سنجش و مقایسه سرمایه اجتماعی در گونه‌های متفاوت محلات شهری (نمونه موردی: محله سلطان میر احمد و فین کاشان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

چکیده

اجتماع محلّی، مناسب‌ترین بستر برای دستیابی به غنای اجتماعی است، به‌گونه‌ای که ارزش بافت‌های محلات شهری با الگوهای اجتماعی قابل‌سنجش است. در جریان گذر از مفهوم سنتی برنامه‌ریزی شهری، مفاهیم جدیدی شکل گرفته که ماهیتاً از تبار علومی چون جامعه‌شناسی نشایت گرفته و تبیین مشکلات مربوط به نقصان هویت و دلبستگی به محلات از سیر پالایش مفاهیمی چون سرمایه اجتماعی می‌گذرد. هدف پژوهش جاری، بررسی میزان و مقایسه ابعاد سرمایه اجتماعی در محلات، بخصوص در گونه‌های متفاوت نظیر دو محله سلطان میر احمد و فین کاشان است که بعد از نتیجه‌گیری بتوان به‌عنوان چارچوب سیاست‌گذاری برای توسعه شهری مورد استفاده قلمداد کرد. روش نمونه‌گیری در پژوهش حاضر چندمرحله‌ای و ابزار گردآوری اطلاعات، به‌صورت پرسشنامه بوده که اعتبار آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفت. فرضیات به روش آزمون تفاوت میانگین دو نمونه مستقل (آزمون t) و آزمون کا اسکوئر (chi-square) مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده آن است که تفاوت معنی‌داری در اندازه شبکه روابط اجتماعی در دو گونه محله وجود داشته که روابط گروهی بیشترین نقش را داشته و میزان اعتماد اجتماعی با توجه به ناهمگونی جمعیتی در گونه محله قدیمی در سطح پایین‌تری قرار داشته است. در چارچوب سیاست‌گذاری می‌توان از سازوکار کیفی روابط، اعتماد، مشارکت و انسجام اجتماعی در محلات، با تأکید بر روابط و اعتماد اجتماعی بهره جست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Measurement and comparison of social capital in different types of urban neighborhoods (case study: Soltan Mir Ahmad and Fin of Kashan)

نویسندگان [English]

  • mona loghman 1
  • zahra sadat saeede zarabdi 2
  • mostafa behzadfar 3
1 Department of Urban Development, Sciences and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Department of Urban Development, Sciences and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran,Iran
3 Department of art and architecture, Iran university of Science & Technology, Tehran,Iran.
چکیده [English]

Local community is the most suitable context for achieving social richness, so that the value of the fabrics of urban neighborhoods can be measured by social patterns. In the course of passing the traditional concept of urban planning, new concepts have emerged that originate from the origins of sciences such as sociology, and the explanation of the problems associated with the lack of identity and attachment to neighborhoods has gone through the refinement of concepts such as social capital.
The purpose of current research is to study the extent and comparison of social capital dimensions in urban neighborhoods, especially in different types such as the two neighborhoods of Sultan Mir Ahmad and Fin Kashan. The method of sampling in this research is multi stage and the information gathering tool was a questionnaire and its validity was calculated using confirmatory factor analysis and its reliability was calculated using Cronbach's alpha test. Ultimately, the hypotheses were analyzed by the test methods for surveying the difference between the two independent samples and chi-square test.
The findings of the research show that there is a significant difference in the size of the social networks in the two types of neighborhoods, which have a more significant role in group relationships and the level of social trust has been lower in terms of demographic heterogeneity in the old neighborhood. Within the framework of policy-making, we can use the qualitative mechanism of relationships, trust, participation and social cohesion in neighborhoods, with emphasis on social relations and trust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban neighborhoods
  • social capital
  • social relations
  • social trust
  • Development

مراجع

ابارشی، احمد و حسینی، سیدیعقوب (1391). مدلسازی معادلات ساختاری، انتشارات جامعه شناسان، تهران.
امیر احمدی،رحمت اله و نوابخش،مهرداد و زنجانی ،حبیب اله(1395). «بررسی نقش سرمایه فرهنگی – اجتماعی بر مشارکت شهروندان در نوسازی بافت های فرسوده شهری مطالعه موردی؛شهر مشهد»، دو فصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، سال پنجم، 8 :123- 143 .
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1387). جامعه‌شناسی توسعه، انتشارات نشر کلمه، تهران.
الوانی، سیدمهدی و نقوی، میرعلی (1381). «سرمایه اجتماعی: مفاهیم و نظریه‌ها»، فصلنامه مطالعات مدیریت، 10، 33 و 34: 3-26.
باستانی، سوسن (1387). «بررسی سرمایه اجتماعی شبکه در 10 محله تهران: بررسی جایگاه روابط محلی در شبکه‌های اجتماعی»، مطالعات اجتماعی ایران، 4: 55-74.
برغمدی، هادی (1387). «تأثیر تخریب محله غربت بر سرمایه اجتماعی محله خاک سفید»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، 28: 283-263.
بوردیو، پیر (1384). شکل‌های سرمایه اجتماعی، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
پاتنام، رابرت (1384). دمکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
کلمن ،جیمزسیمویل و بوردیو،پیر و پورتس،آلهاندرو و وافه،کلاس و فوکویاما،فرانسیس و تاجبخش،کیان و پاتنام،رابرت و وولکاک،مایکل (1384). سرمایه اجتماعى، اعتماد، دموکراسى و توسعه، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران‌: نـشر‌ شـیراز‌ه.
تاجبخش، کیان و ثقفی، مراد و کوهستانی نژاد، مسعود (1382). «سرمایه اجتماعی و سیاست‌های اجتماعی (بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران امروز)»، رفاه اجتماعی، 10(3): 155-200.
تنهایی، حسین وحضرتی صومعه، زهرا (1388). «بررسی نظری پژوهش‌های سرمایه اجتماعی در جامعه ایران»، فصنامه علوم رفتاری: 29-52.
توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه (1384). «مفهوم سرمایه‌ در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه های سرمایه اجتماعی». فصلنامه علوم اجتماعی، 4: 1-32.
چلبی، مسعود (1385). تحلیل اجتماعی در فضای کنش، تهران: نشر نی.
چلبی، مسعود و مبارکی، محمد (1384). «تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان»، فصلنامه جامعه‌شناسی ایران، 2(6): 3-44.
حاجی­پور، خلیل (1385). «برنامه ریزی محله مبنا رهیافتی کارآمد درایجاد مدیریت شهری پایدار»، نشریه هنرهای زیبا،7،26: 37-46.
خاکپور، براتعلی و مافی، عزت­الله و باوان پوری، علیرضا (1388). «نقش سرمایه‌ی اجتماعی در توسعه‌ی پایدار محله (نمونه: کوی سجادیه مشهد)»، مجلّه جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه‌ای، 7(12): 55-81.
دادپور، سارا (1391). «راهکارهای افزایش سرمایه‌ی اجتماعی در مقیاس خرد در انطباق با اهداف طراحی شهری»، ماهنامه طاق: 62-63.
رسول­زاده اقدم، صمد و عدلی پور، صمد و عابدینی، صمد (1396). «مطالعه جامعه شناسی رابطه سرمایه اجتماعی با کجروی فرهنگی؛دانشجویان کارشناسی دانشگاه مدنی آذربایجان»، دو فصلنامه علمی پژوهشی جامعه شناسی معاصر، سال هفتم، 12 :23-43.
صرافی، مظفر (1379). «شهر پایدار چیست؟»، مجله مدیریت شهری،1،4: 6-13.
عبدالهی، مجید (1392). «ارزیابی ابعاد اجتماعی محله های شهری در چارچوب دیدگاه سرمایه اجتماعی؛ موردپژوهی محله های شهر شیراز»، مدیریت شهری، 32: 163-184.
فوکویاما، فرانسیس (1385). پایان نظم – سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلامعباس توسلی، تهران: حکایت قلم نوین.
فیروزآبادی، احمد و ایمانی جاجرمی، حسین (1385). «سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی - اجتماعی در کلان شهر تهران»، رفاه اجتماعی،6،23: 197-224.
فیلد، جان (1385). سرمایه اجتماعی، ترجمه احمد رضا اصغرپور ماسوله، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
فیلد، جان (1386). سرمایه اجتماعی، ترجمه احمد رضا اصغرپور ماسوله، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
کشاورزی، اعظم (1394). شناسایی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی به‌منظور ارائه مدلی مناسب جهت ارتقاء آن در شرکت‌های تعاونی استان بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر: پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی‌ارشد رشته مدیریت آموزشی.
گروسی، سعید و نقوی، علی (1387). «سرمایه‌ی اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمان»، مجله‌ی علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی،8، 31 و 32: 61-82.
گیدنز، آنتونی (1384). پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
ماجدی، سید مسعود و لهسایی­زاد، عبدالعلی (1385). «بررسی رابطه ی بین متغیرهای زمینه‌ای، سرمایه­ی اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی مطالعه‌ی موردی درروستاهای استان فارس»، فصلنامه روستا و توسعه، 92: 231.
موسوی، میرطاهر (1385). «مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه های سرمایه اجتماعی»، رفاه اجتماعی: 67-92.
مهرگان، نادر و دلیری، حسن (1394). «بررسی ارتباط میان سرمایه اجتماعی و توسعه انسانی در استان های ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی رشد و توسعه پایدار، 2: 117-136.
Blanco, H., and Cambell, T. (2006). Social capital of cities: emerging networks of horizontal assistance. www.elsevier.com.
Bourdieu, P. (1988). Homo Academicus,. Cambridge: Polity Press.
Coleman, J. (1990). Equality and Achievement in Education. Boulder: Westview Press.
Das, R.J. (2005). “Putting social capital in its place”, Capital and Class, 30: 65-79, DOI: 10.1177/030981680609000105.
Friedman, J. (1993). Toward a none euclidion mode of planning, JAPA journal, Autumn, 43-44.
Lin, N. (2001). Building a Network Theory of Social Capital. In Social Capital: Theory and Research. New York: Aldine de Gruyter.
Portes, A. (1998). “Social capital: It’s original and applications in modern sociology”. Annual review of sociology, 24, 1-24.
Santos, J. R. A. (1999). “Cronbach’s alpha: A tool for assessing the reliability of scales”. Journal of extension, 37(2), 1-5.
Varshney, A. (2000). Ethnic Conflicts and Civic Life: Hindus and Muslims in India. New Haven: Yale University Press.
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 7، شماره 13
اسفند 1397
صفحه 61-89

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار