واکاوی کیفی عوامل و زمینه‌های خشونت علیه زنان با روش نظریۀ زمینه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران.

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران.

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

چکیده

در این پژوهش به‌صورت کیفی و با استفاده از روش نظریۀ زمینه‌ای به بررسی عوامل و زمینه‌های خشونت علیه زنان در خانواده پرداخته شده؛ لذا برای گردآوری اطلاعات و انتخاب مشارکت‌کنندگان برای انجام مصاحبه از نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده، که برای رسیدن به موارد مطلوب و اشباع نظری با ۲۱ نفر از زنان مورد خشونت قرار گرفته که به مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی شهرستان نهاوند مراجعه کرده‌اند، مصاحبۀ نیمه‌ساختار یافته به‌عمل آمد. بعد از بررسی محتوای اظهارات مشارکت‌کنندگان با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی، ۲۰ مقولۀ عمده و یک مقولۀ مرکزی یا هسته تحت‌عنوان «خشونت خانوادگی بازتاب ساختار نابرابری جنسیتی و اجتماعی» انتخاب و استخراج گردید. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که عوامل و زمینه‌هایی نظیر: اعتیاد شوهر، نگرش مردسالاری، بیکاری همسر و جامعه‌پذیری نقش‌های جنسیتی، به‌عنوان شرایط علّی و عواملی نظیر مشکلات و اختلالات شخصیتی شوهر، ازدواج اجباری و زودهنگام، مشاهده و تجربۀ خشونت و عدم‌حمایت خانواده و اطرافیان به‌عنوان شرایط زمینه‌ای و عواملی نظیر دخالت خویشاوندان و اطرافیان و تحصیلات پایین شوهر به‌عنوان شرایط مداخله‌گر در بروز و افزایش خشونت علیه زنان تأثیر داشته‌اند؛ هم‌چنین راهبردها و عکس‌العمل‌های مختلفی ازسوی مشارکت‌کنندگان در برابر خشونت شوهران، نظیر: تحمل خشونت، طلاق عاطفی، مقاومت و اقدام تلافی‌جویانه، درخواست طلاق و مراجعه به مراکز مشاوره و اورژانس اجتماعی اتخاذ گردید..

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Qualitative Analysis of Factors and Contexts of Violence Against Women Using Grounded Theory Method

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Hooshmand 1
  • Ali Roshanaei 2
  • Massoumeh Motlagh 3
1 PhD student of sociology of social issues of Iran, Department of Sociology, Islamic Azad University, Ashtian branch, Ashtian, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University, Ashtian branch, Ashtian, Iran
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University, Ashtian branch, Ashtian, Iran.
چکیده [English]

This research has investigated the factors and consequences of violence against women in a qualitative manner using grounded theory methodology. In this research, purposeful sampling was used to collect information and select participants for conducting interviews. Until the desired cases and theoretical saturation were reached, 21 women who were subjected to violence, who referred to the social welfare emergency service center of Nahavand city, in-depth interview and Semi-structured to It was done. After analyzing and checking the content of the interviews and statements of the abused women, using open coding, primary concepts were selected and 20 major categories were selected in the axial coding and one central or core category was selected and extracted in the selective coding. The results of this research show that different conditions and contexts are influential in the occurrence and increase of family violence. that factors such as husband’s addiction, patriarchal attitude, wife’s unemployment and gender socialization as causal conditions and factors such as husband’s personality problems and disorders, forced and early marriage, observing and experiencing violence and lack of support from family and surrounding people as underlying conditions and factors such as interference Relatives and friends and education Husband’s inferiority complex has been effective as an intervening condition in husbands’ violence against women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Violence
  • Violence Against Women
  • Qualitative Study
  • Grounded Theory
  • Consequences of Violence

مراجع

- احمدی، بتول و همکاران، (1387). «دیدگاه زنان و مردان تهرانی و صاحب‌نظران درباره خشونت خانگی علیه زنان در ایران: یک پژوهش کیفی». مجلۀ دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 6 (2): 67-81. 
- احمدی، زیبا. (1399). «مطالعه تجربه زیسته زنان مبتلا به خشونت خانگی و کشف ریشه‌های اجتماعی آن در شهر همدان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا همدان. 
- احمدی، سیروس و همکاران. (1400). «خشونت علیه زنان: حاکمیت ایدئولوژی مردسالار و هژمونی سلطه مذکر (مطالعۀ موردی: زنان شهر بوشهر)». زن در توسعه و سیاست، 19 (4): 545-572. https://doi.org/10.22059/jwdp.2021.325102.1008028 
- اعزازی، شهلا، (1380). خشونت خانوادگی زنان کتک‌خورده. تهران: انتشارات سالی.
- اعزازی، شهلا، (۱۳۸۳). خشونت خانوادگی، خشونت اجتماعی (کتاب بررسی مسائل اجتماعی ایران). تهران: انتشارات پیام نور.
- جاوید، نورمحمد؛ و همکاران، (1387). «بررسی پدیدۀ همسر کشی زنان». مطالعات امنیت اجتماعی، 13: 149-170.
- حسینی، سید هادی؛ و همکاران، (1398). «تبیین جامعه‌شناختی خشونت علیه زنان: مطالعۀ تجربی». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 2: 411-432. doi: 10.22059/jisr.2019.250144.624.
- دانایی‌فرد، حسن؛ و امامی، سید مجتبی، (1386). «استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده بنیاد». اندیشه مدیریت راهبردی، 1 (2): 69-97.
- رئیسی، سمیه، (1391). «بررسی کیفی خشونت علیه زنان بلوچ ایرانشهر: کاربرد روش‌شناسی نظریۀ زمینه‌ای». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان. 
- زاهدی‌اصل، محمد، (1397). آسیب‌های اجتماعی از منظر مددکاری اجتماعی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی. 
- زنجانی‌زاده، هما؛ صالح‌آبادی، ابراهیم؛ و جعفریان‌یزدی، ندا، (1393). «بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر خشونت خانگی علیه زنان در مشهد». توسعۀ اجتماعی، 9 (2): 7-46.
- شکربیگی، عالیه؛ و مستمع، رضا، (1393). «فرا تحلیل مطالعات انجام شده پیرامون خشونت علیه زنان». جامعه‌شناسی ایران، 15 (2): 153-177.
- صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله، (1386). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی). تهران: سمت. 
- علیوردی‌نیا، اکبر؛ و همکاران، (1390). «تحلیل اجتماعی خشونت شوهران علیه زنان: مدلی نظری و آزمونی تجربی». مسائل اجتماعی ایران، 2 (2): 95-127.
- غلامی، علی، و همکاران، (1396). «واکاوی عوامل مؤثر بر خشونت علیه زنان متأهل شهر اهواز». پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 11 (4): 117-155. 
- فلیک، اووه، (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ دوم، تهران: نشر نی. 
- محمدپور، احمد، (1400). ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. تهران: نشر لوگوس. 
- معظمی، شهلا، (۱۳۸۳). همسر کشی (کتاب مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی ایران). انجمن جامعه‌شناسی ایران، تهران: نشر آگه.
- میری آشتیانی، الهام، (۱۳۸۲). مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی مسائل اجتماعی ایران. تهران: فرهنگ گفتمان.
- هوشمند، مهرداد، (1384). «بررسی عدم استقبال اولیای دانش‌آموزان از کلاس‌های آموزش خانواده». فرهنگ همدان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، 11 (38 و 39): 168-194.
- Ahmadi, B.; Nasseri, S.; Alimohamadian, M.; Shams, M.; Ranjbar, Z. & Shariat, M. et al., (2008). “Views of Tehrani couples and experts on domestic violence against women in Iran: A qualitative research”. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research, 6 (2): 67-81 (In Persian).
- Ahmadi, S.; Hamidpoor, K.; Sedaghat, H. & karami, F., (2021). “Violence against Women: The Rule of Patriarchal Ideology and the Hegemony of Male Domination (Case study: Women in Bushehr”. Woman in Development & Politics, 19(4): 545-572. doi: 10.22059/jwdp.2021.325102.1008028 (In Persian).
- Ahmadi, Z., (2019). “Study of the lived experience of women suffering from domestic violence and discovering its social roots in Hamadan city”. Master’s thesis, Faculty of Economic and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan (In Persian).
- Aliverdinia, A. et al., (2011). “Social analysis of husbands’ violence against women: a theoretical model and an experimental test”. Iranian Social Issues Quarterly, 2(2): 95-127 (In Persian).
- Danaeifard, H. & Emami, S., (2007). “Qualitative Research Strategies: A Reflection on Grounded Theory”. Management Thought, 1 (2): 97-69 (In Persian).
- Ezazi, Sh., (2001). Family violence, batterab women. Tehran: Sali (In Persian).
- Ezazi, Sh., (2004). Family violence, social violence (a book on Iran’s social issues). Tehran: Payam Noor  (In Persian)
- Flick, O., (2009). An introduction to qualitative research. Translated by: Hadi Jalili, second edition, Tehran: Ney (In Persian)
- Gholami, A. et al., (2016). “Analysis of factors affecting violence against married women in Ahvaz city”. Sociological Research Quarterly, 12(2): 117-155 (In Persian).
- Hooshmand, M., (2005). “Investigation of parents’ lack of acceptance of family education classes”. Hamedan Culture Quarterly, Hamedan Province General Department of Culture and Islamic Guidance, 6(22): 168-194 (In Persian).
- Hosseini, S. H.; Mohseni, R. A. & Firozjaeian, A. A., (2019). “The Sociological Explanation of Violence against Women (An Experimental Study)”. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 8(2): 411-432. https://doi.org/10.22059/jisr.2019.250144.624 (In Persian).
- Javid, N., (2008). “Investigation of the phenomenon of wife killing by women”. Social Security Studies Quarterly, 13: 149-170 (In Persian).
- Miri Ashtiani, E., (2003). An introduction to the pathology of Iran’s social problems. Tehran: Farhang Discourse (In Persian).
- Moazzami, Sh., (2004). Killing a wife (a collection of essays on Iran’s social harms). Iranian Sociological Association, Tehran: Agah (In Persian).
- Mohammadpour, A., (2021). Anti-Methodology: Philosophical Backgrounds and Practical Procedures in Qualitative Methodology. Tehran: Logos (In Persian).
- Patton, M. Q., (1986). Utilization – Focuced Evaluation. second edition, Newbury Park, CA, sage publication ltd.
- Raisi, S., (2011). “Qualitative investigation of violence against Baloch women of Iranshahr: application of grounded theory methodology”. Master’s thesis in Sociology, Shahid Bahonar University, Kerman (In Persian).
- Sediq Sarvestani, R., (2007). Social pathology (sociology of social deviations). Tehran: Samt (In Persian)
- SHekarbeygi, A. & Mostame, R., (2013). “Meta-Analysis Of Studies On Violence Against Women”. Iranian Journal of Sociology, 15(2): 153-177 (In Persian).
- Wright, E. O., (1997). Class counts: Comparative studies in Class analysis. Cambridge university press.
- Zahedi Asl, M., (2017). Social injuries from the perspective of social work. Tehran: Allameh Tabatabai University Press (In Persian)
- Zanjanizadeh, H.; Salehabadi, E. & Jafarian Yazdi, N., (2015). “Effect of Social Capital on Domestic Violence against Women in Mashhad”. Quarterly Journal of Social Development (Previously Human Development), 9(2): 7-46 (In Persian).
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 12، شماره 22
شهریور 1402
صفحه 371-398

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار