فراتحلیل عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، گروه‌ علوم اجتماعی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

با توجه به آمار بالای جراحی زیبایی در کشور ایران در منطقۀ خاورمیانه، تحقیقات داخلی فراوانی در حوزۀ جامعه‌شناختی در رابطه با گرایش به جراحی زیبایی، در بین گروه‌های مختلف و با روش‌های متفاوت، انجام شده است. از آنجا که این تحقیقات به‌صورت منفرد و پراکنده هستند، هدف از پژوهش حاضر، به‌کارگیری روش فراتحلیل به‌منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت‌گرفته پیرامون گرایش به جراحی زیبایی در ایران است. روش پژوهش جستار حاضر فراتحلیل است. به‌منظور انجام فراتحلیل، 55 مقالۀ معتبر علمی که در  بینِ سال‌های (1380- 1399 ه‍.ش.) با موضوع گرایش به جراحی زیبایی در ایران منتشر شده و مناسب این تحلیل بودند؛ انتخاب و با استفاده از نسخۀ دوم نرم افزار CMA تحلیل شدند. نتایج اندازۀ اثرها نشان‌داد که «احساسِ‌کهتری» بیشترین تأثیر را بر گرایش به جراحی زیبایی (59/0= r) دارد؛ به‌طوری‌که، اندازۀ اثر آن مثبت و قوی است.  بعد از آن، بیشترین عوامل تأثیرگذار بر گرایش به جراحی زیبایی به‌ترتیب فشارهنجاری، تصویر بدنی منفی، گروه مرجع، رسانه و مدیریت بدن با اندازۀ اثر مثبت و متوسط بوده‌اند. این پژوهش تأکید بر اثربخشی متغیرهای جامعه‌شناختی بر موضوع مورد بررسی داشته‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis of Sociological Factors Affecting the Tendency to Cosmetic Surgery in Iran

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Talebidalir 1
  • Ali Yaghubi 2
1 Ph.D. Student in Sociology, Department of Sociology, Faculty of Humanism and Literature Faculty, Guilan University, Rasht, Iran.
2 Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanism and Literature Faculty, Guilan University, Rasht, Iran,
چکیده [English]

Due to the high statistics of cosmetic surgery in Iran in the Middle East, many internal types of research in the field of sociology concerning the tendency to cosmetic surgery have been conducted among different groups and with different methods. Since, these investigations are single and scattered, the present study aims to use the meta-analysis method to analyze and combine the results of studies on the tendency to cosmetic surgery in Iran. The research method of this article is meta-analysis. To perform a meta-analysis, 55 authoritative scientific articles that were published between the years (2001-2011) on the subject of cosmetic surgery in Iran, and they were suitable for this analysis, were selected and analyzed using the second version of CMA software. The results showed that the “inferiority feeling” had the greatest effect on the tendency to cosmetic surgery (r = 0.59). So, the effect size is positive and strong. After that, the most influential factors on the tendency to cosmetic surgery were normative pressure, negative body image, reference group, media, and body management with positive and moderate effect sizes, respectively. This study has emphasized the effectiveness of sociological variables on the subject.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-Analysis
  • Sociological Variables
  • Cosmetic Surgery
  • Effect Size
- ابراهیمی، قربانعلی؛ ضیاء پور، آرش، (۱۳۹۱). «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سرمایۀ فرهنگی بر مدیریت بدن (مطالعۀ تجربی جوانان شهر گیلان غرب)». فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۳(۱): ۱۲۵. 
- اخلاصی، ابراهیم؛ رستگار، یاسر؛ و راسخی، زهرا، (1398). «فراتحلیل مطالعات ناظر به برساخت اجتماعی بدن در جامعۀ ایرانی (مورد کاوش: مقالات علمی‌پژوهشی داخلی 1395-1386)». جامعه‌پژوهی فرهنگ، 10(3): 1-25. 
- اسمعیل بیگی، زهرا؛ و مرادی، علی، (1397). «بررسی رابطۀ بین سرمایۀ جسمانی و میزان پذیرش اجتماعی (جامعۀ آماری: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام)». نشریۀ فرهنگ ایلام، ۱۹(60): ۲۰-۴۳. 
- اکبرزاده‌جهرمی، سیدجمال‌الدین؛ رضوی‌زاده، سیدنورالدین؛ و شیخی، محدثه، (1398). «نقش اینستاگرام در مدیریت بدن زنان: مطالعۀ موردی زنان منطقۀ یک و بیست تهران». مطالعات رسانه‌های نوین، 5(20): 37-79. 
- ایمانی، مهدی؛ دهقان، مریم؛ و شرفی‌زادگان، میلاد، (۱۳۹۹). «مقایسۀ اجتناب تجربه‌ای، بهشیاری، نارضایتی از تصویر بدن، اضطراب، افسردگی و استرس در افراد متقاضی جراحی‌زیبایی و افراد غیر‌متقاضی». فصلنامه علوم روان‌شناختی، ۱۹(۸۸): ۴۲۱-۴۲۹. 
- پورکاوه دهکردی، الهه؛ خان‌محمدی اطاقسرا، ارسلان؛ و عباسی‌اسفجیر، علی‌اصغر، (۱۳۹۹). «فراتحلیل عوامل گرایش زنان ایرانی به عمل‌های جراحی زیبایی». فصلنامۀ روان‌شناسی سلامت، ۹(۳۴): ۷-۲۴. 
- پورنصیری، ثریا؛ و بوستانی، داریوش، (1395). «کندوکاو کیفی پدیدۀ جراحی زیبایی بینی (مورد مطالعه: زنان و مردان جراحی شدۀ شهر آستارا)». مجلۀ علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، (13)2: 137-160.
- پیراهری، نیر؛ و بیداران، صنم، (۱۳۹۷). «عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش زنان به جراحی‌زیبایی». فصلنامۀ زن و جامعه، ۸(۴): ۲۲۹-۲۴۶.
- توسلی، غلامعباس؛ و مدیری، فاطمه، (1391). «بررسی گرایش زنان به جراحی‌زیبایی در شهر تهران». مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان (مطالعات زنان)، 10(1 (پیاپی 30)): 61-80. 
- جهان‌دیده، سینا، (1400). «شیوع کرونا ویروس و فهم دیگرگونه از بدنمندی». کانال تبارشناسی کتاب.
- حاجی‌ابول‌لو، کبری؛ حلاج‌زاده، هدا؛ و مسعودنیا، ابراهیم، (۱۳۹۷). «مقایسۀ سرمایۀ فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقۀ عمل‌های جراحی‌زیبایی و بدون انجام جراحی‌زیبایی در شهر رشت». فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۹(۴): ۱۶۷-۱۸۲. 
- حسینی‌پاکدهی، علیرضا؛ و مرادیان، یعقوب، (1395). «تأثیر تبلیغات بازرگانی بر نگرش به مدیریت بدن (مورد مطالعه: شهروندان بالای 18 سال کرمانشاه)». مطالعات میان فرهنگی، (11)29: 113-142.
- خامه‌چی، حامد؛ و رنگریز، حسن، (1400). «فراتحلیل پیشایندها و پیامدهای توانمندسازی روان‌شناختی کارکنان». مجلۀ مدیریت فرهنگ سازمانی، 19(1): 73-95.
- خبرگزاری فارس، (17/6/1399). «ایران دومین کشور دارای بالاترین آمار جراحی زیبایی در منطقه». لینک: http://fna.ir/ezidne
- دانش، یونس، (1395). «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان». دوفصلنامۀ مشارکت و توسعۀ اجتماعی، (1)2: 62-79.
- ذکایی، سعید؛ فرزانه، حمیده، (1387). «زنان و فرهنگ بدن: زمینه‌های زیبایی‌های انتخاب جراحی‌های تهرانی در زنان». فصلنامۀ مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 4(11): 43-59.
- شعاع، صدیقه؛ و نیازی، محسن، (۱۳۹۵). «فراتحلیلی بر ارتباط سرمایۀ فرهنگی و مدیریت بدن». فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، ۹(۱): ۶۱-۸۱. 
- شفیعی، سلیمان؛ و زارع، امین، (1398). «روش‌شناسی فراتحلیل در علم اطلاعات و دانش‌شناسی (چیستی، ویژگی‌ها و چالش‌ها)». مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 11(1 (پیاپی 27)): 57-72. 
- صفری‌شالی، رضا، (۱۳۹۸). «گرایش زنان به جراحی‌زیبایی به مثابه مقبولیت اجتماعی (نمایش برخورداری از رفاه عینی)». فصلنامۀ علوم اجتماعی، ۸۴: ۶۹-۹۶. 
- عباس‌زاده، محمد؛ اقدسی‌علمداری، فرانک؛ سعادتی، موسی؛ و مبارک‌بخشایش، مرتضی، (1391). «مطالعۀ جامعه‌شناختی گرایش به زیبایی با عمل جراحی پلاستیک و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: زنان و دختران 16-64 سالۀ شهر تبریز)». جامعه‌شناسی کاربردی، 23 (47)3: 123-140
- عباس‌زاده، محمد؛ محمودمولایی‌کرمانی، بتول؛ و اقدسی‌علمداری، فرانک، (۱۳۹۳). «مطالعه جامعه‌شناختی نقش مداخله‌گرایانه متغیر پذیرش‌اجتماعی در تأثیرگذاری رسانه‌ها بر گرایش زنان به زیبایی با عمل‌جراحی». فصلنامۀ زن و جامعه، ۵(۳): ۴۷-۶۶. 
- عطادخت، اکبر؛ بابامیری، محمد؛ قاسمی، داود؛ و کی‌خسروانی، مولود، (۱۳۹۱). «بررسی عوامل اجتماعی و روان‌شناختی مؤثر بر نگرش نسبت به عمل‌های جراحی‌زیبایی». مجلۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، ۹(۱): ۹۸-۱۱۲. 
- قادرزاده، امید؛ خالق‌پناه، کمال؛ و خزایی، سارا، (1393). «تحلیل تجربه‌های زنانه از جراحی زیبایی (مطالعۀ کیفی دلایل و پیامدهای جراحی زیبایی)». نشریۀ زن در توسعه و سیاست، (12)1: 1-20
- قبادی، حشمت؛ کلدی، علیرضا؛ و مهدوی، محمدصادق، (1398). «مدل معادلات ساختاری علل اجتماعی-فرهنگی گرایش به جراحی‌های‌زیبایی (مورد مطالعه زنان شهر ایلام)». مجلۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، ۱۶(۴): ۱۰۱-۱۱۹. 
- قربانی‌زاده، وجه‌الله؛ و حسن‌نانگیر، سیدطه، (1393). راهنمای کاربردی فراتحلیل یا نرم‌افزار CMA2. تهران: جامع‌شناسان
- کیوان‌آرا، محمود؛ ربانی، رسول؛ و ژیانپور، مهدی، (۱۳۸۹). «قشربندی اجتماعی و اصلاح بدن: جراحی-زیبایی به مثابه نماد پایگاه اجتماعی». فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، ۱۲(۴۷): ۷۳. 
- میرساردو، طاهره؛ کلدی، علیرضا؛ و عطایی، بهناز، (1389). «رابطۀ بین عوامل اجتماعی-فرهنگی و گرایش زنان به جراحی‌زیبایی در بین زنان شهر کرج». زن و مطالعات خانواده، 3 (10): 145-164
- نوغانی‌دخت بهمنی، محسن؛ و میرمحمدتبار، سید احمد، (1396). فراتحلیل (مبانی و کاربردها) همراه با کاربرد نرم‌افزار CMA2. ناشر: دانشگاه فردوسی مشهد.
- نوغانی، محسن؛ مظلوم‌خراسانی، محمد؛ و ورشوی، سمیه، (1389). «عوامل اجتماعی مؤثر بر انجام جراحی‌زیبایی زنان». مطالعات اجتماعی-روان‌شناختی زنان (مطالعات زنان)، 8(4 (پیاپی 26)): 75-101. 
- هومن، حیدرعلی، (1387). راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی. انتشارات سمت.
- یزدخواستی، بهجت؛ یعقوبی‌چوبری، علی؛ کاردوست، مژگان؛ و عنانهاد، محبوبه، (1390). «بررسی میزان گرایش جوانان جوانان شهر رشت نسبت به جراحی‌های زیبایی». پژوهشنامۀ جامعه‌شناسی جوانان، دورۀ 1 (1): 145-170.
- Abbasi Asfajir, A., & Ghasemi, M., (2017). “A study on the socio-cultural factors affecting women's cosmetic surgery (a case study of women in Noor City)”. Sociological Studies of Youth (Jame Shenasi Motaleate Javanan), 7(25): 9-26. 
- Abbaszadeh, M.; Aghdasi, F.; Saadati, M. & Mobaraki, M., (2012). “A sociological study of tendency towards beauty by plastic surgery and its related factors (case study: 16- 64 year-old women and girls of Tabriz)”. Journal of Applied Sociology, 23(3 (47)): 123-140, (Persian).
- Abbaszadeh, M.; Mahmud Molaei Kermani, B. & Aghdasi Alamdari, F., (2014). “Sociological study of the intervening variable of social acceptance in the effectiveness of mass media on the tendency of women to cosmetic surgery”. Sociology of Women (Journal of Woman and Society), 5(3 (19)): 47-65, (Persian). 
- Akbari Sari, A.; Babashahy, S.; Olyaeimanesh, A. & Rashidian, A., (2012). “Estimating the frequency and rate of first 50 common types of invasive procedures in Iran healthcare system”. Iranian Journal of Public Health, 41(10): 60-64. 
- Akbarzade Jahromi, S.; Razavizadeh, S. & Sheikhi, M., (2020). “The role of Instagram in women body management case study: districts 1 and 20 of Tehran”. New Media Studies, 5(20): 37-79 (Persian).
- Alleva, J. M.; Sheeran, P.; Webb, T. L.; Martijn, C. & Miles, E., (2015). “A meta-analytic review of stand-alone interventions to improve body image”. Plos One, 10(9): 1-32.
- Atadokht, A.; Babamiri, M.; Ghasemi, D. & Ki Khosravani, M., (2019). “Investigation of social and psychological factors affecting the attitude towards cosmetic surgery”. Iranian Journal of Social Science Studies, 9(1): 112-98 (Persian).
- Danesh, Y., (2015). “Investigation of the influencing factors on the tendency to cosmetic surgery among female students in Hormozgan university”. Journal of Social Participation and Development, (1)2: 62-79, (Persian).
- Ebrahimi, G. & Zeyapoor, A., (2012). “The investigation of the effects of cultural capital on body management from a sociological perspective (case study of the youth of Guilan-e-Gharb)”. Journal of Applied Sociology, 23(1 (45)): 125-148, (Persian).
- Ekhlasi, E.; Rastegar, Y. & Rasekhi, Z., (2018). “Meta-analysis of the studies regarding social construction of body in Iranian society (case study: native research papers 2008-2017)”. Sociology of Culture, 10(3): 1-25 (Persian).
- Esmaeilbaigi, Z. & Moradi, A., (2019). “Survey of the relationship between physical capital and social acceptance (a case study of students of Islamic Azad university, Ilam branch)”. Ilam Culture, 19(60): 20-43, (Persian).
- Fars News Agency, (6/17/2019). “Iran is the second country with the highest statistics of cosmetic surgery in the region”. Link (http://fna.ir/ezidne) (Persian).
- Gazagnadou, D., (2006). “Diffusion of cultural models, body transformations and technology in Iran: Iranian women and cosmetic nose surgery”. Anthropology of the Middle East, 1(1): 111-106.
- Ghaderzadeh,O.; Khalegh Panah, K. & Khazai, S., (2014). “Women’s experiences of cosmetic surgery; qualitative study of reasons and consequences”. Women in Development and Politics, 12(1): 1-20, (Persian).
- Ghobadi, H.; Kaldi, A. & Mahdavy, M., (2020). “The structural equations models of socio- cultural reasons on tendency to cosmetic surgeries (a case study among in the city of Ilam)”. Journal of Socio - Cultural Changes, 16(4): 101-119, (Persian).
- Ghorbanizadeh, V. & Hasan Nangir, S., (2013). Application guide for meta-analysis or cma2 software. Sociologists Publications, (Persian).
- Hajiabllo, K.; Hallajzadeh, H. & Masoudnia, E., (2019). “Comparison of social capital among the two groups of women with a history of cosmetic surgery and without performing cosmetic surgeries in Rasht”. Journal of Applied Sociology, 29(4 (72)): 167-182, (Persian).
- Homan, H., (2007). A practical guide to meta-analysis in scientific research. Samt Publications, (Persian). 
- Hosseini Pakdehi, A. & Moradian, Y., (2016). “The role of advertisements in body management. (Case study of Kermanshah citizens)”. Journal of Intercultural Studies, 11(29): 113-142, (Persian).
- Imani, M.; Dehghan, M. & Sharafi Zadegan, M., (2020). “A comparative analysis of experiential avoidance, mindfulness, body image dissatisfaction, anxiety, depression and stress in applicants and non-applicants of cosmetic surgery”. Journal of Psychological Science, 19(88): 421-429, (Persian).
- Jahan-Dideh, S., (1400). Coronavirus outbreak and a different understanding of fitness. Book Genealogy Channel, (Persian).
- Kalantar Motamedi, M. H.; Ebrahimi, A.; Shams, A., & Nejadsarvari, N., (2016). “Health and social problems of rhinoplasty in Iran”. World journal of plastic surgery, 5(1): 75–76. 
- Kalantar-Hormozi, A.; Jamali, R. & Atari, M., (2016). “Interest in cosmetic surgery among Iranian women: The role of self-esteem, narcissism, and self-perceived attractiveness”. European Journal of Plastic Surgery, 39(5): 359-364. 
- Keivanara, M.; Rabbani, R. & Zhianpour, M., (2010). “Social stratification and physical improvements (plastic surgery as a symbol for social class)”. Women's Strategic Studies (Ketabe Zanan), 12(47): 73-98, (Persian).
- Khamehchi, H. & Rangriz, H., (2021). “A meta-analysis of the antecedents and consequences of psychological empowerment of employees”. Organizational Culture Management, 19(1): 73-95, (Persian).
- MacCallum, F. & Widdows, H., (2016). “Altered images: Understanding the influence of unrealistic images and beauty aspirations”. Health Care Analysis, 26(3): 235-245. 
- Minoosepehr, S.; Nikoogoftar, M. & Sarami Foroushani, G., (2014). “Predictors of tendency toward cosmetic surgery: media influences, appearance perfectionism and investment”. Practice in Clinical Psychology, 2(4): 285-292. 
- Mirsardoo, T.; Kaldi, A. & Ataee, B., (2011). “Relationship between socio-cultural factors and women's tendecy toward beauty surgery among the women in Karaj”. Woman & Study of Family, 3(10): 145-164, (Persian).
- Moosavizadeh, S. M.; Niazi, F. & Kalantar-Hormozi, A., (2012). “Evaluation of female patients motivating factors for aesthetic surgery”. World journal of plastic surgery, 1(2): 76–82. 
- Nejadsarvari, N.; Ebrahimi, A.; Ebrahimi, A. & Hashem-Zade, H., (2016). “Medical ethics in plastic surgery: a mini review”. World journal of plastic surgery, 5(3): 207–212. 
- Noghani Dokht Bahmani, M. & Mir Mohammad Tabar, S., (2016). Meta-analysis (fundamentals and applications) along with the application of cma2 software. Publisher: Ferdowsi University of Mashhad, (Persian).
- Noghani, M.; Khorasani, M. & Varshoe, S., (2010). “Social factors influencing women to have cosmetic surgery”. Women's Studies Sociological And Psychological, 8(4): 75-101, (Persian).
- Pirahari, N. & Bidaran, S., (2018). “Social factors affecting on women’s tendency to cosmetic surgery”. Sociology of Women (Journal of Woman and Society), 8(4 (32)): 229-246, (Persian).
- Pourkaveh Dehkordi, E.; Khanmohammadi Otaghsara, A. & Abbasi Asfajir, A., (2020). “Meta-analysis of the causes of Iranian women’s tendency to cosmetic surgery”. Quarterly Journal of Health Psychology, 9(2 (34)): 7-24, (Persian).
- Pournasiri, S. & Boostani, D., (2017). “A qualitative investigation of rhinoplasty phenomenon (the case of operated males and females in Astara)”. Journal of Social Sciences, 13(2): 137-160, (Persian).
- Safarishali, R., (2019). “Women’s tendency towards cosmetic surgery as social acceptability: displaying objective welfare”. Social Sciences, 26(84): 69-96, (Persian).
- Saiphoo, A. N. & Vahedi, Z., (2019). “A meta-analytic review of the relationship between social media use and body image disturbance”. Computers in Human Behavior, 101: 259-275. 
- Shafiei, S. & Zare, A., (2019). “Methodology of meta-analysis in information science: nature, characteristics and challenges”. Studies in Library & Information Science (Journal of Education and Psychology), 11(1 (27)): 57-72, (Persian).
- Shoaa, S. & Niazi, M., (2016). “Meta-analysis of the relationship between cultural capitals and body management”. Iranian Journal of Cultural Research, 9(1 (33)): 61-81, (Persian).
- Suissa, A. J., (2008). “Addiction to cosmetic surgery: Representations and medicalization of the body”. International Journal of Mental Health and Addiction, 6(4): 619–630. https://doi.org/10.1007/s11469-008-9164-2 
- Tavassoli, G. & Modiri, F., (2012). “Women’s tendency toward cosmetic surgery in Tehran”. Women Studies, 10(1 (30)): 61-80, (Persian).
- Wolf, F. M., (1986). Meta-analysis: Quantitative methods for research synthesis. SAGE.
- Wu, Y.; Mulkens, S. & Alleva, J. M., (2022). “Body image and acceptance of cosmetic surgery in China and The Netherlands: A qualitative study on cultural differences and similarities”. Body Image, 40: 30-49. 
- Yazdkhasti, B.; Yaghoobi Choobari, A.; Kardust, M. & Ananhad, M., (2019). “Investigation of the tendency of young people of Rasht city towards cosmetic surgery”. Journal of Youth Sociology, 1 (1): 145-170, (Persian).
- Yoon, S. & Kim, Y. A., (2019). “Cosmetic surgery and self-esteem in South Korea: A systematic review and meta-analysis”. Aesthetic Plastic Surgery, 44(1): 229-238.
- Zokaie, M. & Farzaneh, H., (2008). “Women and body culture: the basis for choosing cosmetic surgery among Tehran women”. Cultural Studies & Communication, 4(11): 45-61, (Persian).