تحلیل جامعه‌شناختی قشربندی و تحرک اجتماعی (مطالعۀ موردی شهرستان خوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

2 کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

چکیده

مفهوم تحرک اجتماعی یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که با زندگی اجتماعی فرد در ارتباط می‌‌باشد و اشاره به حرکتی دارد که افراد به‌صورت جابه‌جا شدن در سطوح مختلف سلسله‌مراتب اجتماعی انجام می‌‌دهند. تحرک اجتماعی می‌‌تواند شرایط استفاده بهتر و مؤثرتری از استعدادهای اعضای یک جامعه را فراهم کرده و باعث ایجاد سهولت بیشتر در اجرای کارکردهای اجتماعی گردد. با توجه به اهمیت این مفهوم در زندگی اجتماعی افراد، مقالۀ حاضر سعی‌دارد با استفاده از دو رویکرد نظری متفاوت شامل: رویکرد نوسازی و رویکرد بازتولید اجتماعی، به مطالعۀ پویایی‌های موجود در حوزۀ قشربندی و تحرک اجتماعی بپردازد تا از این‌طریق عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر تحرک اجتماعی در شهر خوی را مشخص نماید. روش مطالعه در این پژوهش، کمّی و پیمایشی است و داده‌‌ها با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. جامعۀ آماری کلیۀ سرپرستان خانوار شهر خوی بوده که 382 نفر به‌عنوان نمونه ازطریق فرمول کوکران انتخاب شده‌‌اند. روش‌‌نمونه‌گیری نیز خوشه‌‌ای چندمرحله‌‌ای می‌‌باشد و داده‌‌ها با استفاده از نرم‌افزار Spss مورد تحلیل قرارگرفته‌‌اند. یافته‌‌های به‌دست آمده از آزمون رگرسیون خطی حاکی از آن است که متغیر سرمایۀ اقتصادی خانواده از طریق متغیرهای سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ فرهنگی و اخلاق کار بر تحرک اجتماعی تأثیر می‌‌گذارد؛ هم‌چنین، متغیر سرمایۀ فرهنگی خانواده نیز از طریق سرمایۀ فرهنگی فرد و اخلاق کار بر تحرک اجتماعی تأثیرگذار است. به‌طورکلی، رگرسیون چندگانۀ تحقیق بیانگر این می‌باشد که دو متغیر سرمایۀ فرهنگی فرد و اخلاق کار فرد درمجموع 23% از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌کنند؛ هم‌چنین، از این دو متغیر با توجه به مقدار بتای 29/0%، سرمایۀ فرهنگی نسبت به اخلاق کار تأثیر بیشتری برروی تحرک اجتماعی افراد داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of Stratification and Social Mobility (Case Study of Khoy City)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mobaraki 1
  • Mohammad Salman Qaemizadeh 1
  • Morteza Mahmudzade 2
1 Assistant Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Master of Science in Social Science Research, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

The concept of social mobility is one of the most important concepts that is related to a person’s social life and refers to the movement that people make by moving in different levels of the social hierarchy. Social mobility can provide conditions for better and more effective use of the talents of the members of a society and make it easier to perform social functions. Considering the importance of this concept in people’s social life, this article tries to use two different theoretical approaches including; The approach of modernization and the approach of social reproduction will study the existing dynamics in the field of stratification and social mobility in order to determine the social factors affecting social mobility in the city of Khoy. The study method in this research is quantitative and survey, and the data was collected using a questionnaire tool. The statistical population was all the household heads of Khoy city, 382 people were selected as a sample through Cochran’s formula. The sampling method is a multi-stage cluster and the data was analyzed using Spss software. The findings obtained from the linear regression test indicate that the economic capital variable of the family affects social mobility through the variables of social capital and cultural capital and work ethic. Also, the family’s cultural capital variable has an effect on social mobility through the individual’s cultural capital and work ethic. In general, the multiple regression of the research shows that the two variables of the individual’s cultural capital and the individual’s work ethic explain a total of 23% of the changes in the dependent variable. Also, of these two variables, according to the beta value of 0.29%, cultural capital has a greater impact on people’s social mobility than work ethics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Mobility
  • Social Stratification
  • Modernization Approach
  • Social Reproduction Approach
  • Occupational Mobility
  • Work Ethic
  • Social Capital
  • Cultural Capital
  • Khoy City

مراجع

- ازکیا، مصطفی؛ و غفاری، غلامرضا، (1384). جامعه‌‌شناسی توسعه. تهران: نشر کلمه.
- آبراکرامبی، نیکلاس؛ هیل، استفن؛ و ترنر، برایان اس، (1370). فرهنگ جامعه‌شناسی. ترجمۀ حسن پویان، تهران: انتشارات چاپخش.
- تافلر، آلوین، (1370). جابه‌جایی در قدرت: دانایی و ثروت و خشونت در آستانه قرن بیست و یکم. ترجمۀ شهین‌‌دخت خوارزمی، تهران.
- توسلی، غلام‌عباس، (1383). «تحلیلی از اندیشۀ بوردیو دربارۀ فضای منازعه‌آمیز اجتماعی و نقش جامعه‌شناسی». نامۀ علوم اجتماعی، 23: 25-1.
- دواس، دی. ای، (1383). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمۀ، هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
- رفیع‌‌پور، فرامرز، (1384). توسعه و تضاد. تهران: نشر شرکت سهامی انتشار، چاپ ششم.
- شارع‌پور، محمود؛ خوش‌فر، غلامرضا، (1383). «رابطه سرمایۀ فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان». نامه علوم اجتماعی. 20: 147-133.
- لاور، رابرت. اچ، (1373). دیدگاه‌‌هایی دربارۀ دگرگونی اجتماعی. ترجمۀ کاووس سید امامی، تهران: نشر دانشگاهی.
- لهسایی‌‌زاده، عبدالعلی، (1382). جامعه‌شناسی جهان سوم. شیراز: انتشارات نوید.
- معصومی‌‌راد، رضا، (1393). تحرک اجتماعی. تهران: نشر مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
- معیدفر، سعید، (1380). فرهنگ کار. تهران: مؤسسه کار وتأمین اجتماعی، مجموعۀ متون آموزشی، شمارۀ 9.
- Abracrombie, N.; Hale, S. & Turner, B. S., (1991). Culture of Sociology. translated by: Hasan Pouyan, Tehran: Chapakhsh Publications. (InPersian)
- Abraham Crombie, N.; Hale, S. & Turner, B. S., (1370). Culture of Sociology. Translated by: Hasan Pouyan, Tehran, Chapakhsh Publishing House.
- Althusser, L., (2008). Louis Althusser on Ideology. Radical Thinkers. London: Verso.
- Au, W., (2008). Unequal By Design: High-Stakes Testing and the Standardization of Inequality. NY: Routledge
- Bernardi, F. & Ballarino, G., (Eds.). (2016). Education, occupation and social origin: A comparative analysis of the transmission of socio-economic inequalities. Cheltenham, UK; Northampton, MA: Edward Elgar Publishing Limited.
- Blau, P. M. & Duncan, O. D., (1967). The American Occupational Structure. New York: Wiley and Sons
- Bourdieu, P., (1994). In Other Words: Essays Towards a Reflexive Sociology. Polity Press, Cambridge, UK.
- Breen, R.; Luijkx, R.; Müller, W. & Pollak, R., (2009). “Nonpersistent Inequality in Educational Attainment: Evidence from Eight European Countries”. The American Journaof Sociology, 114(5): 1475–1521.
- Brezis, E. S. & Hellier, J., (2017). “Social mobility at the top and the higher education system”. European Journal of Political Economy, S0176-2680(16): 30116-1
- Bukodi, E.; Paskov, M. & Nolan, B., (2020). “Intergenerational class mobility in Europe: a new account”. Soc. Forces, 98: 941–972. https: //doi.org/10.1093/sf/soz026.
- Burgess, S.; Dickson, M. & Macmillan, L., (2020). “Do selective schooling systems increase inequality?”. Oxf. Econ. Pap., 72 (1): 1–24. doi: 10.1093/oep/gpz028 
- Cappeliez, S. & Johnston, J., (2013). “From meat and potatoes to real-deal rotis: exploring everyday culinary cosmopolitanism”. Poetics,  41 (5): 433–455.
- Corell, M.; Chen, Y.; Friberg, P.; Petzold, M. & Lofstedt, P., (2021). Does the family affluence scale reflect actual parental earned income, level of education and occupational status? A validation study using register data in Sweden. BMC Publ., Health 21. 
- Daenekindt, S. & Roose, H., (2014). “Social mobility and cultural dissonance”. Poetics, 42: 82–97. https://doi.org/10.1016/j.poetic.2013.11.002
- Destin, M., (2020). “The double-edged consequences of beliefs about opportunity and economic mobility”. Future Child., 30: 153–163. https: //doi.org/10.1353/foc.2020.0001.
- Devas, D. A., (2004). Survey in social research. Translation: Hoshang Naibi, Tehran: Ni publication.
- Dickson, M. & Macmillan, L., (2020). Social Mobility and Higher Education: are grammar schools the answer?
- Duncan, O. D., (1979). “How destination depends on origin in the occupational mobility table”. American Journal of Sociology, 84 (4): 793–803.
- Erickson, B. H., (1996). “Culture, class, and connections”. American Journal of Sociology, 102 (1): 217–251.
- Ezekia, M. & Ghafari, G., (2004). Sociology of Development. Tehran, Kalema Publishing (In Persian).
- Finn, P. J., (2007). Teacher education with an attitude: preparing teachers to educate working-class students in their collective self-interest. SUNY Press.
- Giroux, H. A., (2001). Theory and resistance in education: towards a pedagogy for the opposition. USA: Greenwood Publishing Group.
- Hughes, J. A.; Sharrock, W. W. & Martin, J. P., (2003). Understanding classical sociology: Marx, Weber, Durkheim. California: Sage Publications.
- Jerrim, J.; Chmielewski, A. & Parker, P., (2015). “Socioeconomic inequality in access to high status colleges: a cross-country comparison”. Res. Soc. Stratif. Mobil., 42: 20–32
- Kvasny, E., (2006). “Social reproduction and its applicability for community informatics”. Journal of Community Informatics, 2(2): Retrieved March 21, 2009 from http: //cijournal. net/index.php/ciej/article/view/342/248.
- Lahire, B., (2008). “The individual and the mixing of genres: cultural dissonance and self-distinction”. Poetics, 36 (2): 166–188. 10.1007/978-1-84800-332-3_8
- Lahire, B., 2011 (2001). The Plural Actor. The Polity Press, Cambridge, UK.
- Laver, R. H., (1373). Views on social transformation. Translated by: Kavos Seyyed Emami, Tehran: Academic publication.
- Lehsai-zadeh, A. A., (2012). Sociology of the Third World. Shiraz: Navid Publications.
- Lauer, R. H., (1994). Views on social transformation. translated by: Kavos Seyyed Emami, Tehran: university publication. (In Persian).
- Lehsaizadeh, A., (2003). Third World Sociology. Shiraz: Navid Publications (In Persian).
- Lucas, S., (2009). “Stratification theory, socioeconomic background, and educational attainment: a formal analysis”. Ration. Soc., 21: 459–511. https://doi.org/10.1177/1043463109348987
- Macris, V., (1998). “The Ideological Conditions of Social Reproduction”. Journal for Critical Education Policy Studies, 9 (1): 1740-2743.
- Marginson, S., (2016). “Higher education, economic inequality and social mobility: Implications for emerging East Asia”. International Journal of Educational Development, EDEV 1858: 8.
- Marginson, S., (2016). “The worldwide trend to high participation higher education: dynamics of social stratification in inclusive systems”. Higher Education, 72: 413–435.
- Masoumi-Rad, R., (2014). Social Mobility. Tehran: Publication of the Institute of Comprehensive and Specialized Population Studies and Management. (In Persian)
- McClelland, D. C., (1985). Human Motivation. Glenview, IL: Scott Foresman.
- Moaidfar, S., (2001), Work Culture, Tehran, Institute of Labor and Social Security, educational texts collection, number 9. (In Persian)
- Peterson, R. A., (2005). “Problems in comparative research: the example of omnivorousness”. Poetics, 33 (5): 257–282. https://doi.org/10.1016/j.poetic.2005.10.002
- Rafipour, F., (2005). Development and Conflict. Tehran: Publishing company, 6th  edition. (In Persian).
- Sharapour, M. & Khoshfar, G., (2004). “The relationship between cultural capital and the social identity of youth”. Social Science Journal, 20: 133-147. (In Persian).
- Shavit, Y.; Arum, R. & Gamoran, A., (Eds.), (2007). Stratification in Higher Education: A Comparative Study. Stanford University Press, Stanford.
- Small, R., (2005). Marx and education. England: Ashgate Publishing, Ltd.
- Tavasli, G. A., (2004). “An analysis of Bourdieu’s thought about the conflictual social environment and the role of sociology”. Social Sciences Letter, 23: 1-25. (In Persian).
- Taffler, A., (1991). Shift in Power: Knowledge, Wealth and Violence on the Brink of the  21st Century. translated by Shahin Dekht Khorazmi, Tehran.(In Persian).
- Torres, C. A. & Antikainen, A., (2002). The international handbook on the sociology of education: an international assessment of new research and theory. MD: Rowman & Littlefield.
- Triventi, M., (2013). “The role of higher education stratification in the reproduction of social inequality in the labor market”. Res. Soc. Stratif. Mobil., 32: 45–63. https://doi.org/10.1016/j.rssm.2013.01.003
- Triventi, M., (2013). “Stratification in higher education and its relationship with social inequality: a comparative study of 11 European countries”. Eur. Sociol. Rev. 29 (3): 489–502. https://doi.org/10.1093/esr/jcr092
- Venkataramani, A.; Daza, S. & Emanuel, E., (2020). “Association of social mobility with the income-related longevity gap in the United States: a cross-sectional, county-level study”. JAMA Intern. Med., 180: 429–436. https: //doi.org/10.1001/ jamainternmed.2019.6532.
- Walker, E. (2003). “Race, Class, and Cultural Reproduction”. Critical Theories in Urban Education. 5 (2): (Jan., 1999): 37-53.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 12، شماره 22
شهریور 1402
صفحه 239-280

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار