناسی دین»، پژوهش‌های فلسفی، 18: 155-179.
بخشی ارجنکی، بتول و شریفی، طیبه و قاسمی پیربلوطی، محمد (1393). «بررسی رابطه بهزیستی روان‌شناختی با نگرش دینی، عزت‌نفس و سرسختی روان‌شناختی با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه دولتی شهرکرد»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، 3(3): 69-60.
بهادری خسروشاهی، جعفر و هاشمی نصرت­آباد، تورج و باباپورخیرالدین، جلیل (1391). «رابطه سرمایه روانشناختی با سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز»، مجله تخصص پژوهش و سلامت، 2(1): 153-145.
بهادری خسروشاهی، جعفر و هاشمی نصرت آباد، تورج و بیرامی، منصور (1391). «رابطه سرمایه روانشناختی و ویژگیهای شخصیتی با رضایت شغلی در کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز»، دوماهنامه پژوهنده، 17(6): 318-312.
بهرامی دشتکی، هاجر (1389). «معنا و معنویت از دیدگاه روانشناسان»، فصلنامۀ علوم تربیتی راه تربیت، 10: 143-160.
جی واتسن، پل (1377). «روانشناسی دین در جوامع مسلمین، ترجمه: پونه بناکار حقیقی»، نشریه قبسات، (شماره 8 و 9): 71-52.
چراغی، مونا و مولوی، حسین (1385). «رابطه بین ابعاد مختلف دینداری و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه اصفهان»، مجله پژوهش‌های تربیتی و روانشناختی دانشگاه اصفهان، 2(3) پیاپی 6: 22-1.
حبیب­وند، علی مراد (1387). «رابطه جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی»، روانشناسی دین، 1(3): 79-107.
دباغی، پرویز (1388). «بررسی نقش معنویت و مذهب در سلامت»، مجله دانشکده پیراپزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 4(1): 4-1.
شعاع کاظمی، مهرانگیز و مؤمنی جاوید، مهرآور (1390). « بررسی مقایسه‌ای و رابطه‌ای رفتار جرأتمندانه، عزت نفس و جهت‌گیری مذهبی دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19(12): 190-169.
صابری نجف‌آبادی، ملیحه (1389). «تأملی بر آراء ویلیام جیمز در پرتو نقد کتاب روانشناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمز»، عیار، 23: 59-76.
صدری، جمشید و جعفری، علیرضا (1389). «بررسی رابطۀ باورهای مذهبی با سلامت روان»، فصلنامۀ علوم رفتاری، 2(2): 123-138.
عباس­زاده، محمد و میرزائی، مجتبی (1393). «نقش دین در توسعه شبکه‌های اعتماد اجتماعی دانشجویان»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 4(2): 224-199.
عباس­زاده، محمد و میرزائی، مجتبی (1394). «مطالعه نقش مداخله‌گرایانه سرمایه اجتماعی و سرمایه روانشناختی در تأثیرگذاری فرآیند جامعه‌پذیری بر دینداری»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی دین و ارتباطات، 22(1): 122-87.
عباس­زاده، محمد و علیزاده اقدم، محمد باقر و موسوی، آرزو (1393). «مطالعه نقش مداخله گرایانه سازه عزت نفس در تاثیرگذاری دینداری بر هراس اجتماعی»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای جامعه شناسی معاصر، 3(5): 99-71.
علوی، سید حمیدرضا (1385). «بررسی رفتار دینی و عوامل مرابط با آن در نوجوانان دبیرستان‌های کرمان»، نشریه تربیت اسلامی، 2: 164-143.
علیپور، احمد؛ آخوندی، نیلا؛ صرامی فروشانی، غلامرضا؛ صفاری­نیا، مجید و آگاه هریس، مژگان (1392). «بررسی اثربخشی مدل مداخله سرمایه روانشناختی بر سلامت کارشناسان شاغل در شرکت ایران‌خودرو دیزل»، دو ماهنامه سلامت کار ایران، 10(4): 24-16.
فروهر، محمد و هویدا، رضا و جمشیدیان، عبدالرسول (1390). «تبیین سرمایه روانشناختی و کارآفرینی سازمانی اعضای هیئت علمی دانشگاه»، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 2(8): 100-83.
کوشکی، شیرین و خلیلی فرد، مهدی (1389). «نگرش مذهبی و منبع کنترل»، مجلهاندیشهورفتار، 4(15): 65-58.
محمدی، سید داوود و مهرابی­زاده، مهناز (1385). «ارتباط نگرش مذهبی با مکان کنترل و نقش جنسیت»، فصلنامهپژوهش‌هایروانشناختی، 9(18): 93-85.
میرکوهی، مهدی و خرمایی، احسان (1390). «رابطه دینداری و سلامت روان در نوجوانان»، فصلنامه علوم رفتاری، 131-115.
نازک تبار، حسین و زاهدی، محمد جواد و نایبی، هوشنگ (1385). «نقش دینداری در ممانعت از بزهکاری جوانان شهر تهران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 6(22): 257-233.
نجاتی، عثمان (1384). قرآن و روانشناسی، ترجمه عباس عرب، مشهد: انتشارات آستان قدس.
هدایتی، بنت‌الهدی و فاتحی­زاده، مریم­السادات و آکوچکیان، احمد (1387). «بررسی تأثیر آموزش اسلام محور به والدین بر عزت‌نفس نوجوانان»، دو فصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 1(2): 138-117.
همایی، رضوان (1388). «نقش پدر، مادر و فرد در ایجاد شخصیت دینی از نظر روان‌شناسی و قرآن»، فصلنامه زن و فرهنگ، 1(1): 43-55.
هویدا، رضا و مختاری، حجت اله و فروهر، محمد (1391). «رابطه سرمایه روانشناختی و مؤلفه‌های تعهد سازمانی»، مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 2(2):43-56.
یاسمی­نژاد، پریسا و گلمحمدیان، محسن و سعیدی‌پور، بهمن (1389). «درآمدی بر رابطه‌ی دین و معنویت با روانشناسی با تکیه بر دیدگاه چند تن از روانشناسان مطرح»، قبسات، 15: 79-111.
 
Abbotts, J.; Williams, R.; Sweeting, H. and West, P. (2004). “Is going to church good or bad for you? Denomination, attendance and mental health of children in West Scotland”, Social Science & Medicine, 58: 645-656.
Farmer, M.; Trapnell, PD. and Meston, CM. (2008). “The relation between sexual behavior and religiosity subtypes: a test of the secularization hypothesis”, Archives of Sex Behavior, Springer
Frankl, V. (1984). Mans search for meaning: An Introduction to Logotherapy, New York: Simon and Schuster.
Paraschiva, P. and Nicoleta, M. (2011). “Way of Approaching Religiosity in Psychological Research”, The Journal of International Social Research, Issue. 18(4): 362-352.
Salleh, M. S (2012). “Religiosity in Development: A Theoretical Construct of an Islamic-Based Development”, International Journal of Humanities and Social Science, 2(14): 266-274.
Zhang, L. (2008). “Religious Affiliation, Religiosity, and Male and Female Fertility”, Demographic Research, 18(8): 233-262.