تبیین جامعه‌شناختی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری(مورد مطالعه شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیک

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی

چکیده

یکی از چالش‌های کنونی حیات شهری، وجود ناهنجاری‌های اجتماعی و رفتارهای خشونت‌آمیزشهروندان است. گمان می‌رفت با امکان برخورداری از رفاه مادی و نیز رشد کالبدی که در شهرها اتفاق می‌افتد، آسایش و امنیت بیشتر تحقق یابد؛ اما شواهد موجود از فرآیند توسعه‌ی معکوس حکایت دارد و مقداری از این ناآرامی‌ها و کنش‌های پرمخاطره شهری ناشی از شرایط کالبدی- مکانی و طراحی شهری است. هدف اصلی این پژوهش، «سنجش رابطه‌ی بین فضاهای بی‌دفاع با خشونت‌های شهری» است و «شناخت ویژگی‌های کالبدی و اجتماعی فضاهای بی‌دفاع»، از دیگر اهداف می‌باشد.برای مطالعه ویژگی‌های فضاهای شهری و نقش آن در خشونت‌های شهری از نظریات گوناگون جامعه‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی و طراحی شهری استفاده شد.روش پژوهش مبتنی بر پیمایش و ابزار پرسشنامه است. پرسشنامه‌ی محقق ساخته پژوهش، ابعاد خشونت شهری را در چهار مؤلفه‌ی خشونت روانی، خشونت فیزیکی، خشونت اقتصادی و خشونت اجتماعی با 28 گویه ساخته شده مورد سنجش قرار داده است. که در 27 نقطه شهر تهران در قالب فضاهای بی‌دفاع و فضاهای با دفاع اجرا گردید. تعداد 400 نفر از شهروندان تهرانی نمونه‌ی تحقیق را شامل می‌شوند که از پنج حوزه‌ی شهری شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران برگزیده شدند. تکنیک انتخاب نمونه‌ها مبتنی بر نمونه‌گیری سهمیه‌ای در فضاهای مورد مطالعه بر اساس زمان مراجعه پرسشگران بوده است.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد میزان بروز خشونت‌های شهری در فضاهای مختلف شهری به یک میزان نیست و برخی فضاهای شهری (فضاهای بی‌دفاع) به سبب ویژگی‌های کالبدی و اجتماعی به صورت بالقوه پذیرای خشونت هستند و بستری مطمئن برای فعالیت‌های امنیت‌زدا و خشونت‌آمیز فراهم می‌کنند. میانگین خشونت در مناطق مختلف شهر از نظر میزان وقوع خشونت، با تفاوت معنادار مورد تأیید قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociology Explanation of the Relationship of Indefensible Urban Spaces with Urban Violence in Tehran

نویسندگان [English]

  • rezaali mohseni 1
  • gafar mekaeeli 2
  • akbar talebpour 3
2 teacher
چکیده [English]

One of the current challenges in urban life is social ills and violent behavior of citizens. It is assumed that enabling material well-being, physical growth, the possibility of having a network that is provided in the cities, comfort and safety come true, but the available evidence suggests reverse development process and some of these risky practices and urban insecurity caused by physical conditions and spatial urban design. The main purposes of this study were "the assessment of the relationship between defenseless spaces with urban violence", "recognizing the type of crime in the defenseless spaces", "understanding the physical properties of defenseless spaces", "Understanding defenseless spaces Social Profile", and "typology of violence in Tehran".
    The study was conducted based on survey and questionnaires. Dimensions of urban violence in four components of psychological violence, physical violence, economic violence, and social violence were assessed with 28 items. Samples were 400 citizens of Tehran city, which were selected of five metropolitan areas of North, South, East, West, and center. Sample selection was based on quota sampling technique based on the time of presentation spaces of interviewers. The findings show that the incidences of urban violence in urban spaces were not the same and the level of violence in defense spaces lower than defenseless spaces. The hypothesis test showed that the relationship between urban space and sense of security and insecurity shows significant differences among citizens in defenseless and defense spaces. The results also showed some defenseless spaces are potentially receptive to violence because of the social and physical factors and provide a good place for anti-safety and violent activities. The average of violence in different part of the city is validated with significant difference in terms of violence incident. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crime
  • Urban Violence
  • Environmental and Physical Designing
  • defense spaces
  • defenseless spaces

مراجع

احمدی، حبیب (1387)،جامعه‌شناسی انحرافات، تهران: انتشارات سمت.
پرفیت، آلن (1378)،پاسخ‌هایی به خشونت، ترجمه‌ی مرتضی محسنی، چاپ دوم، تهران: کتابخانه گنج دانش.ص 63-80
پودرانچی، مصطفی (1372)، فضاهای قابل دفاع شهری، دانشگاه هنرهای زیبا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.ص 47 -80
تولایی،نوین (1382)، «فضای شهر و روابط اجتماعی»،فصلنامه نامه پژوهش فرهنگی،سال هفتم،شماره 5.ص 109-140
حیدری چروده، مجید(1389)،«تحلیل جامعه‌شناختی تأثیررفتار قربانیان خشونت و ارتباط آن با رفتار خشونت‌آمیز علیه آنان»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران،سال اول، تابستان 89،شماره دوم.ص 55-79
خاموشی، طاهره (1387)، نقش طراحی شهری در ایجاد فضاهای عمومی‌امن در راستای کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی. دانشگاه تربیت مدرس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری.
خدمتگزار خوشدل، موسی (1394)،ارزیابی تأثیرات اجتماعی ساماندهی اراضی انبار نفت در منطقه یازده تهران، معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 11.
چپمن، دیوید (1386)،آفرینش محلات و مکان‌ها در محیط انسان ساخت، ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبان، تهران:دانشگاه تهران.
خبرگزاری ایسنا (1394)،آمار خشونت در تهران، 13 آبان 1394.
خبرگزاری تسنیم (1393)، آمار قتل در تهران،27 اردیبهشت 1393.
خبرگزاری مهر (1392)، آمار سرقت در تهران، آذرماه 1392.
شماعی، علی (1392)،«تحلیل فضایی جرائم شهری در تهران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال دوم، شماره 6: ص 117-130
صالحی،اسماعیل(1387)، «نقش آسایش محیطی فضاهای شهری درپیشگیری ازناهنجاری رفتاری»،فصلنامه محیط‌شناسی،شماره 44ص 83-94
کلانتری، محسن (1392)،«بررسی جغرافیایی جرائم در بخش مرکزی شهر تهران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 44،ص 81-98
کوزه‌گر کالجی، لطفعلی (1382)،«شناسایی کانون‌های بحران شهری»، فصلنامه پژوهشنامه جغرافیای انتظامی،دوره 1 شماره3ص139-156.
محسنی تبریزی، علیرضا و قهرمانی، سهراب(1390)،«فضاهای بی‌دفاع شهر و خشونت»، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 22،شماره 4: ص 51-70
مدنی قهفرخی، سعید(1386)،ارزیابی سریع وضعیت تن‌فروشی در شهر تهران با تأکید بر رفتارهای پرخطر مرتبط با ایدز، وزارت بهداشت و درمان، دفتر جمعیت سازمان ملل متحد در ایران.
Beeler, J. (2011), “Security Planning for Public Space. testing a proposed CPTED Rating in strument in Berlin, Germany”. European Journal on Criminal Policy and Research. Vol.17: 7-28
Bennnett, D. (2015),“Urban Violence Among African American Males”,The Journal of Sociology Social Welfare.Vol. 27.No 4.p93
Clarke, R.V. (1997), Situatinal Crime Prevention:successful case study.Heston..New Bruswick:Transaction Publishers
Jacobs, J. (1981),The Death and Life of Great American cities. NewYork: Vintage.
Luo, x. (2012), Spatial Patterns of Neghbourhood Crime in Canadian Cities the influence of Neighbourhood and city contexts. A thesis presented to the University of Waterloo for the degree of Master Science in Geogrophy. Waterloo. Ontario. Canada. 2012. http://etd.ohiolink.edu
.
Taylor, R. (2012),Crime and Small Scalle Place.What we need to know Crime and Place. Plenary paper of tne 2012
Trancik, R. (1986),Finding Lost Space. New York: VanNostrand Reinhold.
Wakefield, L. and Tait, S. (2015), “Crime and Violence in Urban Space in South Africa Citizen”.Journal of Security and Development.Vol 15. No4.p401-424
Winton, A. (2004), Urban Violence: a guide to the Literature Environment and Urbanization.16.www.sagepublications.com (accessed January 20. 2007)
Zukin, S. (1995),The Culture of Cities. New York: Blackwell Publishers
پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی)
دوره 5، شماره 9
آذر 1395
صفحه 125-154

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار