بررسی جامعه‌شناختی خاص‌گرایی فرهنگی در بین شهروندان همدانی و ارائه مدل نظری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، اصفهان، ایران

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، اصفهان، ایران

چکیده

فرهنگ، عامل تمایز انسان با سایر موجودات و نیز تمایز جوامع و گروه‌های انسانی است و می‌توان از فرهنگ و هویت فرهنگی خاص سخن گفت که عوامل مختلفی نیز در آن دخیل‌اند. مهاجرپذیری شهر همدان از استان‌های همجوار و شهرستان‌ها با قومیت‌ و فرهنگ‌های گوناگون، سبب تنوع فرهنگی و تحت‌تأثیر دو جریان خاص‌گرایی و عام‌گرایی فرهنگی است. این پژوهش با هدف بررسی جامعه‌شناختی خاص‌گرایی فرهنگی در بین شهروندان همدانی انجام و چارچوب نظری پژوهش با رویکرد تلفیقی مبتنی‌بر نظام فرهنگی و متغیرهای الگویی پارسونز و ساختاربندی و رویکرد دیالکتیکی گیدنز بوده و نیز از دیدگاه‌های مرتبط با متغیرهای مختلف بهره گرفته است. تحقیق با روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه با نمونه‌ای به حجم 500 نفر که با روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای و نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده‌اند، انجام و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای آماری SPSS و PLS استفاده شده است. نتایج میانگین خاص‌گرایی فرهنگی درمیان شهروندان همدانی را 74/2 و نزدیک به متوسط 3، نشان می‌دهد. هم‌چنین خاص‌گرایی جوانان کمتر از سنین بالاتر، خاص‌گرایی مردان بیش از زنان و خاص‌گرایی شهروندان بومی بیش از مهاجران است. میزان خاص‌گرایی فرهنگی شهروندان با سطوح مختلف تحصیلات و در قومیت‌های مختلف متفاوت است. براساس تحلیل معادلات ساختاری، فرضیه‌های تحقیق تأیید و حکایت از تأثیر معنادار جهانی‌شدن، سنت‌گرایی، دین‌داری، فضای مجازی، مهاجرت، تحصیلات، اعتماد اجتماعی، احساس محرومیت نسبی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و قومیت بر خاص‌گرایی فرهنگی شهروندان همدانی دارد. درمجموع نیز متغیرهای مستقل 65% واریانس متغیر وابسته، یعنی خاص‌گرایی فرهنگی را توضیح می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological Study of Cultural Particularism Among Citizens of Hamedan and Presenting Theoretical Model

نویسندگان [English]

  • Ali Hejazifar 1
  • Mansour Haghighatian 2
  • Asghar Mohammadi 3
1 PhD Student in Cultural Sociology, Islamic Azad University, Dehaghan Branch, Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Departemant of Sociology, Islamic Azad University, Dehaghan Branch, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University, Dehaghan Branch, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Culture is the distinguishing factor of human societies and groups. And we can talk about culture and specific cultural identity. The acceptance of immigrants from different ethnicities has caused cultural diversity as well as cultural particularism in the city of Hamadan. That the reactions of immigrants and native citizens and the effect on different cultural and social fields are its consequences. The research was conducted with the aim of sociological study of cultural particularism among the citizens of Hamedan and its causes and factors. This research was conducted with a survey strategy and Structural Equation Model analysis method. The mean cultural particularism among the citizens of Hamedan is close to average. Also, the particularism of young people is less than that of older people, and the particularism of native citizens is more than that of immigrants. The degree of cultural particularism of citizens varies with different levels of education and in different ethnicities. Based on the analysis of SEM, the hypotheses of the research are confirmed and indicate the significant effect of globalization, traditionalism, religiosity, Cyberspace, migration, education, social trust, feeling of relative deprivation, socioeconomic status and ethnicity on cultural particularism. which explain a total of 65% of the variance of cultural particularism. According to the research results and related theories, we cannot expect cultural homogeneity in the multi-ethnic city of Hamedan with subcultures. On the other hand, the dialectical process of globalization has caused the simultaneous existence of specific and general cultures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • Cultural Particularism
  • Cultural Generalism
  • Globalization
  • Ethnicity

مراجع

- اسماعیلی، نصیبه؛ و محمودیان، حسین، (1396). «زنان و مهاجرت به شهر همدان، تعیین‌کننده‌ها و پیامدهای آن». دوفصلنامۀ پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 6(10): 83-61.     
- اسمیت، آنتونی، (1383). ناسیونالیسم (نظریه، ایدئولوژی، تاریخ). مترجم: منصور انصاری، تهران: مؤسسه مطالعات ملی، تمدن ای‍ران‍ی‌.
- امان‌اللهی‌بهاروند، سکندر، (1380). «بررسی علل گونا‌گونی قومی در ایران از دیدگاه انسان‌شناسی». مطالعات ملی، 3(9): 13-34.
- امینی‌زاده، سینا؛ و بوستانی، داریوش، (1395). «هم‌گرایی و واگریی هویت‌های ملی، مذهبی و جهانی». فصلنامۀ توسعه اجتماعی، 10(3): 138-111.
- پورحسن‌درزی، قاسم، (1388). «خاص‌گرایی‌های ‌فرهنگی‌ و فرهنگ جهانی». فصلنامه خط اول رهیافت انقلاب اسلامی، 3(9): 45-60 .
- تاملینسون، جان، (1381). جهانی‌شدن و فرهنگ. ترجمه: محسن حکیمی، تهران: نشر دفتر پژوهش‌های فرهنگی. 
- جهان‌بخش، محمدعلی، (1393). جامعه‌شناسی فرهنگی ایران. چاپ چهارم، تهران: مبنای خرد.
- ربانی، رسول؛ و انصاری، ابراهیم، (1397). جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی. چاپ پنجم، سمت. 
- ربانی، رسول؛ پورافکاری، نصرالله؛ کتابی، محمود؛ و رئوفی، محمود، (1388). «بررسی موانع فرهنگی-اجتماعی توسعه با تأکید بر خاص‌گرایی». جامعه‌شناسی کاربردی، 20(3)، 35: 135-156.
- رفیع‌پور، فرامرز، (1380). آناتومی جامعه، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی. چاپ دوم، تهران: انتشار.  
- رفیع‌پور، فرامرز، (1378). آنومی یا آشفتگی اجتماعی. تهران: سروش.  
- روح‌الامینی، محمود، (1374). زمینه فرهنگ‌شناسی. چاپ دوم، تهران: پیام‌نور.  
- ریتزر، جورج، (1390). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن ثلاثی، چاپ هفدهم، تهران: علمی .
- ساروخانی، باقر، (1375). دایرة‌المعارف علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
- سپهرنیا، رزیتا، (1390). «بررسی نقش جهانی‌شدن در شکل‌گیری خاص‌گرائی‌های فرهنگی». مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 2(5): 121-144.
- سو، آلوین. ی، (1380). تغییر اجتماعی و توسعه. ترجمه: محمود حبیبی‌مظاهری، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
- شعیبی، محیا، (1395). بررسی جامعه‌شناختی هم‌بستگی اجتماعی و عوامل مرتبط با آن در بین شهروندان شهر تهران و ارائه الگوی مطلوب. ابراهیم حاجیانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
- صادقی، رسول؛ و ولدوند، لیلا، (1394). «جنسیت و مهاجرت: تحلیل جامعه‌شناختی تفاوت‌های جنسیتی در مهاجرت‌های داخلی در ایران». دوفصلنامۀ پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 4(7): 78-55.     
- صالحی‌امیری، سیدرضا، (1392). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی. چاپ ششم، تهران: ققنوس. 
- صالحی‌امیری، سیدرضا؛ و محمدی، سعید، (1392). دیپلماسی فرهنگی. چاپ دوم، تهران: ققنوس.
- قاسمی، محمدعلی، (1386). «تد رابرت‌گر و روش نوین مطالعه جنبش‌های قومی». مطالعات راهبردی، 10(3)، 37: 451-479.  
- کاستلز، استفان؛ و دیویدسون، آلیستر، (1382). شهروندی و مهاجرت، جهانی‌شدن و سیاست تعلق. ترجمه: فرامرز تقی‌لو، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.  
- کاووسی، اسماعیل، (1393). «فرهنگ و جهانی‌شدن». در: مجموعه مقالات رویکرد چندرشته‌ای به جهانی‌شدن: 139-172 (فصل ششم). تهران: مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن. 
- گر، تد رابرت، (1377). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند. ترجمه: علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
- گل‌محمدی، احمد، (1396). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت. چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
- گیدنز، آنتونی، (1389). جامعه‌شناسی. ترجمۀ حسن چاوشیان، چاپ چهارم، تهران: نی.
- گیدنز، آنتونی، (1383). چکیده آثار آنتونی گیدنز. ویراستار: فیلیپ کَسل، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: ققنوس.
- گیدنز، آنتونی، (1379). جهان رهاشده. ترجمه: ع.‌ا سعیدی و ی. حاجی‌عبدالوهاب، تهران: انتشارات علم و ادب. 
- نقدی، اسداله؛ احمدی، امیدعلی؛ و سلطانی‌عزت، محمود، (1394). «بررسی جامعه‌شناختی میزان همگرایی قومیت‌های (فارس، تر، لر) استان همدان». تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری، 7(1): 131-154. 
- هال، جان‌آر؛ و نیتس، مری‌جو، (1391). فرهنگ از دیدگاه جامعه‌شناختی. ترجمه: فریبرز مجیدی، چاپ دوم، تهران: سروش.
- همیلتون، ملکم، (1390). جامعه‌شناسی دین. ترجمۀ محسن ثلاثی، چاپ سوم، تهران: نشر ثالث.
- هانتینگتون، ساموئل،‌ (1378). برخورد تمدن‌ها و بازسازی نظم جهانی. ترجمۀ محمدعلی حمیدرفیعی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- Albrow, M. & King, E., (Eds.), (1990). Globalization, Knowledge and Society: readings from international sociology. London: Sage.
- Amanullahi Baharvand, S., (2001). “An Anthropological Study of the Causes of Ethnic Diversity in Iran”. National studies, 3(9): 13-34.
- Aminizadeh, S. & Bostani, D., (2016). “Convergence and divergence of national, religious and global identities”. Social Development Quarterly, 10(3): 111-138.
- Berry, J. W.; Kalin, R. & Taylor, D. M., (1976). “Multiculturalism and Ethnic Attitudes in Canada: A Summary of a National Survey”. Ministry of State for Science and Technology. Ottawa.
- Cartwright, M., (2018). World History Encyclopedia: Ancient Greek Society. Translation: Nathalie. https://www.worldhistory.org/trans/fa/2-483
- Castells, M., (2011). The power of Identity (Vol. 14). John Wiley & Sons.
- Castells, S. & Davidson, A. (2003). Citizenship and Migration: Globalization and the Politics of Belonging. Translation: Taghilu, F. Tehran: Research Institute of Strategic Studies.
- Caves, R. W., (2004). Encyclopedia of the City. New York. Routledge. 
- Esmaili, N. & Mahmoudian, H., (2017). “Women and migration to Hamedan city, its determinants and consequences”. Two Quarterly Journal of Contemporary Sociological Researches, 6(10): 61-83.
- Georgiou, M., (2005). “Diasporic media across Europe: multicultural societies and the universalism–particularism continuum”. Journal of ethnic and migration studies, 31(3): 481-498.
- Ghasemi, M. A., (2007). “Ted Robert Gurr and the new method of studying ethnic movements”. Strategic studies Quarterly. 10(3) 37: 451-479.
- Giddens, A., (2000). Runaway world: how globalization is reshaping our lives. Translation: Saidi, A A. & Haji Abdol vahab, Y. Tehran: Science and Literature. 
- Giddens, A., (2004). Abstract of works. Editor: Castle, Ph. Translation: Chavoshian, H. Tehran: Qoqnoos.
- Giddens, A., (2010). Sociology. Translation: Chavoshian, H. 4th edition, Tehran: Ney
- Golmohammadi, A., (2017). Globalization, culture, identity. 8th edition, Tehran, Nashr-e Ney.
- Gurr, T. R., (1998). Why do people riot? Translation: Morshidizad, A. Tehran: Research Institute of Strategic Studies
- Hall, J. R. & Neitz, M. J., (2012). Culture from sociological perspectives. Translation: Majidi, F. second edition. Tehran: Soroush.
- Hamilton, M. B., (2011). The Sociology of Religion. Translation: Thalasi, M. Third edition. Tehran: Saless.
- Huntington, S., (1999). “The clash of civilizations and the remaking of  world order”. Translation: HamidRarfiei, M. A. Tehran: Cultural Research Burean.
- Jahanbakhsh, M. A., (2014). Cultural Sociology of Iran. fourth edition. Tehran: Mabnay Kherad
- Kavousi, I., (2014). Culture and globalization. Collection of articles, a multidisciplinary approach to globalization. 139-172 (Chapter 6). Tehran: National Center for Globalization Studies.
- Naghdi, A. & et al., (2015). “Sociological investigation of the degree of ethnic convergence of Hamadan province”. Social analysis of order and inequality, 7(1): 131-154.
- Peterson, R. D.; Wunder, D. F. & Mueller, H. L., (1999). Social problems: Globalization in the twenty-first century. New Jerecy: Prentice Hall.
- Pourhasan-Darzi, Q., (2009). “Cultural Peculiarities and World Culture”. The first line of the Islamic Revolution Quarterly, 3(9): 45-60.
- Putnam, R. D., (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York, Simon and Schuster.
- Rabbani, R. & Ansari, I., (2018). Sociology of strata and social inequalities, fifth edition, side
- Rabbani, R. & et al., (2009). “Investigation of social-cultural barriers to development with emphasis on particularism”. Applied sociology, 20(3), 35: 135-156.
- Rafipour, F., (1999). Anomie or social disorder. Tehran: Soroush
- Rafipour, F., (2001). The Anatomy of Society: An Introduction to Applied Sociology. Second edition, Tehran: Publication stock company.
- Ritzer, G., (2011). Contemporary Sociological theory. Translation: Thalasi, M. 17th edition. Tehran: elmipublications.
- Robertson, R., (1992). Globalization: social Theory and Global Culture. London: Sage.
- Rooholamini, M., (1995). Culturalogy field. Second edition, Tehran: pnu.
- Sadeghi, R. & Veldund, L., (2016). “Gender and migration: sociological analysis of gender differences in internal migrations in Iran”. Two Quarterly Journal of Contemporary Sociological Researches, 4(7): 55-78.
- Salehi-Amiri, S. R. & Mohammadi, S., (2013). Cultural Diplomacy. second edition, Tehran: Qoqnoos.
- Salehi-Amiri, S. R., (2013). Cultural concepts and theories. 6th edition, Tehran: Qoqnoos.
- Sarukhani, B., (1996). Encyclopaedia of social sciences. Tehran: Kayhan.
- Sepehrnia, R., (2011). “Investigation of the role of globalization in the formation of cultural particularisms”. Strategic studies of public policy making, 2(5): 121-144.
- Shoaibi, M., (2016). Sociological investigation of social solidarity and its related factors among the citizens of Tehran city and presenting the ideal model. Ibrahim Hajiani, Islamic Azad University Tehran Branch.
- Smith, A., (2004). Nationalism (theory, ideology, history). Translation: Mansour A, Tehran: Institute of National Studies, Iranian Civilization.
- So, A. Y., (2001). Social change and development. Translation: Habibi-Mozaheri, M. second edition. Tehran: Research Institute of Strategic Studies.
- Strate, L., (1999). “The varieties of cyberspace: Problems in definition and delimitation”. Western Journal of Communication, 63(3): 382–412.
- Tomlinson, J., (2002). Globalization and culture. Translation: Hakimi, M. Tehran: Cultural Research Burean.
- Tompkins, D.; Galbraith, D. & Tompkins, P., (2010). “Universalism, Particularism and cultural self-awareness: a comparison of American and Turkish university students”. Journal of International Business and Cultural Studies, 3(10): 26-46. 
- Walker, I. & Smeth, H., (Eds.), (2002). Relative Deprivation: Specification, Development, and Integration. Cambridge University Press.
- Zygadło, P., (2018). “Cultural Particularism and Intercultural Communication: The Case of Chinese Face”. IAFOR Journal of Cultural Studies, 3 (2): 65-77.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 11، شماره 20
شهریور 1401
صفحه 141-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار