انسان آزمایشگاهی و مخدوش‌سازی خانوادۀ ژنتیکی با تأکید بر نگاه چالشی فوکویاما به فن‌آوری زیستی مدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 استاد، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

ناباروری، یکی از مشکلاتی است که در جامعۀ انسانی از گذشته تا به امروز وجود داشته؛ اما همراه با پیشرفت جامعه و صنعتی شدن مخاطر‌های آن نیز افزون گردیده است. این معضل به‌وسیلۀ فن‌آوری زیستی جدید، راه‌حل‌هایی به ارمغان آورده است، اما به موازات آن چالش‌هایی ایجاد کرده که نادیده گرفتن و گذر از آن قادر است فجایع اجتماعی و اخلاقی خوف‌ناکی ببار آورد. مسائلی که ژرفای آن از قلم اندیشمندی چون «فوکویاما» نهیبی بر آیندۀ سرشت انسانی است. فوکویاما چنین چالش‌هایی را ورای جوامع به‌شکل ریشه‌ای، معطوف به هویت انسانی ارزیابی می‌کند، اما واقعیت آن است که چنین فن‌آوری‌هایی، بیش از آن‌که معضلات انفجارگونۀ آن در عرصۀ جهانی نمایان شود؛ در هر جامعه، حفره‌های فرهنگی و اجتماعی متعددی ایجاد خواهد کرد. در پژوهش حاضر، ضمن تکیه‌بر دیدگاه فوکویاما و بحث و بررسی نظریۀ او، با نگاهی بومی، مسأله بازبینی و حلاجی شده است. مباحث گویای آن است که با توجه به بسترهای فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی و هم‌چنین فقدان نظارت در عرصۀ تبادلی و نیز عدم شفافیت در زمینۀ حقوقی، به‌کارگیری این فن‌آوری در ایران با چالش‌های نوظهوری مواجه گردیده است که ضرورت توجه ویژۀ محققین و صاحب‌نظران علوم اجتماعی و رفتاری را دو چندان می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Lab Made Human and Genetic Family Distortion: Fukuyama’s Challenging View on Modern Biotechnology

نویسندگان [English]

  • Zeinab Hashemikhah 1
  • SeyedAlireza Afshani 2
1 Ph.D. Student in Sociology, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.
2 Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran,
چکیده [English]

Infertility is one of the issues human societies have always coped with from past to today, and as the human societies have advanced and industrialized, the risks of infertility have grown, too. Solutions have been proposed for this issue through new biological technologies, however, the same solutions have also created challenges that ignoring them could lead to horrible social and moral disasters. The depth of the issue revealed through the views of the great scholar, Fukuyama, is a critical warning for the future of human nature. Fukuyama has actually evaluated these challenges basically beyond what we know as human society and directed at human nature; however, the truth is that such technological solutions will create social and cultural holes in any society before their ever-growing byproducts reveal themselves throughout the world. In the current research, we have reviewed and evaluated the issue based on Fukuyama’s views and theories but with a local look at the matter. This research suggests that according to Iran’s cultural, social, and ethical backgrounds, the lack of observation in exchanges, including technological ones, and also non-transparency in Iran’s law system, applying such technological solutions in Iran have created new emerging challenges and demands the special attention of researchers and professional experts in social and behavioral sciences more than ever.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family
  • Infertility
  • Biological Technologies
  • Risk
  • Human Nature

مراجع

- ادیب، آدینه؛ ساروخانی، باقر؛ و وثوقی، منصور، (1399). «تبیین جامعه‌شناختی رضایت از زندگی براساس تعارض در ایفای نقش‌های چندگانه و پیامدهای آن در بین زنان متأهل شهرداری تهران». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 9 (16): 60-37.
- اسکمبلر، گراهام؛ و هیگز، پل، (1366)، مدرنیته، پزشکی و سلامت. ترجمۀ مهسا علاء، تهران: نشر فرهامه.
- آقایی‌بجستانی، مریم؛ و تاجفر، فریده، (1397). «جستاری در مبانی فقهی مشروعیت تشکیل بانک جنین و تأثیر آن بر تحکیم خانواده، فصلنامه فقه و حقوق خانواده». نشریه ندای صادق، 23 (68): 97- 123.
- باقری‌لنکرانی، نرگس، (1395). «نگرش زوجین نابارور به اهدای اسپرم: نقش باورهای مذهبی». فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، (12) 46: 236- 215.
- برهانی، نسیم؛ فریفته، فتانه؛ و عباسی، محمود، (1388). «اصل بی‌نام بودن و محرمانگی در اهدای گامت و جنین؛ چالش هزارۀ سوم». فصلنامۀاخلاق پزشکی، 3 (8): 175- 187.
- جعفری، حمیده؛ لطیف‌نژادرودسری، رباب؛ تقی‌پور، علی؛ خادم، نیره؛ و ابراهیم‌زاده، سعید، (1394). «مقایسه آگاهی و نگرش زوجین نابارور گیرنده و غیرگیرنده نسبت به روش‌های اهدای کمک‌باروری در مرکز ناباروری مشهد». مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، 3 (2): 25-16.
- دیرکوندمقدم، اشرف؛ دل‌پیشه، علی؛ و سایه‌میری، کوروش، (1392). «بررسی میزان ناباروری در ایران به روش مرور سیستماتیک». مجلۀ زنان، مامائی و نازایی ایران، 16 (81): 7-1.
- روشن، محمد، (1386). «بررسی حقوقی اهدای گامت و جنین». فصلنامۀ پایش، 6 (4): 407- 414.
- شهریاری، حمید، (1386). «اهدای گامت از منظر اخلاق اسلامی». فصلنامۀ پایش، 6 (4): 385- 398.
- عباسی، محمود؛ و رضایی، راحله، (1391). «مطالعه تطبیقی اهدای جنین از منظر فقه و حقوق پزشکی». فصلنامۀ حقوق پزشکی، 6(21): 33- 11.
- علوی قزوینی، سیدعلی، (1397). «محرمانگی در اسناد هویتی کودکان آزمایشگاهی». مجلۀ مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، 1 (2): 7- 28.
- فوکویاما، فرانسیس، (1384). آیندۀ پساانسانی ما،.ترجمۀ حبیب الله فقیهی‌نژاد. تهران: مؤسسه انتشاراتی ایران. 
- قانع‌عزآبادی، فرزانه؛ قاسمی، وحید؛ و کیانپور، مسعود، (1394). «نگرش اجتماعی به تجرد دختران 30 سال و بالاتر (مورد مطالعه: شهر یزد)». پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 4 (7): 99-127.
- کوئن، بروس، (1383). درآمدی به جامعه‌شناسی. ترجمۀ محسن ثلاثی، چاپ نوزدهم، تهران: نشر توتیا.
- گنجعلی‌خانی، مریم‌السادات؛ آرامش، کیارش؛ و بابائی، محمد، (1393). «روش کمک‌باروری مادر جایگزین در ایران: تجاری یا انسان دوستانه؟». مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، 16 (8): 18-13.
- Abbasi, M. & Rezaei, R,. (2012), “Comparative Study of Embryo Donation from Viewpoint of Medical Ethics and Medical Law”. Medical Law,  6(21): 11-33.
- Adib, A.; Saroukhani, B. & Vosough, M., (2020). “Sociological specification of life satisfaction on the bases of multiple role-playing conflict and its individual- social consequences among married women of Tehran municipality”. Contemporary Sociological Research, 9(16): 37-60.
- Aghaei-Bajestani, M. & Tajfar, F., (2018). “Research on the jurisprudential foundations of the legitimacy of the establishment of the Jenin Bank and its effect on family consolidation, Family Jurisprudence and Law Quarterly”.Nedai Sadegh Journal, 23(68): 97-123.
- Alavi Qazvini, S. A., (2018). “Confidentiality in the identity documents of laboratory children”. Journal of Jurisprudential Studies on Women and Family Law, 1(2): 7-28.
- Bagheri, L. N., (2016). “Attitude of infertile couples towards sperm donation: the role of religious beliefs”. Family Studies Quarterly, 12(46): 215-236.
- Baykal, B.; Korkmaz, C.; Ceyhan, S. T.; Goktolga, U. & Baser, I., (2008). “Opinions of infertile Turkish women on gamete donation and gestational surrogacy”. Fertility and sterility, 89(4): 817-822.
- Beck, U.; Lash, S. & Wynne, B., (1992). Risk society: Towards a new modernity (Vol. 17). Sage.
- Burhani, N.; Farifete, F. & Abbasi, M., (2009). “The Principle of Anonymity (Confidentiality) in Embryo and Gamete Donation, 3Rd Millennium Dilemma”. Medical Ethics Quarterly, 3(8): 175-187.
- Buster, J. E., (2008). “The first live birth donation”. Sexuality, reproduction & menopause, 6(4): 22-28.
- Coen, B., (2004). An Introduction to Sociology. Translated by: Mohsen Talasi, 19th edition, Tehran: Totia Publishing.
- Conrad, P., (1992). “Medicalization and social control”. Annual review of Sociology, 18 (1): 209-232
- Deirkundamghaddam, A.; Del Pisheh, A. & Sayeh-Miri, K., (2013). “The Prevalence of Infertility in Iran, A Systematic Review”. Iranian Journal of Women, Obstetrics and Infertility, 16(81): 1-7.
- Eitan-Schiller, Y. & Seidman, D. S., (2009). “Sperm or oocyte donation: the dynamics of making the decision regarding the method and timing of disclosure of information to the sibling”. Harefuah, 148(4): 251-5.
- Evens, E. M., (2004). “A global perspective on infertility: an under recognized public health issue”. University Center North Carolina at Chapel Hill, 18: 1-40.
- Fukuyama, F., (2005). Our Posthuman Future, translated by: Habibullah Faqihi-Najad. Tehran: Iran Publishing Institute.
- Ganjalikhani, M. S.; Aramesh, K. & Babaei, M., (2014). “Surrogate Motherhood as an Assisted Reproductive Technique in Iran: Commercial or Altruistic?”. Journal of Babol University of Medical Sciences, 16(8): 13-18.
- Geertz, C., (2008). Local knowledge: Further essays in interpretive anthropology. Basic books.
- Huber, P., (1994). “Orwell's Revenge: The 1984”. Palimpsest: 222-228.
- Huxley, A., (1998). Brave New World (1932). London: Vintage.
- Jafari, H.; Latif Nejadroudsari, R.; Taghipour, A.; Khadem, N. & Ebrahimzadeh, S., (2015). “Comparison of Knowledge and Attitude Towards Reproductive Donation Procedures Between Recipient and Non-Recipient Infertile Couples at Mashhad Infertility Center”. Journal of Torbat Heydarieh University of Medical Sciences, 3(2): 16-25.
- Kass, L. R., (2008). Toward a more natural science. Simon and Schuster.
- Orwell, G., (1949). The Orwell reader: Fiction, essays, and reportage. Houghton Mifflin Harcourt.
- Purewal, S. & van den Akker, O. B., (2009). “Systematic review of oocyte donation: investigating attitudes, motivations and experiences”. Human Reproduction Update, 15(5): 499-515.
- Qane Ezzabadi, F.; Ghasemi, V. & Kianpour, M., (2015). “Social Attitudes towards the Singlehood of Girls over 30 years Old (The case of Yazd City)”. Contemporary Sociological Researches, 4(7): 99-127.
- Reilly, D. R., (2007). “Surrogate pregnancy: a guide for Canadian prenatal health care providers”. Cmaj, 176 (4): 483-485
- Rosen, G., (1967). Michel Foucault: Madness and Civilization. A History of Insanity in the Age of Reason. New York: Pantheon Books (95).
- Roshan, M., (2007). “Embryo and Gamete Donation: A Legal Analysis”.Paish Quarterly, 6(4): 407-414.
- Scambler, G. & Higgs, P., (1987). Modernity, Medicine and Health.Translated by: Mehsa Alaa, Tehran: Farhameh Publishing. 
- Shahriari, H., (2007). “Gamete Donation from an Islamic Ethics Point of View”. Paish Quarterly, 6(4): 385-398.
- Stevens, J. B. & Hayes, C., (2010). “Perceptions regarding oocyte donation in a group of female college students”. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 35(1): 40-46.
- Van den Akker, O. B., (1998). “Functions and responsibilities of organizations dealing with surrogate motherhood in the UK”. Human fertility, 1 (1): 10-13.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 11، شماره 20
شهریور 1401
صفحه 9-35

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار