مدل مفهومی عوامل روانی- اجتماعی زمینه‌ساز ارتکاب جرم، ارائه‌یک مطالعه داده بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار گروه مشاوره دانشگاه خوارزمی

3 استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی

4 استادیار گروه مشاوره دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدل مفهومی عوامل روانی- اجتماعی زمینه‌ساز ارتکاب جرم بود. این پژوهش، با استفاده از طرح کیفی و با استفاده از روش سیستماتیک نظریه داده‌بنیاد (رویکرد اشتراوس و کوربین) انجام شد. میدان یا جامعه‌ی موردِ مطالعه‌ی پژوهش حاضر، عبارت بود از زندانیانِ مرد زندان مرکزی همدان که از معیارهای ورود به پژوهش برخوردار بودند؛ با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه‌های به‌عمل‌آمده با 30 نفر زندانی مرد، مورد تحلیل قرار گرفت. بر مبنای نتایج، مدل مفهومی عوامل زمینه‌ساز ارتکاب جرم به‌دست آمد. نتایج نشان داد شرایط علّی ارتکاب جرم عبارتند از: اعتیاد فرد؛ مراوده با دوستان مجرم؛ معتاد یا مجرم بودن والدین، برادران، دایی یا عمو. عوامل مداخله‌گر در ارتکاب جرم شامل عوامل روانی مانند تکانشگری، هیجان‌خواهی و عزت‌نفس پایین؛ عوامل خانوادگی مانند دلبستگی پایین به خانواده، نظارتِ ضعیف والدین، غفلت و تنبیه، تعارض والدین؛ و عوامل اجتماعی مانند وضعیت اقتصادی ضعیف، تحصیلات پایین والدین، ترک تحصیل و اوقات فراغت نامطلوب. شرایط زمینه‌ای جرم شامل زندگی در محله جرم خیز و محیط زندان است. پاسخ یا راهبرد مجرمین در برخورد با این شرایط شامل اتخاذ سبک زندگی مجرمانه و دلبستگی به دوستان مجرم است؛ و نهایتاً پیامدهای جرم عبارتند از طردشدن از سوی خانواده و جامعه، مجازات‌هایی مانند زندان، تحقیر شدن والدین و ناامنی جامعه.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Conceptual model of underlying psycho-social factors of crime perpetration, presenting a grounded theory study

نویسندگان [English]

  • mohammad poursina 1
  • kiyanoosh zahrakar 2
  • alireza kiyamanesh 3
  • farshad mohsenzadeh 4
1 دانشجوی دکتری مشاوره
چکیده [English]

The aim of the current study was to present the conceptual model of underlying psycho-social factors of crime perpetration. This research conducted via qualitative design using systematic grounded theory method (Strauss' and Corbin's approach). The field or community of the present study included male prisoners in the central prison of Hamadan who met research criteria; using purposeful sampling, interviews with 30 male prisoners were analyzed until achieving theoretical saturation. Then, based on the result, the conceptual model of underlying psycho-social factors of crime perpetration obtained. The results showed that the causal circumstances of crime perpetrating were: addiction of himself, communication with offended friends and having addicted or offended parents, brothers, and uncles; Intervening factors in crime perpetrating include psychological factors such as impulsivity, sensation seeking and low self-esteem; Family factors such as: low attachment to the family poor parental supervision, neglect and punishment, Parental Conflict; And social factors such as: poor economic status, low school attendance, poor education and leisure. The response or strategy of offenders in dealing with these conditions includes adopting criminal life style and attachment to the offending friends; and ultimately, the consequences of the crime are: the rejection of the family and society, punishments such as imprisonment, the humiliation of parents and the insecurity of society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Underlying psycho-social Factors on Crime Perpetration
  • psycho- social factors
  • Grounded Theory
  • conceptual model
  • Strauss' and Corbin's

مراجع

اشتراوس، انسلم؛ و کربین، جولیت (1394). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه‌ی ابراهیم افشار(چاپ چهارم). تهران: نشر نی (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1990).
انصاری­نژاد، نصراله (1391). «تحلیل بزهکاری نوجوانان کانون اصلاح و تربیت تهران». فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 12(45): 365-386.
ایمان، محمدتقی (1388). مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
خادمیان، طلیعه و قناعتیان، زهرا (1388). «بررسی عوامل مؤثر بر اعتیاد زنان معتاد به مواد مخدر مراکز بازپروری و کاهش آسیب زنان شهر تهران (مراکز تولد دوباره، خانه‌ی خورشید)». پژوهشنامه‌ی علوم اجتماعی، 2(4): 59-85
خواجه نوری، بیژن و هاشمی نیا، فاطمه (1390). «رابطه‌ی تعارضات والدینی با بزهکاری»، فصلنامه‌ی جامعه شناسی زنان، سال دوم، (2): 38-19.
دانایی‌فرد، حسن (1386). «تئوری پردازی بااستفاده ازرویکرداستقرایی: استراتژی مفهوم سازی تئوری بنیادی». دانشور رفتار. دوره جدید (11)، 57-70.
سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی (1394). اداره آمار و خدمات رایانه ای، (چاپ نشده).
شکرکن، حسین. نیسی، عبدالکاظم؛ و سپه وند، اسفندیار (1388). «مقایسه ی هیجان خواهی، عزت‌نفس، جو عاطفی خانواده و وضعیت اجتماعی اقتصادی در نوجوانان پسر بزهکار و عادی». مجله دست آورد های روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان‌شناختی). دوره چهارم، 16(1) 107-124.
شمس، علی (1383). جمعیت کیفری زندان‌ها "آمار عددی ورود به زندان‌های کشور (1358 لغایت 1380)". تهران: انتشارات راه تربیت.
صدیق سروستانی، رحمت الله (1386). آسیب‌شناسی اجتماعی. تهران: انتشارات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
کرسول، جان. دبلیو و پلانوکلارک، ویکی (1394). روش‌های پژوهش ترکیبی. ترجمه علیرضا کیامنش و جاوید سرایی. تهران: آییژ. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2007).
کرسول، جان. دبلیو (1392). طرح پژوهش: رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی. ترجمه علیرضا کیامنش و مریم دانای طوس. تهران: جهاد دانشگاهی- واحد علامه طباطبایی (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2009).
گرشاسبی فخر، سعید و مهرگان، نادر (1390). «نابرابری درآمد و جرم در ایران». فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 11(4): 109-125
محمدپور، احمد (1390). ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی. (جلد 2)، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
محمدپور، احمد (1388). «بازسازی معنایی تغییرات خانواده به شیوه‌ی نظریه‌ی زمینه‌ای: مطالعه موردی ایلات منگور و گورک»؛ فصلنامه خانواده پژوهی، سال پنجم، شماره 19.
مشکانی، محمدرضا و مشکانی، زهراسادات (1381). «تأثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری، (به‌منظور آزمون تجربی نظریه ترکیبی کنترل اجتماعی و پیوند افتراقی)». مجله‌ی جامعه شناسی ایران، 4(2): 3-25.
مکی­پور، ذبیح­الله و ربانی، علی (1392). «بررسی علل اقتصادی آسیب های اجتماعی (با تأکید بر رابطه تورم و جرائم در ایران، طی سال‌های 1390-1370)». پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی. سال دوم، شماره پیاپی، (2) 79-98.
هسه بیبر، شرلین نگی (1396). پژوهش روش‌های ترکیبی: تلفیق نظریه و عمل، (ترجمه علیرضا کیامنش، نیلوفر اسماعیلی و صبا حسنوندی). تهران: علم. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2016).
یحیی­زاده، حسین و رحیمی، مهدی (1389). «بررسی عوامل مؤثر بر سرقت نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت سنندج». فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، 2(4): 118-99.
Agustina, J. R. & Felson, M. (2015). “Routine activities, delinquency, and youth convergences”. The handbook of criminological theory. Wiley, New York, 137-155.
Becker, H. S. (1970). Field work evidence. Sociological work: Method and substance.
Buehler, C., Anthony, C., Krishnakumar, A., Stone, G., Gerard, J. & Pemberton, S. (1997). “Interparental conflict and youth problem behaviors: A meta-analysis”. Journal of Child and family studies, 6(2), 233-247.
Charmaz, C. & Henwood, K. (2008). Grounded Theory. In The SAGE Handbook of Qualitative Research in Psychology.
Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory. Sage.
Clark, M. (2011). Exploring the criminal lifestyle: a grounded theory study of Maltese male habitual offenders. International Journal of Criminology and Sociological Theory, 4(1).
Cohen, L. E. & Felson, M. (2016). Social Change and Crime Rate Trends: A Routine Activity Approach (1979). In Classics in Environmental Criminology (pp. 203-232). CRC Press.
Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3th ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
Creswell, J. W. & Brown, M. L. (1992). “How chairpersons enhance faculty research: A grounded theory study”. The Review of Higher Education, 16(1), 41-62.
Currie, Janet &Tekin, Erdal(2006).Does child abuse cause crime? IZA Discussion Paper No 2063. P. O. Box 7240 53072 Bonn Germany.
Ely, M., Anzul, M., Friedman, T., Garner, D. & Steinmetz, A. C. (1991). Doing qualitative research: Circles within circles. New York: Falmer.
Farrington, D. P. (2014). Family influences on delinquency. In Criminals in The Making: Criminality Across The Life Course. Sage Publications, (chapter10).
Farrington, D. P. & Jolliffe, D. (2015). “Personality and Crime”. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences(Second Edition), 774-779.
Farrington, D. P. & Loeber, R. (1999). Transatlantic replicability of risk factors in the development of delinquency. In P. Cohen, C. Slomkowski, & L. N Robins (Eds.), Historical and geographical influences on psychopathology (pp.229-329). Mathwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Farrington, D. P. (2004) “Criminological psychology in the 21st century”. Criminal Behaviour and Mental Health, 14, 152-166.
Farrington, D. P. (2003). Key results from the first forty years of the Cambridge Study in Delinquent Development. In T. P. Thornberry & M. D. Krohn (Eds.), Taking stock of delinquency: An overview of findings from contemporary longitudinal studies (pp. 137-183). New York: Kluwer Academic/ Plenum.
Felson, M. & Boba, R. (2010). Crime and everyday life (4th ed.). Thousand Oaks, CA, USA: SagePublications Inc.
Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford university press.
Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory. Sociology Pr.
Glaser, B. & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory. Chicago: Aldine.
Gottfredson, M. R. & Hirschi, T. (1990). A general theory of crime. Stanford University Press.
Hammersley, R. (2008). Drugs and crime: Theories and practices (Vol. 2). Polity.
Hjalmarsson, R. & Lindquist, M. J. (2012). “Like Godfather, Like Son: Exploring the Intergenerational Nature of Crime”. Journal of human resources. Vol. 47, No. 2. 550-582
Jones, J., Ellen, D., and Michael, M. (2014) Examining the IntergenerationalTransmission of Disadvantage: The Effect of Paternal Incarceration amongYoung Adults in the U.S. Paper presented at the annual meeting for the Population Association of America, Boston, Massachusetts, may 1–3.
Kolbo, J. R., Blakely, E. H. & Engleman, D. (1996). “Children who witness domestic violence: Areview of empirical literature”. Journal of Interpersonal Violence, 11, 281-293.
Le, T. N., Monfared, G. & Stockdale, G. D. (2005). “The relationship of school, parent, and peer contextual factors with self-reported delinquency for Chinese, Cambodian, Laotian or Mien, and Vietnamese youth”. Crime & Delinquency, 51(2), 192-219.
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry (Vol. 75). Sage.
Loeber, R., Farrington, D. P., Stouthamer-Loeber, M. & Van Kammen, W. B. (1998a). Antisocial behavior and mental health problems: Explanatory factors in childhood and adolescence. Psychology Press.
Mann,Frank D., Kretsch, Natalie.,Tackett,Jennifer L., Harden, K. Paige, &. Tucker-Drob, Elliot M.(2015). Person × environment interactions on adolescent delinquency: Sensation seeking, peer deviance and parental monitoring. Personality and individual Differences, Volume 76, 129-134.
Maruna, S., & Copes, H. (2005). What have we learned from five decades of neutralization research?. Crime and justice, 32, 221-320.
Maxwell, J. (2005). Qualitative research design: An interactive approach (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Mears Daniel, P. & Siennick Sonja, E. (2016). “Young Adult Outcomes and the Life-Course- Penalties of Parental Incarceration”. Journal of Research in Crime and Delinquency, Vol. 53, No 1, 3-35
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: A Sourcebook  for new methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
Moitra, T. & Mukherjee, I. (2010). “Does parenting behavior impacts delinquency? A comparative study of delinquents and non-delinquents”. Journal of criminal justice sciences, 5(2), 274-285.
Morse, J. (2000). “Determining Sample Size”. Qualitative Health Research, Vol. 10 No. 1, 3-5.
Morse, J. M. (1994). Designing funded qualitative research. In Norman K. Denzin & Yvonna S. Lincoln(Eds), Handbook of qualitative research(2ndEd, pp220-35) Thousand Oaks, CA: Sage.
Muftic, L. R., Bouffard, L. A., Armstrong Gaylene, S. (2016). “Impact of Maternal Incarceration on the Criminal Justice Involvement of Adult Offspring”. Journal of Research in Crime and Delinquency, Vol. 53, No. 1, 93-111.
Murray, J., David, P., Farrington. (2005). “Parental imprisonment:Effects on Boys’Antisocial Behavior and Delinquency through the Life-course.”Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46(12), 1269-1278.
Onwuegbuzie, A. J. & Leech, N. L. (2007b). “Sampling designs in qualitative research: Making the sampling process more public”. The Qualitative Report, 12, 238-254.
Patton, M. (2001). Qualitative research and evaluation methods.
Plant, M. A. & Plant, M. L. (1992). Risk-takers: Alcohol, drugs, sex and youth.
Reavis, J. A., Looman, J., Franco Kristina, A., Rojas, B. (2013). “Adverse Childhood Experiencs and Adult Criminality: How Long Must We Live Before We Possess Our Own Lives?”, Permanent Journal, 17(2), 44-48.
Smith, C. A. & Stern, S. B. (1997). “Delinquency and antisocial behavior: A review of family process and intervention research”. Social Service Review, 71, 382-42.
Strauss, A. (1987). Qualitative analysis for social scientists. New York: Cambridge University Press.
Van de Rakt, M., Nieuwbeerta, P., & Apel, R. (2009). Association of criminal convictions between family members: Effects of siblings, fathers and mothers. Criminal Behaviour and Mental Health, 19(2), 94-108.
Welsh, B. C., Farrington, D. P. & Sherman, L. W. (2001). Costs and Benefits of Preventing Crime. Westview Press, A Member of the Perseus Books Group.
Walters, G. (1990) The Criminal Lifestyle: Patterns of Serious Criminal Conduct, London: Sage
Yonai, Shachar. Levine, Stephen. Z. & Glicksohn, Joseph (2015). “Trajectories of Crime and Familial Characteristics, a Longitudinal National Population-Based Study”. Crime & Delinquency, Vol. 61, No. 7, 927-949
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 7، شماره 13
اسفند 1397
صفحه 151-181

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار